Samenvatting
Samenvatting cultuur-en maatschappijkritiek
Volledige samenvatting van het vak cultuur-en maatschappijkritiek, gedoceerd door Kaat Wils
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 117 pagina's
Voorbeeld 4 van de 117 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
1.Wat is cultuur-en maatschappijkritiek?.1. Inleiding
Cultuurgeschiedenis: geschiedenis van betekenisgeving
Positieve/negatieve betekenisgeving aan het heden of verleden
vb. kritiek op eigentijdse bouwcultuur binnen art nouveau
Kritiek: hoe in # cultuurstromingen er cultuurkritische aspecten zitten
Voorbeeld 'this is America':
(rassen)geweld met referenties naar geschiedenis vb. lynching, school
shootings…
Racisme: referentie aan Jim Crow, black faces
Discriminatie: Z-Afr dans
Entertainment en hoe dit geweld wegwist = kritiek op moderne
entertainment en consumentisme
= ondersteund door visuele referenties
Voorbeeld: 'Mattias Desmet en de psychologie van totalitarisme'
Kritiek op coronabeleid en associatie met vormen van totalitarisme: laat
geen tegenstemmen toe
Gelinkt aan kritiek op Verlichting en wetenschappelijk denken sinds de
Verlichting = cultuurkritiek uit het verleden die nog steeds actueel is
Voorbeeld: 'Discussie rond Zwarte Piet'
Filmpje van Schild en Vrienden: Verdediging eigen cultuur & traditie
gekoppeld aan kritiek op cultuur van vandaag die te
tolerant/relativistisch is
Gloria Wekker: evident dat cultuur verkleurt door koloniaal verleden dus
waarom ziet de Nederlandse cultuur dit niet in
Opzet van het vak: hoe cultuurstromingen negatief beeld over cultuur(uitingen)
ontwikkelen
.1. Cultuurkritiek: een inleiding
Bron: Prometheus en Pandora (extra literatuur)
.1.1. Cultuurkritiek
Vanaf 18e eeuw: meer structureel nadenken over hoe het beter kan
gaan in de wereld
o °geseculariseerd wereldbeeld, maatschappij en geschiedenis als
menselijke producten, waarvoor mensen verantwoordelijk zijn
, o °vooruitgangsgeloof: geloof in het hier en nu dat door vooruitgang
gekenmerkt kan worden
o °een breed beschavingsconcept
kritische overdenking vd aard, de waarde en ontwikkeling van de
heersende cultuur of cultuur in het algemeen
o cultuur: w beschouwd als een belangrijk goed
o kritiek: wijst op ernstige weeffouten, onjuiste opvatting of
verkeerde ontwikkeling
enerz: waarschuwend en vermanend
anderz: hoop op verandering en verbetering
<-> Cultuurpessimisme: niet aanzetten tot streven naar betere wereld of
andere vorm van cultuur --> meer fundamentele kritiek want geen nieuw
perspectief geopend
o vb. principieel pessimisme van Jean-Jacques Rousseau
o vb. Freud was ervan overtuigd dat cultuur een noodzakelijk
kanalisering was van driften, maar ze maakt niet gelukkig
o Vb. Oswald Spengler en zijn deterministische geschiedfilosofie in
‘Der Untergang des Abenlandes’
o Vandaag veel critici aan kant van psychoanalyse
.1.1. Maatschappijkritiek
Maatschappijkritiek: kritiek op wijze waarop samenleving en haar
instellingen zijn georganiseerd (zoals ongelijke machtsverhoudingen)
o Meer linkse en socialistisch geïnspireerde vorm v cultuurkritiek
met sterke focus op emancipatie
o Vb. feminisme
o Vb. kritische theorie van de Frankfurter Schule
Marxistisch-geïnspireerde kritiek op de Verlichting die mens
en natuur instrumenten maakt vd economie
Zeer fundamentele kritiek
Sinds late 20ste E: maatschappijkritiek > cultuurkritiek
o Heeft te maken met veranderd cultuurbegrip: democratisering van
cultuuropvattingen
o Humanistische en holistische opvattingen aan belang ingeboet
.1. Vier cultuurinterpretaties
Humanistische interpretatie: individueel project van zelfvervolmaking
, o Hoge cultuur
o Normatief (beter om meer gecultiveerd te zijn; je moet het
nastreven)
o Esthetisch maar ook ethisch: je wordt beter, mooier, wijzer
Civilisatorische interpretatie ~ 18e E beschavingsidee die traditie en
religie in vraag stelde
o Optimisme vd verlichting (= vooruitgangsidee)
o Beheersing van de driften (vb. hoffelijkheid in het verkeer)
o Tolerantie en mildheid
o Verbetering en vooruitgang
o Geen onderscheid tussen innerlijke en uiterlijke beschaving =
bredere versie v cultuur
Lezen, nadenken, schrijven
Je beleefd gedragen vb. etiquette
= koloniaal aspect
o Meer collectief: iets wat een samenleving kan kenmerken
(westerse sl <-> primitieve sl)
Heel normatief
Onderscheid tussen culturen
Holistische interpretatie (19eE): gaat uit van organische samenhang van
menselijke verworvenheden
o Meer met romantiek verbonden
o Gaat uit van groepsgegeven: ongrijpbaar iets dat groep verbindt
en andere groepen niet hebben ~ nationalisme
o Vb. filmpje van schild en vrienden: ZP vormt fundamenteel
onderdeel van culturele gemeenschap
Sociaalwetenschappelijke interpretatie (late 19e E): cultuur wordt meer
neutrale term die probeert te beschrijven wat levensstijl of vormgeving
van bepaalde groep is ~ etnologie en culturele antropologie
o uitgaand van cultureel relativisme: elke cultuur heeft eigen
waarde --> niet normatief
o 'wat we vaststellen dat een groep mensen deelt' zonder te
categoriseren vb. jongerencultuur
--> Critici vooral in humanistische of holistische cultuuropvatting en kritisch
over civilisatorische en sociaalwetenschappelijke interpretatie
--> 4 stromingen leven vandaag elk een stukje verder
, .1. Verschijningvormen van cultuurkritiek
.1.1. Een genre onder een andere vlag
Cultuurkritiek is een genre
Vertoog met terugkerende topoi, argumenten, thema's en
structuurelementen
o Topos: kleine uitdrukking waar veel achter schuilgaat en die
centrale positie inneemt in bepaald discours
(clichésituatie of locatie)
vb. losbandige Parijs in de 19e E = manier om cultuurkritiek te
herkennen
Maar genre vaart meestal onder andere vlag
a. Geschiedfilosofie
o Reflectie over het patroon, dynamiek en de koers van geschiedenis
o Vanaf 18e E sterk in teken van vooruitgang (en dus ook potentieel
achteruitgang)
o Regelmatige herontdekking van antieke cyclische modellen (‘bloei
en verval’)
a. Sociologie
o Vanaf eind 19e E
o Vb. thematiseren vd massa: concept dat gemunt is in zich
ontwikkelende sociologie als wetenschap waar vaak negatieve
connotaties mee werden verbonden
Ook angst voor de massa
Humanistisch tegen sociaalwetenschappelijk cultuurbegrip
o Vb. sociale ontbinding
Gemeinschaft: positief geconnoteerd = samenleven waar er
verbanden zijn tussen mensen
Gesellschaft: negatief geconnoteerd = verbrokkeld
samenleven in een maatschappij
Holistisch tegen civilisatorisch cultuurbegrip
a. Culturele antropologie
o Enerzijds: neutraal cultuurbegrip
o Anderzijds: ook drager van cultuurkritiek
o vb. herwaardering van niet-Westerse en/of niet-moderne
samenlevingen = kritiek op nivellerende impact vd Westerse
cultuur
a. Psychoanalyse
o Vaak in connectie met elementen uit Frankfurter Schüle
a. …
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vknn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50843 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen