De volledige samenvatting van het vak 'Sociale en Politieke Wijsbegeerte' gegeven door professor Stefan Rummens op de KULeuven. Dit is een vak van 4 studiepunten van het tweede semester , gegeven op de campus Sociale Wetenschappen.
1e deel: politieke orde rechtvaardigen
2de deel: recthvaardigheid mogelijk maken
3de deel: multiculturalisme + globalisering
Hoofdstuk 1: Thomas Hobbes over het eigenbelang
Politieke orde
Premoderne samenleving (oudheid en middeleeuwen)
aristotelisch-thomistisch wereldbeeld: samengaan van
descriptieve en normatieve orde = wereld/kosmos als geordend geheel met
bepaalde orde door God zo gewild mensen,dingen,… hebben een natuurlijke
plaats
bv. natuurlijk onderscheid tussen de sterken en de zwakken + door god zo
gewild!
= legitimering van de dominantie van de adel/elite
WANT orde die ontstaat is gewild door God
Bv. verschil tussen man en vrouw
bepaalde rollen: vrouw krijgt kinderen en zorgt voor huishouden, man zorgt
voor inkomen en baas zijn van huishouden
= legitimering door natuurlijke verschillen M/V
DESCRIPTIEF = men gaat kijken hoe de dingen zijn in werkelijkheid bv.
natuurlijke verschillen tussen M/V
NORMATIEF = de werkelijkheid staat vast, dit is hoe dingen moeten zijn en hoe
mensen zich moeten gedragen bv. de gegeven natuurlijke taakverdeling die
M/V moeten volgen door hun natuurlijke verschillen
1
, DUS: de verschillen geven een normatieve orde aan die gevolgd moet worden
WANT = wil van God
duidelijke rollenpatronen en taakverdelingen
rechtvaardiging van de politieke SL politieke orde als ‘natuurlijke’ orde,
ondersteund door een gedeeld religieus wereldbeeld
God = de legitimiteit van de politieke machtsuitoefening
In middeleeuwen: feodale orde = de koning liet het dagelijks bestuur van bepaalde
gebieden over aan leenmannen, bijvoorbeeld een hertog, graaf of heer
na deze tijd: nieuwe manieren zoeken om pol SL te rechtvaardigen
Nieuwe politieke orde?
Veranderingen vanaf de 16de eeuw:
opkomst van religieus pluralisme = protestantisme dat zich verspreid over EU
ontstaan verschillende vormen protestantisme + conflict met christendom
(willen beide hun religie aan SL opleggen)
oorglogen tussen mensen die niet meer in dezelfde god geloven
DUS moeilijk om god nog als legitimiteti van pol SL te gebruiken
onttovering van de wereld: opkomst moderne wetenschap zorgt voor
verandering wereldbeeld
mechanistisch wereldbeeld = wetten van de fysica, als dingen veranderen
dan is dat omdat er bepaalde krachten op inwerken, niet door een bepaalde
natuurlijke orde gebaseerd op natuurlijke verschillen
overgang van descriptief naar normatief is niet meer geldig DUS natuur
verliest magische boodschap
is-ougth fallacy/probleem = doet zich voor wanneer men beweringen doet
over wat zou moeten zijn die uitsluitend gebaseerd zijn op uitspraken over wat
is
geen natuurlijke betekenissen en rolverdelingen in de natuur (is-ought
fallacy)
mensen vrij om te kiezen wie ze willen worden, welke religie volgen etc..
2
, MAAR of deze gemaakte keuzes dan nog passen in maatschappelijke orde is
niet meer 1e bekommernis
DUS er kan conflict ontstaan van de dingen die mensen willen en wat de SL van
hen vraagt (zal altijd verschil tussen zijn!!)
kadert binnen een breder proces van rationalisering
bv. de opkomst van de mechanistische wetenschap; het ontstaan van
een kapitalistische economie
nieuw beeld van het menselijk subject = de mens wordt autonomer en gaat
eigen keuzes maken + zingeving staat los van de ‘natuurlijke orde’ + het
private (‘het goede leven’) wordt onderscheiden van het publieke (‘het
rechtvaardige’)
het probleem van de maatschappelijke orde:
volgens welke regels moeten mensen met verschillende waarden en visies
(keuzes) op het goede leven samenleven?
hoe rechtvaardigen we die regels zonder gedeelde religie of gedeelde
God?
Hoe bestaande orde legitimeren? (god niet meer aanvaardbaar)
drie grote antwoorden in de vroegmoderne politieke filosofie op de vraag naar
het fundament van politieke legitimiteit:
o Thomas Hobbes: eigenbelang
o John Locke: natuurrechten = mens is van nature drager van individuele
vrijheidsrechten
o Jean-Jacques Rousseau: de wil van het volk macht is legitiem als die
gebaseerd is op de wil van het volk/deze representeert
Thomas Hobbes (1588-1679)
zoon van Engelse dominee
in dienst van graaf van Devonshire
contacten met o.a. Galileo en Descartes
vlucht naar Frankrijk tijdens de Engelse burgeroorlog ( 1642-1651)
keert terug tijdens het protectoraat van Cromwell (1653-1658)
3
, verdediger van de absolute macht van de ‘soeverein’ als enige garantie tegen
chaos en instabiliteit
verdacht van atheïsme
Grote lijnen
Hobbes heeft een louter materialistische ontologie
ontologie = filosofische tak die het wezen onderzoekt dat achter de
waargenomen werkelijkheid schuilgaat
(vs. dualisme van Descartes)
hij verwerpt het teleologische wereldbeeld:
de mens en de wereld werken volgens mechanistische principes
de mens heeft geen ‘telos = doel’ ,maar streeft enkel naar zelfbehoud
moraliteit zit niet ingebakken in de menselijke natuur
en verdedigt een contracttheorie mbt de legitimiteit van politieke macht
morele verplichtingen zijn het resultaat van een vrijwillig sociaal contract
tussen individuen die enkel hun eigenbelang nastreven
de keuze voor het contract is een keuze van de rede voor het minste
kwaad
het contract moet afgedwongen worden door een almachtige
soeverein/monarch, de ‘Leviathan’
Natuurtoestand
menselijke natuur:
egoïstisch + enkel gericht op eigen overleven & eigen belangen
mensen hebben elk een eigen visie op het goede leven (subjectivisme)
subjectivisme = stroming die stelt dat elke beleving of
conceptualiseirng van de werkelijkheid strict subjectief is
• de natuurtoestand als gedachtenexperiment gedachte experiment van hoe de
wereld zou zijn zonder regels, sociaal contract en wnr de mens gewoon zijn natuur zou
volgen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wautershannelore18. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
