H1 Wat is gezondheid? .............................................................................................................................................. 5
1.1 Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven ............................................................................................. 5
1.1.1 Relatie tussen lichaam en geest........................................................................................................................ 5
1.1.2 Biomedisch ziektemodel .............................................................................................................................. 5
1.1.3 Vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor gezondheid en ziekte ......................................... 6
1.1.4 Biopsychosociaal ziektemodel ..................................................................................................................... 6
1.1.5 Gedrag, dood en ziekte ................................................................................................................................ 6
1.2 Individuele, culturele en leeftijd gerelateerde perspectieven op gezondheid ..................................................... 6
1.2.1 Lekentheorieën over gezondheid ................................................................................................................. 6
1.2.2 Definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ................................................... 7
1.2.3 Crossculturele perspectieven op gezondheid .............................................................................................. 7
1.2.4 Levensloop en gezondheid .......................................................................................................................... 7
1.3 Wat is gezondheidspsychologie? ........................................................................................................................ 7
1.3.1 Wat is het verband tussen psychologie en gezondheid............................................................................... 7
H2 Sociale verschillen in ziekte en gezondheid ...................................................................................................... 8
2.1 Gezondheidsverschillen ...................................................................................................................................... 8
2.1.1 Bewijs voor gezondheidsverschillen ............................................................................................................ 8
2.1.2 Ook onder mensen met een hoge SES komen gezondheidsverschillen voor ............................................ 8
2.1.3 Verklaringen voor ongelijkheid in gezondheid tussen sociaaleconomische groepen ................................. 8
2.1.4 Balans werk-leven en stress ........................................................................................................................ 9
2.1.5 Werkloosheid ................................................................................................................................................ 9
2.2 Minderheidsstatus en gezondheid....................................................................................................................... 9
2.2.1 Verschillen in gezond gedrag tussen etnische minderheidsgroepen ................................................................ 9
2.3 Geslacht en gezondheid ...................................................................................................................................... 9
2.3.1 Biologische verschillen ............................................................................................................................... 10
2.3.2 Verschillen in gedrag .................................................................................................................................. 10
H3 Ongezond gedrag ................................................................................................................................................ 10
3.1 Wat is gezondheidsbevorderend gedrag? ........................................................................................................ 10
3.1.1 Ongezond gedrag....................................................................................................................................... 11
3.2 Roken, drinken en gebruik van illegale drugs ................................................................................................... 11
Drinken ...................................................................................................................................................................... 11
Primaire alcoholsterfte = langdurig drinken, leverproblemen....................................................................................... 11
Secundaire alcoholsterfte = verongelukken in het verkeer omdat je te veel gedronken hebt ..................................... 12
Drugs ........................................................................................................................................................................ 13
3.2.3 Waarom beginnen mensen met het gebruik van potentieel verslavende stoffen? .................................... 13
3.2.4 Ongezond gedrag voortzetten en verslaving ............................................................................................. 13
3.2.5 Stopgedrag (zie ook H5) ................................................................................................................................ 13
3.2.6 Gedachten over behandeling van verslaving ................................................................................................ 13
3.3 Onbeschermd seksueel gedrag ........................................................................................................................ 13
3.3.1 Negatieve effecten van onveilig vrijen op de gezondheid ............................................................................... 13
H4 Gezond gedrag .................................................................................................................................................... 18
4.1 Compliantiegedrag ............................................................................................................................................ 18
4.1.1 Definitie ...................................................................................................................................................... 18
4.1.2 Zijn mensen therapietrouw? ....................................................................................................................... 18
4.1.3 Waarom volgen mensen medische aanbevelingen en behandelingen niet op? ....................................... 18
4.2 Gezonde voeding .............................................................................................................................................. 18
4.2.1 De gezondheidsvoordelen van het eten van groente en fruit .................................................................... 18
4.2.2 Aanbevelingen voor gezonde voeding ....................................................................................................... 19
4.2.3 Hoe gezond eten de Belgen?..................................................................................................................... 19
4.2.4 Ontstaan van voedselvoorkeuren .............................................................................................................. 19
4.3 Lichaamsbeweging ............................................................................................................................................ 19
4.3.1 Aanbevelingen voor lichaamsbeweging..................................................................................................... 19
4.3.2 Wat zijn de gunstige lichamelijke effecten van lichaamsbeweging ........................................................... 19
4.3.3 De psychologische voordelen van lichaamsbeweging .............................................................................. 19
4.3.4 Waarom sporten mensen? ......................................................................................................................... 19
4.4 Gezondheidsscreening (je laten nakijken) ........................................................................................................ 20
4.4.1 Screening op risicofactoren........................................................................................................................ 20
4.4.2 Ziekte detectiescreening ............................................................................................................................ 20
4.4.6 Deelname aan screeningsprogramma’s .................................................................................................... 20
4.5 Vaccinatie .......................................................................................................................................................... 20
H5 Modellen voor het voorspellen van gezondheidsgedrag ............................................................................... 21
5.1 Distale invloeden op gezondheidsgedrag ......................................................................................................... 21
5.1.1 Demografische invloeden ........................................................................................................................... 21
5.1.2 Persoonlijkheidskenmerken ....................................................................................................................... 21
5.1.3 Zelfbeschikkingstheorie .............................................................................................................................. 21
5.2 Modellen van gezondheidsgedrag ......................................................................................................................... 22
5.2.1 Attitudes (proximale factor) ........................................................................................................................ 22
5.2.2 Risico-inschatting en onrealistisch optimisme ........................................................................................... 22
5.2.3 Zelfeffectiviteit (self-efficacy) ...................................................................................................................... 22
5.3 Sociale en cognitieve modellen van gedragsverandering................................................................................. 23
5.3.2 Het health belief-model (goed kennen!) ..................................................................................................... 23
5.4 Modellen voor gefaseerde gedragsverandering................................................................................................ 23
5.4.1 Het transtheoretische model (TTM) of Stages Of Change Model (SOCM) ............................................... 23
H6 Gedragsverandering: mechanismen en methoden ......................................................................................... 24
6.1 Het ontwikkelen van interventies voor de volksgezondheid.............................................................................. 24
6.2 Strategieën om risicogedrag te veranderen ...................................................................................................... 25
6.2.1 Motiveren tot verandering .......................................................................................................................... 25
6.2.2 Gedrag veranderen .................................................................................................................................... 26
2
,SV Gezondheidspsychologie KS 2022-2023
6.2.3 De juiste toepassing ................................................................................................................................... 28
H7 Preventie van gezondheidsproblemen ............................................................................................................. 29
7.2 Het gebruik van massamedia ............................................................................................................................ 29
7.4 Programma’s voor gezondheidsbevordering .................................................................................................... 29
7.4.1 Interventieprogramma’s voor de gemeenschap ........................................................................................ 29
7.4.2 Het risico op hiv-infectie verminderen ........................................................................................................ 29
7.4.3 Gezondheidsbevordering op het werk ....................................................................................................... 29
7.4.4 Interventies op school ................................................................................................................................ 29
7.4.5 Werken met peers ...................................................................................................................................... 29
7.5 Het gebruik van nieuwe technologie ................................................................................................................. 30
H15 Pijn ........................................................................................................................................................................ 30
15.1 De pijnbeleving .................................................................................................................................................. 30
15.1.1 Typen pijn ................................................................................................................................................... 30
15.1.3 Prevalentie ................................................................................................................................................. 31
15.1.3 Leven met pijn ............................................................................................................................................ 31
15.2 Biologische modellen voor pijn .......................................................................................................................... 32
15.2.1 Pijn in afwezigheid van pijnreceptoren....................................................................................................... 32
15.2.2 Pijnreceptoren’ die geen pijn registreren ................................................................................................... 32
15.2.3 Invloed psychologische factoren op beleving van pijn ............................................................................... 32
15.3 Een psychobiologische theorie over pijn ........................................................................................................... 34
15.5 Mensen leren met pijn om te gaan .................................................................................................................... 35
15.5.1 Het meten van pijn ..................................................................................................................................... 35
15.5.2 Acute pijn .................................................................................................................................................... 36
15.5.2 Chronische pijn........................................................................................................................................... 36
15.5.4 Pijnklinieken ............................................................................................................................................... 37
H10 Stress, gezondheid en ziekte: theorie .............................................................................................................. 38
10.1 Concepten van stress ........................................................................................................................................ 38
10.1.1 Stress als reactie op een stimulus (= stressor) .......................................................................................... 38
10.1.2 Stress als een transactie ............................................................................................................................ 39
10.2 Typen stress ...................................................................................................................................................... 40
10.2.1 Acute stress ................................................................................................................................................ 40
10.2.2 Chronische stress....................................................................................................................................... 41
10.3 Stress als fysiologische reactie ......................................................................................................................... 42
10.4 Het verband tussen stress en ziekte ................................................................................................................. 43
10.4.1 De directe route .......................................................................................................................................... 43
10.4.2 De indirecte route ....................................................................................................................................... 43
10.4.3 Stress en verkoudheid ............................................................................................................................... 43
10.4.4 Stress en hart- en vaatziekten ................................................................................................................... 43
10.4.5 Stress en kanker ........................................................................................................................................ 43
10.4.6 Stress en darmaandoeningen .................................................................................................................... 43
10.4.7 Stress en hiv/aids ....................................................................................................................................... 43
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper karasteppe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
