Reader – Effectiviteit van straffen en maatregelen.
Tekst 6: Over straffen, effectiviteit en erkenning.
Politici en beleidmakers zijn voortdurend op zoek naar adequate oplossing voor een van de
belangrijkste maatschappelijke problemen van het moment: criminaliteit.
Intuïtief wordt vaak gedacht dat een bepaald programma wel zal helpen, maar het bewijs daarvoor
ontbreekt, is flinterdun of onbestaand. Er is te vaak sprake van het uitblijven van de gewenste
resultaten van diverse preventie- en interventieactiviteiten. Dit kan om verschillende redenen zijn.
Er kan een goede theoretische onderbouwing ontbreken, verkeerde methodieken worden
gehanteerd, de uitvoering is niet van goede kwaliteit, het klopt organisatorisch niet of de verkeerde
doelgroep is gekozen.
Bajesbezoek
In Nederland worden er bajesbezoeken georganiseerd voor jongeren die een verhoogde kans
hebben op het stellen van crimineel gedrag. Het is bedoeld om de jongeren te laten zien waar hij
terecht kan komen als ze volharden in hun gedrag. Het vooruitzicht van de gevangenis zou dit
moeten tegengaan.
Deze aanpak heeft de naam scared straight. Bang maken en afschrikken staat centraal. Door te
wijzen op het onaantrekkelijke bestaan in de gevangenis zullen de jongeren in het vervolg twee keer
nadenken, denkt men. Echter wanneer men onderzoek naar deze manier, kwam men al snel te
weten dat eerder het omgekeerde gebeurde. Jongeren die in dergelijke projecten zaten, kwamen
nadien vaker in contact met politie en justitie dan jongeren die het programma niet volgden. Het
enige positieve aan het bezoek bleek voor de gedetineerden te zijn die de jongeren kon informeren.
Effectief straffen
Straffen niet enkel opgelegd door justitiële autoriteiten (ook op school, opvoedhuizen,..) Door te
straffen kan ongewenst gedrag worden tegengegaan. Straffen dienen aan enkele voorwaarden te
voldoen: ze dienen onvermijdelijk te zijn, onmiddellijk, begrepen en rechtvaardig ervaren worden
en er dient variatie te zijn (anders treedt gewenning op) alsook proportionaliteit.
Tegen de achtergrond van deze voorwaarden zijn de strafrechtelijke interventies problematisch. De
meeste delicten worden niet opgespoord, als er al gereageerd wordt, dan is het niet ondmiddelijk
Door de massale toepassing van allerlei taakstraffen worden sancties wel vaker begrepen en zinvol
gevonden.
What works
Evaluaties hebben een aantal voorwaarden aan het licht gebracht waaraan interventies dienen te
voldoen om resultaat te leveren. Dit wordt omkaderd door het What works-principe.
Sommige voorwaarden hebben betrekking op de dader, het delict, de oorzaken van het gedrag of
de interventie zelf.
(1) het risicobeginsel (2) het behoeftebeginsel (3) het responsiviteitsbeginsel (4)het beginsel van
behandelmodaliteit (5) het beginsel van programma-integriteit en (6) het professionaliteitsbeginsel.
Risicobeginsel
Het risicobeginsel stelt dat naarmate de kans op recidive toeneemt, er een intensievere
interventie nodig zal zijn. Een juiste afstemming van intensiteit en duur van de interventie op
herhalingsrisico is belangrijk omdat dit zal leiden tot grotere effectiviteit.
1
, Behoeftebeginsel
Effectieve interventies richten zich op criminogene behoeftes. Deze zijn gerelateerd aan de
persoon. Doorgaans is er sprake van een combinatie van verschillende behoeftes. Om te spreken
van een nuttige interventie dien deze in te gaan op de zaken die beïnvloedbaar en dynamisch zijn.
Het wegnemen van antisociale gevoelens en het stimuleren van prosociale attitudes en
opvattingen zijn belangrijk.
Responsiviteitsbeginsel
Het responsiviteitsbeginsel heeft betrekking tot de dader en zijn intellectuele en sociale
mogelijkheden, de uitvoerder van de interventie en het programma dat wordt aangeboden. Er
dient sprake te zijn van een match tussen de verschillende factoren.
Beginsel van behandelmodaliteit
Interventies moeten zich richten op verschillende aspecten en daarbij ook verschillende
methodieken aanwenden. De beste resultaten worden behaald met cognitief en
gedragsgeoriënteerde methodieken.
Beginsel van programma-integriteit
Programma-integriteit heeft betrekking op de ontwikkeling, opzet en uitvoering van een
interventie. Effectieve programma’s zijn ontwikkeld en ontwerpen aan de hand van theoretische
verklaringen van crimineel gedrag. Programma-integriteit houdt verder in dat alle onderdelen van
een programma moeten worden uitgevoerd.
Professionaliteitsbeginsel
Het professionaliteitsbeginsel impliceert dat een interventieprogramma goed wordt uitgevoerd als
de uitvoerders professioneel zijn. Impulsief en intuïtief werken is niet effectief.
Dilemma’s
Het What works-principe kan makkelijk op gespannen voet komen staan met de principes van
proportionaliteit, legaliteit en gelijkheid.
Deze benadering is gericht op speciale preventie en geen algemene preventie. De sterk
dadergerichte benadering brengt bovendien als risico met zich mee dat het slachtoffer nog verder
in het gedrang komt dan doorgaans al het geval is.
Niet alles werkt
Het What works-principe kan heel goed laten zien dat niet alle strafrechtelijke interventies werken
en tot minder recidive leiden. Zo zijn de scared straight-projecten allesbehalve effectief, ook
andere primair op afschrikking gerichte interventies werken niet. Ook avontuurlijke programma’s
(wandeltochten) werken niet en ET is enkel effectief als het gecombineerd wordt met een
constructief programma met activiteiten.
Er kan eveneens getwijfeld worden aan de primair groepsgerichte programma’s (met weinig ruimte
voor individuele criminogene behoeften) en aan de interventies waarin de nadruk ligt op het
opbouwen van goede persoonlijke relaties tussen deelnemer en uitvoerder.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reneedeconinck1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
