Anatomie en fysiologie juni 2023
Samenvatting anatomie
powerpoint Het zenuwstelsel
Het brein bestaat uit 3 delen
- Reptielenbrein
- Emotionele brein of limbische brein
- Neocortex
Het reptielenbrein
- De hersenstram en hypothalamus vormen het
oudste deel van onze hersenen: het reptielenbrein =
instinct
- Dit deel van het brein zorgt voor de primaire lichamelijke functies zoals
ademhaling, hartslag,..
- Het zorgt ook voor primitieve en onbewuste driften, zoals sexualiteit maar
evengoed honger en dorst
1ste brein: reflexen en instincten
- Vechten of vluchten
- Temperatuurregeling
- Honger, dorst
- Ademhaling
- Hartritme
- Hormooncontrole
- Voortplanting
Het emotionele brein= het dierlijke brein= limbisch systeem
Later in de evolutionaire geschiedenis is ook het tweede deel van de hersenen bij
mensen meer ontwikkeld: het limbisch systeem. Dit deel kun je omschrijven als het
“dierlijke” brein.
2de brein: terugblik en emotie
- Angst - Verdriet
- Woede - Moederliefde
- Jaloezie - Verdediging territorium
- Verlegenheid - Sociale binding
Neocortex
Het derde (en qua evolutie het jongste) deel van de hersenen is de neocortex. Dit
deel, ook wel het menselijk brein genoemd, is actief betrokken bij de hogere functies,
zoals zintuiglijke waarneming, bewuste beweging, redeneren, abstract denken en
taal.
De neocortex geeft ons ook de mogelijkheid vooruit te denken en automatische
reflexen te veranderen= controle uitoefenen.
3de brein: bewustzijn en vooruitblik
1
,Anatomie en fysiologie juni 2023
- Bewust van emotie
- Zelfreflectie en -sturing
- Probleemoplossend vermogen
- Mogelijkheid om adequaat gedrag te kiezen
- Overdenken
Besluit
3 breinen
- Het ene beïnvloedt het andere
- Het hogere niveau controleert het lagere niveau
- Bv: honger>< dieet= cerebaal, cognitieve activiteit
Het frontaal syndroom
Stuurloos en ongeremd gedrag of apatisch gedrag na een trauma of beroerte of
geleidelijk ontstaan bijvoorbeeld bij MS of dementie
Algemene functies van het zenuwstel
= gericht om op veranderingen, zowel in het lichaam als buiten het lichaam te
reageren
1: Coördinatie van activiteiten van weefsels en organen= weefsels en organen
moeten in hun werking nauwkeurig op elkaar afgestemd zijn. Het doel hiervan is dat
er een optimale samenwerking tot stand komt tussen weefsels binnen een orgaan of
tussen organen onderling. Bv verhoogde maagcontracties, is alleen zinvol als
tegelijkertijd maagsapproductie door maagsapklieren plaatsvindt.
2: Regulatie en coördinatie van vegetatieve functies(= circulatie, spijsvertering,
uitscheiding, ademhaling en begrenzing)= de vegetatieve stelsels moeten in nauwe
samenwerking hun werk doen. Regulatie en coördinatie van de vegetatieve functies
gebeuren buiten de wil om, je kan er geen of slechts zeer weinig invloed op
uitoefenen (zie ortho en parasympatisch systeem)
3: Coördinatie van contacten met de buitenwereld= bewustwording van
omstandigheden in de buitenwereld en er eventueel op reageren zijn noodzakelijk
voor zelfbehoud
4: Coördinatie van de psychische functies = binnen deze taak worden aan het
zenuwstelsel eigenschappen toegekend die te maken hebben met bewustzijn en
zelfbewustzijn, met leren en herinneren, met stemmingen en emoties, met denken,
dromen en fantaseren, met driften en beheersing, met talent en creativiteit.
Besluit
Geen hersenen
- Geen motoriek
- Geen zintuigelijke gewaarwordingen
- Geen denken
- Geen emotie
2
,Anatomie en fysiologie juni 2023
- Geen functioneren van onze fysiologisch stelsels: ademhaling, bloed en
vaatstelsel, spijsverteringsstelsel, voortplanting,..
Werking van het zenuwstelsel: 3 functionele fasen
- Sensorische input
- Verwerking
- Motorische output
Sensorische input
- een verandering- inwendig of uitwendig- zal
door het lichaam waargenomen moeten
worden. Dat gebeurt door middel van
sensoren.
- Een sensor is een gespecialiseerde cel,
verwant aan een zenuwcel, die gevoelig is voor
een bepaalde verandering in zijn omgeving; de sensor wordt door de verandering
geprikkeld. Hij ‘vertaalt’ de prikkels in impulsen (elektrische signalen), en stuurt ze
via zenuwen naar het centrale zenuwstelsel.
- Het opvangen van prikkels door sensoren heet sensorisch input
Sensorische input is afkomstig van exteroreceptoren of interoreceptoren of
propioreceptoren
Exteroreceptoren
- smaakzin
- Gezichtsvermogen
- Tastzin
- Reukzin
- Gehoor
- Exteroceptoren vangen prikkels van buiten het lichaam op.
- Ze liggen vrij oppervlakkig in het lichaam op de grens tussen lichaam en
buitenwereld.
- Exteroreceptoren vormen de functionele kern van de zintuigen
Interoreceptoren of proprioreceptoren
proprioceptie
- Intero(re)ceptoren vangen prikkels vanuit het lichaam
zelf op.
- Interoreceptoren die informatie geven over het
bewegingsapparaat liggen in de spieren, de pezen, de
gewrichten en in het evenwichtsorgaan
- Ze worden ook proprioreceptoren genoemd. via dit
blijft het centrale zenuwstelsel op de hoogte van de beweging van ( delen van) je
3
, Anatomie en fysiologie juni 2023
lichaam.
Verwerking
- In het centrale zenuwstelsel vindt verwerking van de sensorisch input plaats
- Allereerst ontvangt het centrale zenuwstelsel de informatie van de sensoren en
beoordeelt het de betekenis van de informatie, bijvoorbeeld in verband met een
mogelijke bedreiging, zoals fysieke beschadiging van (delen) van het lichaam.
- Vervolgens bepaalt het centrale zenuwstelsel of en hoe het lichaam er op moet
reageren
Motorisch output
- Reactie op een in- of uitwendige verandering:
remmende of stimulerende impulsen
- Effectoren= doelwitorganen
• Spieren= motorische output
• Klieren, gladde spieren en hartspier=
viscero-motorische output
Besluit
- Sensorische input= opstijgend naar het CZS of afferent
- Motorische output= afdelend van het CZS of efferent
Anatomische indeling: bouw en ligging
Centrale zenuwstelsel= het deel van het zenuwstelsel dat geheel omgeven is door
een benig omhulsel (schedel en wervelkolom).
Van craniaal naar caudaal bestaat het centrale zenuwstelsel uit: grote hersenen,
tussenhersenen, hersenstam, kleine hersenen en ruggenmerg
- Hersenen
- Ruggenmerg
Perifere zenuwstelsel = bevindt zich grotendeels buiten de schedel en de
wervelkolom. De delen van het perifere zenuwstelsel vormen de verbindingswegen
tussen het centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam (de periferie).
- Craniale zenuwen
- Spinale zenuwen
- Sympaticus en parasympaticus
4
