Samenvatting
Samenvatting grondwettelijk recht
- Instelling
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
Dit is een samenvatting van het boek Grondwettelijk recht & rechten en vrijheden geschreven door Renaat Hoop.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
GRONDWETTELIJK RECHT1. DE STAAT BELGIË
1.2 SOORTEN STATEN
3 CONSTITUTIEVE ELEMENTEN STAAT
• Grondgebied – territorium → geografisch gebied waar een staat gezag kan
uitoefenen
• Bevolking
o Politiek-juridisch gegroepeerd; onderdanen/burgers staat
o Verbondenheid met bepaalde staat → staatsburgerschap of nationaliteit
o Volk/natie → groep mensen die een gemeenschappelijke taal, cultuur,
godsdienst, afstamming en/of geschiedenis delen → natiestaat
o Bv. Koerden: volk zonder staat
• Gezag
o Mogelijkheid om regels op te leggen, om macht uit te oefenen, om
dwangmiddelen in te zetten
o Geweldsmonopolie; overheid heeft monopolie op het gebruik van geweld
o Soeverein; staatsgezag is het hoogste gezag (gezag dat van geen enkel ander
gezag afhankelijk is)
o Georganiseerd; stabiele instellingen → 3 staatsmachten:
uitvoerend/wetgevend/rechterlijk
▪ Wijze waarop deze machten worden uitgeoefend → vastgelegd
grondwet
• Erkenning door andere bestaande staten (4de element kader volkenrecht)
SOORTEN STATEN
1) Unitaire of eenheidsstaat
= één centraal gezagsniveau, één bron van gezag en soevereiniteit
In praktijk: afzwakking via deconcentratie en decentralisatie
Deconcentratie: delegatie van macht aan lagere instanties (zonder
rechtspersoonlijkheid) → sneller en efficiënter beslissen op lager niveau, dienen zich
wel nog te schikken naar de nationale richtlijnen. Bv. Belastingdienst, inspectie →
hiërarchisch toezicht; centraal bestuursniveau kan nog steeds bevelen geven of zich
in de plaats stellen van de ondergeschikte besturen en hun beslissingen aanpassen
, Decentralisatie: toewijzing van bevoegdheden aan autonome organen (RP) → ruimte
voor eigen beleid; organen beschikken over autonomie en beleidsvrijheid →
bestuurlijk/administratief toezicht; toezichthoudende overheid kan hier geen
bevelen geven of zich in de plaats stellen, kan wel beslissingen schorsen of
vernietigen (beletten dat ze de wet zouden schenden of het algemeen belang zouden
schaden)
Twee vormen decentralisatie
• Territoriale decentralisatie
o Algemeen omschreven autonomie van het ondergeschikt bestuur –
territoriaal beperkt
o Autonomie uitgeoefend door eigen politiek verkozen organen
o Bv. Gemeenten en provincies
• Functionele/dienstgewijze decentralisatie
o Inhoudelijk/functioneel omschreven autonomie - territoriaal
onbeperkt
o Door openbare instellingen (RSZ) of autonome overheidsbedrijven
(NMBS)
2) Federale staat of bondsstaat
= soevereiniteit is verdeeld tussen één centraal gezag + deelstaten (beschikken over
ruime autonomie, bevoegdheden uitoefenen, vrij van iedere hiërarchische band met
het centrum) bv. België, Zwitserland, Duitsland, Rusland, VS (kamer en senaat →
participatie)
Basisprincipes van een federatie
• Autonomie: deelstaten → eigen staatsmachten – eigen rechtsorde
• Participatie: deelstaten → meebeslissen over federale staatsordening
• Coöperatie: deelstaten → samenwerking; meestal noodzakelijk en voorzien
Extern: één staat; intern: meerdere rechtsorders
Autonomie van de deelstaten gaat niet zo ver dat zij ook op internationaal vlak als
afzonderlijke entiteiten worden beschouwd.
Federaties ontstaan meestal op een agregatieve of centripetale manier: afzonderlijke
staten beslissen om samen te gaan werken binnen een groter verband
, 3) Confederatie of statenbond
= samenwerkingsverband tussen soevereine staten; aantal materies
gemeenschappelijk te regelen via een beraadslagend orgaan, bestaande uit
diplomatieke vertegenwoordiger.
Extern: meerdere staten (naar buiten toe is dat een statenbond, gaat niet optreden
als één, zijn verschillende staten)
Weinig stabiel: tussenstap naar federatie of onafhankelijkheid
EN BELGIË
België is begonnen als ééngemaakt land, alles is uit elkaar gevallen
Centrifugaal → weg van het centrum → bevoegdheden overgedragen naar de deelstaten
Centripetaal → naar het centrum toe
1.3 BELGIË EN ZIJN GRONDWET
De grondwet legt immers de hoofdlijnen van de staatsstructuur vast.
Grondwettelijk gewoonterecht: ongeschreven grondwettelijke gewoonten en gebruiken. Een
gebruik wordt een gewoonte wanneer men in de overtuiging verkeert dat dit gebruik
rechtmatig en wettig is
WIJZIGEN VAN DE GRONDWET
• Herzieningsverklaring
Drie takken van de wetgevende macht, de preconstituante, elk een
herzieningsverklaring goedkeuren.
Lijst met artikelen die voor herziening vatbaar zijn verklaard.
• Ontbinding parlement + verkiezingen
Bekendmaking: in het BS wordt iedereen op de hoogte gebracht van de artikelen
waarvan men een wijziging overweegt.
Beide kamers van rechtswege worden ontbonden → parlement moet zijn
werkzaamheden stopzetten en er moeten nieuwe parlementsverkiezingen
georganiseerd worden. Deze verkiezingen moeten plaatsvinden binnen de 40 dagen
+ kamers moeten bijeengeroepen worden binnen de 3 maanden.
• Eigenlijke grondwetswijziging
, De nieuwe verkozen kamers en de Koning hebben vervolgens de bevoegdheid om de
Grondwet te wijzigen → constituante of grondwetgevende vergadering.
Beperkt: men zal enkel een wijziging kunnen aanbrengen in de artikelen die voor
herziening vatbaar zijn verklaard.
De preconstituante duidt aan wat het doel is van de vooropgestelde invoering.
Grondwettelijke meerderheid of dubbele 2/3de-meerderheid:
• Minstens 2/3 van de leden moeten aanwezig zijn (= quorumvereiste)
• Minstens 2/3 van de uitgebrachte stemmen moe een ja-stem zijn (= stemvereiste)
= dit moet gebeuren in beide kamers
Na de stemming in Kamer en Senaat volgen dezelfde stappen als bij het goedkeuren van een
gewone wet: bekrachtiging, afkondiging en bekendmaking.
Grondwetswijzigingen treden wel in werking op de dag zelf van de publicatie in Belgisch
Staatsblad
Coördinatie: louter vormelijke aanpassingen kunnen gebeuren ook van artikelen die niet
voor herziening vatbaar zijn verklaard. Er is een grondwettelijke meerderheid vereist en
moet het parlement de hoedanigheid van constituante bezitten.
De Belgische staat
ONTSTAAN VAN BELGIË
Belgische revolutie: context
• 10 november 1830: Nationaal congres (1e parlement)
• 7 februari 1831: afkondiging Belgische Grondwet
• 21 juli 1831: eedaflegging koning Leopold I
1.4 KENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAATSINRICHTING
1) Scheiding der machten
• L’esprit des lois – Montesquieu
o Om totalitarisme te voorkomen, men dient te verhinderen dat te veel
macht wordt toegewezen aan één enkel persoon of instantie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margauxfore. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen