Samenvatting
Samenvatting reader penologie
- Vak
- Penologie
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een volledige samenvatting van de reader van penologie, gemaakt in .
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 87 pagina's
Voorbeeld 4 van de 87 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
Reader – BestraffingstheorieënTekst 1: Doelstellingen van de straf – een penologische discussie
Binnen de straf kunnen verschillende doelen worden nagestreefd die onderling met elkaar in
conflict kunnen treden. Welke doelen worden nagestreefd, hoe wordt de bestraffing
gerechtvaardigd naar de verschillende delen van haar publiek toe?
Complexiteit van doelstellingen van de straf
Straftheoretisch verwijzen de doelstellingen van de straf naar doeleinden die officieel in het penale
discours vermeld en nagestreefd worden. Denkers beschreef 3 types van doelstellingen:
1) Instrumentele doelstellingen
- Het hoofddoel is het bekomen van normconform gedrag bij de burger via de bestraffing van
misdrijven. Dit wordt omschreven als Policing Society.
2) Intrinsieke doelstellingen
- Het hoofddoel is de burgers te beschermen tegen de macht en het mogelijke machtsmisbruik van
de overheid. Dit wordt omschreven als Policing the Police.
3) Organisatorische doelstellingen
- De bestraffing grijpt plaats binnen het strafrechtelijke apparaat, een organisatorische context die
mee bepaalt wat mogelijk is.
Instrumentele doelstellingen
De instrumentele doelstellingen hebben betrekking op de straf zelf en het nut en de reden waarom
straffen noodzakelijk worden geacht.
Retributivisme
Retributivisme staat voor vergelding. Er zijn 2 vormen van vergelding: de metafysische vergelding en
de empirische vergelding.
Bij de metafysische vergelding wordt een misdrijf beschouwd als een schending van een superieure
orde. Dit staat los van het nutsidee. Er wordt geen enkel nut naar de toekomst verwacht van het
misdrijf. Kant speelt hier een belangrijke rol. De straf moet leed inhouden. De straftoemeting moet
consistent zijn, er zijn geen afwijkingen toegestaan: gelijke straffen voor gelijke misdrijven. Alleen
de schuldige mag gestraft worden en pas als de schuld vaststaat. Een belangrijke kritiek is dat de
metafysische vergelding uitgaat dat alle misdrijven bestraft worden en gekend zijn.
De empirische vergelding verwijst naar de concrete gevoelens die in de maatschappij aanwezig
zijn. De straf is een georganiseerde uitlaat van emoties die door het plegen van een het misdrijf
teweeggebracht worden. De straf wordt verdedigd als een middel om het slachtoffer schadeloos
te stellen, zelf als er geen schade kan vergoed worden. De bestraffing van de dader is dan een
erkenning van het slachtoffer.
Ook daders kunnen behoefte hebben aan een straf. Sommige daders willen verantwoordelijk
gesteld worden voor hun daden. Door de straf te ondergaan hebben ze het gevoel hun schuld aan
de samenleving aflossen. Straf kan ook een middel zijn om tegemoet te komen aan de
wraakgevoelens van het publiek. De invloed van de media leidt tot een grote selectiviteit in de
publieke aandacht voor bepaalde misdrijven, die haaks staan op de realiteit. Het penal populism
stelt electoraal gewin voor de politicus door een punitief beleid boven de reële doelmatigheid te
plaatsen. Dit heeft tot een sterke stijging van de gevangenispopulatie geleid.
1
,Vanaf 1975 komt de moderne versie van het retributivisme tot stand. Als reactie op
vrijheidsstraffen van onbepaalde duur. Von Hirsch zijn just desert-theorie legt de nadruk op
rechtvaardigheid via consistente straftoemeting, gesteund op het principe van proportionaliteit.
Het vertrekt vanuit een kritiek op het gebruik van onbepaalde lange gevangenisstraffen. Centraal
staat de ernst van de daad en de schuld van de dader, maar als waarborgen voor proportionaliteit.
Utilitarisme of consequentialisme
Utilitarisme koppelt bestraffing aan het bereiken van een nuttig effect. Bentham is de grondlegger
van het utilitarisme. Betreffende preventie wordt er een onderscheid gemaakt tussen algemene
preventie en speciale preventie.
Algemene preventie betreft het voorkomen van misdrijven bij potentiële delinquenten door het
feit dat het publiek weet dat misdrijven gesanctioneerd worden dit gebeurt door:
(1) Normering, de sanctie bevestigt het bestaan van de norm. (2)Afschrikking, zware misdrijven
worden gesanctioneerd met zware straffen.(3) Vredemaking, de vrede in de maatschappij wordt
hersteld doordat mensen zich aan de normen houden en beloond worden. (4) Onschadelijk maken
van potentiële delinquenten.
Het is vooral het afschrikwekkende karakter dat in de meeste landen aandacht krijgt.
Volgens Beccaria is de mens rationeel en maakt hij een afweging tussen kosten en baten. Een straf
moet volgens hem dan ook 2 doelen hebben: het voorkomen van recidive en het afschrikken van
anderen om hetzelfde te doen. Er is echter weinig tot geen bewijs dat de strafzwaarte een
afschrikkingseffect heeft. Belangrijker is de pakkans. Hot spot policing leidt op korte termijn tot
een daling van misdrijven, maar het is onduidelijke welke rol een verplaatsingseffect heeft op
langere termijn. Perceptieonderzoek houdt zich bezig met de kosten van een aanhouding en
bestraffing. Dit zijn eveneens afschrikkingsfactoren.
Speciale preventie betreft het vermijden v. recidive bij reeds gekende delinquenten. Dit gebeurt
door:(1) Afschrikking van de delinquent zelf. (2) Onschadelijkmaking, er voor zorgen dat de dader
geen nieuwe misdrijven kan plegen. (3) Verbetering van de delinquent.
Resocialisering wordt soms apart vermeld als doelstelling. Het is een specifieke vorm van speciale
preventie. Speciale preventie als doelstelling van de straf vertrekt vanuit een consensusperspectief:
de delinquent moet zich aanpassen a. d. maatschappij. Het RNR-model speelt hier e. belangrijke rol.
Herstelbenadering
Bij de herstelbenadering is het misdrijf in de eerste plaats een zaak tussen de dader en het
slachtoffer. Dit werd voor het eerst naar voor gebracht door het abolitionisme. Inspiratie voor het
herstelrecht werd gezocht in conflicthandelingen in traditionele samenlevingen, waarbij dader en
slachtoffer centraal staan in het zoeken naar een oplossing.
Het model van reintegrative shaming geeft aanleiding voor een procedure waar zowel dader,
slachtoffer, kennissen en familie, als de hele lokale gemeenschap bij betrokken zijn. De
confrontatie van de dader met het slachtoffer en de gevolgen van het misdrijf leiden tot schande
en schaamte voor de dader. De dader en naasten kunnen echter ook andere, positieve aspecten
van de persoon inbrengen. De schande heeft dus wel betrekking op de daad, maar niet op de
dader. De schaamte is re-integrerend.
De focus ligt op conflictoplossing tussen slachtoffer, dader én samenleving door het maximaal
herstel v.d opgelopen individuele, relationele en maatschappelijke schade als gevolg van een misdrijf.
2
,Verenigingstheorie en hybride modellen
In België wordt een combinatie van het retributivisme en utilitarisme toegepast. De vergelding
blijft de rechtsgrond voor het straffen, maar de bestraffing is ook gericht op de toekomst.
De inzichten in de voor- en nadelen van bovenvermelde stromingen hebben tot hybride modellen
geleid, zoals het neo-rehbilitationisme. Het integreert de doelstelling van specifieke preventie door
behandeling en re-integratie met de kritieken van het just desert-model: de behandeling of
begeleiding blijft binnen de grenzen van de strafmaat gesteld door het proportionaliteitsprincipe.
Intrinsieke doelstellingen
Bij intrinsieke doelstelling ligt de nadruk niet zozeer op de doelstellingen van de straf zelf maar wel
van het strafrecht en het strafuitvoeringsrecht. Het klassiek strafrecht is ontstaan als reactie tegen
het Ancien Régime, tegen de willekeur van de overheid. Het strafrecht beschermt de burgers
tegen de willekeur van de overheid. Door het feit dat er veel twijfel is over de effectiviteit van
straffen worden instrumentele doelstelling extra benadrukt.
Organisatorische doelstellingen
De institutionele context bepaalt mee hoe de instrumentele en intrinsieke doelstellingen kunnen
worden nagestreefd.
Mensen
Het strafrechtsapparaat bestaat uit mensen met eigen overtuigingen, voorkeuren en belangen. Dit
zorgt voor een eventuele verschuiving in doelstellingen. De uitvoerders van een strafrechtelijk
beleid kunnen andere doelstelling nastreven dan officiële doelstelling die door de wetgever
worden aangegeven. De weerstand van het penitentiair bewakingspersoneel tegen de Basiswet in
bepaalde gevangenissen legt eveneens een hypotheek op het bereiken van de basisdoelstellingen
die daarin vervat zijn.
Materiële middelen
De materiële middelen verwijzen naar de beschikbare financiële middelen, personeel, gebouwen…
Regels en voorschriften
Interne reglementen betreffende de hiërarchie, de communicatiewijzen, de besluitvorming in een
organisatie kunnen belangrijk zijn voor de standaardisering van de besluitvorming en de
gelijkberechtiging. Zij kunnen evenwel ook nadelen hebben wanneer zij tot verstarring leiden,
waarbij de voorschriften belangrijker zijn dan het doel.
Aanwezigheid van een buitenwacht
Organisaties zijn altijd gedeeltelijk afhankelijk van de buitenwereld. Het strafrechtelijk systeem is
afhankelijk van de begroting die door politici beslist wordt en dus ook van de belastingbetaler. De
betrokkenheid van het publiek is op bepaalde aspecten van het strafrechtsapparaat soms zeer
groot en emotioneel. Hierbij kan terug gedacht worden aan penal populism.
Conflicterend karakter van de doelstellingen
Conflicten kunnen bestaan binnen eenzelfde categorie van doelstellingen of tussen verschillende
categorieën. Voor een gedetailleerd overzicht zie pagina 50-52.
Conclusie
Regelmatig wordt gesteld dat er te weinig coherentie is tussen de verschillende niveaus van het
strafrechtelijk systeem om criminaliteitsfenomenen efficiënt aan te pakken. Er moet meer aandacht
zijn voor het beter afstemmen van de verschillende doelstellingen op elkaar.
3
, De conflicterende doelstelling zijn een voordeel. Door de conflicten kan het strafrechtelijk systeem
verschillende belangen in ogenschouw nemen, kan het aan meer eisen tegemoetkomen. De
scheiding tussen de doelstelling betekent dat er geen te grote concentratie aan macht is op één
niveau en er op deze manier evenwicht is.
Onderzoek toont aan dat de verschillende echelons door hun onderlinge interactie ook proactief
gaan optreden of beslissingen nemen in het vooruitzicht van de reactie van de andere organen.
Verschillen tussen onderzoeksrechters kunnen tot selectief optreden bij de politie leiden, waarbij
gewacht wordt tot de juiste onderzoekrechter permanentie heeft.
De verschillende doelstellingen die op verscheidene niveaus worden nagestreefd, kunnen beter
duidelijk geëxpliciteerd worden. De strafwetgeving bepaalt welke gedragingen aanvaardbaar zijn of
niet en streeft vooral algemene preventie na. De zoektocht naar evenwicht is essentieel.
Tekst 2: Straf in de samenleving: Het onwaarschijnlijke voortbestaan van reclassering en
andere communautaire sancties en maatregelen.
Alternatieve straffen en maatregelen zijn snel gaan groeien in aantal en significantie. Voor een
groot deel hebben ze de gevangenisstraf voorbijgestoken. Dit kan gezien worden over heel
Europa. Hier zitten ongeveer 2 miljoen mensen gedetineerd en zijn er 3,5 miljoen mensen een
ASM aan het volgen. Bij een ASM wordt de straf uitgevoerd binnen de gemeenschap. De voorbije
jaren zijn er al verschillende visies geweest over de manier waarop ASM gehanteerd moet worden:
(1) Straffend (2) Rehabiliterend (3) Bestuurlijk (4)Herstelgericht
ASM zijn zeer dynamische sancties die al verscheidene keren veranderd zijn. Hun legitimiteit
verspreid zich over 3 vormen:(1) pragmatisch (Het halen van de verwachtingen van de
belanghebbenden) (2) herstelgericht en (3)moreel.
ASM zal blijven verder bestaan. Het is daarom interessant om hier verder onderzoek naar te
verrichten.
Tekst 3: De vergelding voorbij? Theoretische reflectie over het geïndividualiseerde en
niet-vergeldende karakter van de ‘nieuwe straf.
Een aantal jaar geleden publiceerde de Commissie tot hervorming van het Strafrecht een voorstel
van voorontwerp van een nieuw Boek I van het Strafwetboek. Het voorontwerp heeft geput uit
verschillende inzichten en theorieën uit de criminologische wetenschap en tracht deze te integreren
in het bestaande kader. De commissie stelt als doel het Strafwetboek meer accuraat, coherent en
eenvoudig te maken.
De niet-vergeldende straf
In het voorontwerp worden 4 concrete strafdoelstellingen geëxpliciteerd. De rechter kan één
doelstelling in overweging nemen bij het toemeten van een straf of kan er meerdere combineren:
1. Uiting geven aan de maatschappelijke afkeuring ten aanzien van het gepleegde feit
2. Herstellen van het maatschappelijk evenwicht en de door het misdrijf veroorzaakte schade
3. Rehabilitatie en re-integratie
4. Beschermen van de maatschappij
De vrijheidsstraf zelf mag enkel worden uitgesproken in functie van deze laatste doelstelling.
Ervan uitgaande dat de vrijheidsstraf een gevangenisstraf is.
Leedtoevoeging en vergelding zijn niet langer de primaire insteek van de straf. Door vergelding
niet als doelstelling op te nemen, stapt men af van een overheersend retributief denkmodel.
Volgens Hart kan pas van een straf gesproken worden als er sprake is van leedtoevoeging.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reneedeconinck1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen