100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Samenleving feiten en problemen €6,89   In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Universiteit Antwerpen (UA)
  4.  
  5. Sociologie En Sociaal Werk
  6.  
  7. 1009FSWSFC (1009FSWSFC)

Samenvatting

Samenvatting Samenleving feiten en problemen

 66 keer bekeken  2 aankopen

Volledige samenvatting van Samenleving Feiten en problemen, gegeven door Koen Decancq. Gebaseerd op de powerpoints en eigen lesnotities. Eerste bachelor Sociologie of SEW op Universiteit Antwerpen. Ik had met deze samenvatting een 16/20 op het examen!!

Voorbeeld 10 van de 140  pagina's

Document informatie

  • 27 mei 2023
  • 140
  • 2022/2023
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (1)

Verkoper

avatar-seller
juliewillems

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1. Inleiding: Een conceptueel kader................................................................................................ 9

1. Drie basisinstituties......................................................................................................................................... 9

1.1. Het gezin ................................................................................................................................................. 9

1.2. De overheid........................................................................................................................................... 11

1.3. De onderneming ................................................................................................................................... 12

2. Basisstructuur van een samenleving............................................................................................................. 13

3. Sociaal contract ............................................................................................................................................ 16

Hoofdstuk 2: Als markten falen Marktfalingen en publieke goederen ........................................................... 19

1. Wanneer werken ongereguleerde markten? ................................................................................................ 19

1.1. De onzichtbare hand ............................................................................................................................. 20

2. Marktfalingen ............................................................................................................................................... 21

2.1. Individuen hebben perfecte informatie ................................................................................................ 21

2.2. Individuen zijn rationeel en hebben perfecte wilskracht...................................................................... 21

2.3. Markten zijn perfect competitief .......................................................................................................... 22

2.4. Markten zijn compleet .......................................................................................................................... 23

2.5. Er zijn geen publieke goederen, geen externaliteiten .......................................................................... 23

3. Door de overheid gefinancierde sociale diensten ......................................................................................... 25

4. Kernbegrippen .............................................................................................................................................. 27

Hoofdstuk 3: Sociale zekerheid: De magie van het gemiddelde ..................................................................... 29

1. Risico ............................................................................................................................................................. 29

2. Informele verzekering ................................................................................................................................... 30

3. private verzekering ....................................................................................................................................... 31

3.1. Wanneer werkt een private verzekering? ............................................................................................ 32

4. Sociale verzekering ....................................................................................................................................... 33

4.1. Oorsprong ............................................................................................................................................. 33

1

, 4.2. Sociale verzekeringen versus private verzekeringen ............................................................................ 34

4.3. Algemeen .............................................................................................................................................. 34

4.4. Sociale zekerheid in België .................................................................................................................... 35

5. kernbegrippen............................................................................................................................................... 36

Hoofdstuk 4: belastingen, ongelijkheid en herverdeling ................................................................................ 37

1. Efficiëntie en rechtvaardigheid ..................................................................................................................... 37

1.1. Een tweede (normatief) criterium ........................................................................................................ 37

1.2. John Rawls (1921 – 2002) ..................................................................................................................... 37

1.3. Twee varianten van rechtvaardigheid .................................................................................................. 38

1.4. Tweede welvaartstheorema ................................................................................................................. 38

2. Belastingen en herverdeling ......................................................................................................................... 40

2.1. Doel belastingen 1: Overheidsinkomsten ............................................................................................. 40

2.2. Doel belastingen 2: herverdeling (redistribution)................................................................................. 41

2.3. Verschillende belastingen ..................................................................................................................... 41

2.4. Gedragsreacties op belastingen ............................................................................................................ 44

3. Inkomensongelijkheid ................................................................................................................................... 45

3.1. Lorenz-curve ......................................................................................................................................... 46

4. Kernbegrippen .............................................................................................................................................. 49

Hoofdstuk 5: een vangnet voor iedereen? Sociale bijstand en armoedebestrijding ....................................... 51

1. Armoede ....................................................................................................................................................... 51

1.1. Armoede in België ................................................................................................................................. 52

1.2. Armoede in de wereld .......................................................................................................................... 52

2. Armoedebestrijding ...................................................................................................................................... 54

2.1. Oorzaken van armoede ......................................................................................................................... 54

2.2. Individualistische theorieën van armoede ............................................................................................ 54

2.3. Structurele theorieën van armoede ..................................................................................................... 55

2.4. Armoedeval ........................................................................................................................................... 56

2

, 2.5. Informele armoedebestrijding .............................................................................................................. 56

3. Sociale bijstand ............................................................................................................................................. 57

3.1. sociale bijstand versus sociale zekerheid!!! .......................................................................................... 58

3.2. Sociale bijstand in België....................................................................................................................... 58

3.3. Sociale bijstand in de VS ....................................................................................................................... 59

3.4. Sociale bijstand in globale zuiden: CCT’s .............................................................................................. 59

4. Tot slot .......................................................................................................................................................... 60

Hoofdstuk 6: De welvaartstaat: Verschillen en historiek ............................................................................... 61

1. Verschillen in kaart brengen ......................................................................................................................... 62

1.1. Conservatieve/ corporatistische welvaartstaat .................................................................................... 63

1.2. Sociaal-democratische welvaartstaat ................................................................................................... 64

1.3. Liberale welvaartstaat .......................................................................................................................... 65

2. Begrijpen van verschillen .............................................................................................................................. 67

2.1. Voorkeurenen overtuigingen ................................................................................................................ 67

2.2. Politiek en macht .................................................................................................................................. 69

2.3. Geschiedenis en padafhankelijkheid .................................................................................................... 69

3. Historiek van onze welvaartstaat ................................................................................................................. 70

3.1. Vóór de welvaarstaat ............................................................................................................................ 70

3.2. Welvaartstaat 1.0: trentes glorieuses ................................................................................................... 72

3.3. Welvaarstaat 2.0.: neoliberale pushback.............................................................................................. 75

3.4. Welvaartstaat3.0: Sociale investeringen .............................................................................................. 77

4. Kernbegrippen .............................................................................................................................................. 78

Hoofdstuk 7: Opgroeien in de welvaartstaat ................................................................................................. 79

1. Kinderopvang ................................................................................................................................................ 79

1.1. Eerste 1000 dagen ................................................................................................................................ 79

1.2. Gezinsbeleid .......................................................................................................................................... 80

2. Kleuter, lager en secundair onderwijs ........................................................................................................... 83

3

, 2.1. Publiek onderwijs .................................................................................................................................. 84

2.2. Gemengd systeem ................................................................................................................................ 84

2.3. Vlaams Onderwijs ................................................................................................................................. 85

3. Hoger onderwijs ............................................................................................................................................ 86

3.1. Financiering van het hoger onderwijs: Studieleningen? ....................................................................... 86

4. Levenslang leren ........................................................................................................................................... 87

5. Kernbegrippen .............................................................................................................................................. 87

Hoofdstuk 8: Werken in de welvaartstaat ..................................................................................................... 89

1. Werk ............................................................................................................................................................. 89

1.1. Terminologie ......................................................................................................................................... 90

1.2. Flexibiliteit............................................................................................................................................. 91

1.3. Syndicalisatiegraad ............................................................................................................................... 92

2. Lonen ............................................................................................................................................................ 93

2.1. Hoe worden de lonen bepaald (in het referentie model)? ................................................................... 93

2.2. Hoe worden lonen bepaald (in België)? ................................................................................................ 93

2.3. Behoud van koopkracht: loonindexering ............................................................................................. 94

2.4. Het minimumloon ................................................................................................................................. 94

3. Werkloosheid ................................................................................................................................................ 96

3.1. Werkloosheidsuitkering ........................................................................................................................ 96

3.2. Werk- en levenstevredenheid............................................................................................................... 96

3.3. Job guarantee beleid............................................................................................................................. 97

4. Kernbegrippen .............................................................................................................................................. 97

Gascollege SERV: overleg werkt .................................................................................................................... 99

1. Intro .............................................................................................................................................................. 99

2. Sociaal overleg .............................................................................................................................................. 99

2.1. Internationaal sociaal overleg (ILO) ...................................................................................................... 99

2.2. Europees sociaal overleg .................................................................................................................... 100

4

, 2.3. Belgisch sociaal overleg ...................................................................................................................... 100

2.4. Federaal .............................................................................................................................................. 102

2.5. SERV .................................................................................................................................................... 103

3. Cases ........................................................................................................................................................... 105

3.1. Krapte op de arbeidsmarkt ................................................................................................................. 105

3.2. Loonkostenindexering ........................................................................................................................ 107

Hoofdstuk 10: Gezondheid en ziekte in de welvaartstaat ............................................................................ 109

1. Gezondheid en levensverwachting ............................................................................................................. 109

2. Gezondheidszorg en ziekteverzekeringen ................................................................................................... 112

2.1. Zitten we in het referentie model? ..................................................................................................... 112

2.2. Geven we alleen om efficiëntie?......................................................................................................... 114

2.3. Organisatie van de gezondheidszorg in België ........................................................................................ 114

2.4. Verschillende gezondheidszorgsystemen ........................................................................................... 116

3. Personen met een handicap ....................................................................................................................... 117

3.1. Steun aan personen met een handicap: ............................................................................................. 117

4. Kernbegrippen ............................................................................................................................................ 119

Hoofdstuk 11: Pensioenen in de welvaartsstaat .......................................................................................... 121

1. Vergrijzing: demografische transitie ........................................................................................................... 121

2. Pensioenen.................................................................................................................................................. 123

2.1. Pensioenstelsel op basis van kapitalisatie versus repartitie ............................................................... 124

2.2. Belgisch pensioenstelsel: drie pijlers .................................................................................................. 125

2.3. Pensioenhervormingen ....................................................................................................................... 127

3. Langdurige zorg .......................................................................................................................................... 129

4. Kernbegrippen ............................................................................................................................................ 131

Hoofdstuk 12: Een perfecte sociale storm: Naar een nieuw sociaal contract? .............................................. 132

1. Een perfecte storm...................................................................................................................................... 132

1.1. Demografische druk op sociaal contract ............................................................................................ 132

5

, 1.2. Economische druk op sociaal contract ............................................................................................... 135

1.3. Politieke druk op het sociaal contract ................................................................................................ 136

1.4. Ecologische druk op sociaal contract .................................................................................................. 137

1.5. Epidemiologische druk op het sociaal contract .................................................................................. 138

2. Elementen van een nieuw sociaal contract................................................................................................. 138

3. Kernbegrippen ............................................................................................................................................ 140




6

,Vragen
- Wat is de welvaartstaat? Wat doet de welvaartstaat?
- Waarom hebben sommige landen een grote welvaartstaat? En andere een kleine?
- Waarom is het hoger onderwijs in de VS zo duur? En zo goedkoop in België?
- Wie krijgt een werkloosheidsuitkering? Wie betaalt hiervoor?
- Wat gebeurt er als je voor "Uber Eats" werkt en ziek wordt?
- Zullen we een degelijk pensioen krijgen? Wie betaalt de pensioenen?
- Neemt de ongelijkheid toe? Waarom (niet)?
- Waarom is er nog steeds armoede in onze samenleving?

Doel: Onze samenleving beter te begrijpen
- Onderwerpen introduceren en een basis leggen
- Basisfeiten documenteren
- Recente uitdagingen bespreken

Multidisciplinaire aanpak die inzichten combineert uit:
- Sociale wetenschappen,
- Economische wetenschappen,
- (Politieke) filosofie,
- Geschiedenis...

Structuur
1. Inleiding
2. Als markten falen
3. De magie van het gemiddelde
4. Belastingen, ongelijkheid en herverdeling
5. Een vangnet voor iedereen?
6. De welvaartstaat in beweging
7. Kinderen in de welvaartstaat
8. Werken in de welvaartstaat
9. Gastcollege
10. Ziekte en handicap in de welvaartstaat
11. Vergrijzen in de welvaartstaat
12. Naar een nieuw sociaal contract?


Positief vs. Normatief
- Positieve (beschrijvende) analyse richt zich op feitelijke vragen
* Hoe ziet de wereld eruit? Hoe ziet de realiteit eruit?
* Bv: Wat is het effect op de werkgelegenheid als we het minimumloon verhogen?
- Normatieve (prescriptieve) analyse richt zich op waardeoordelen
* Hoe zou de wereld eruit moeten zien? Hoe willen we graag dat de wereld eruit ziet?
* Bv: Is de samenleving beter af met een hoger minimumloon?
- Schotse filosoof David Hume (1711-1776)




7

,8

,Hoofdstuk 1. Inleiding: Een conceptueel kader
1. Drie basisinstituties
Samenlevingen
- In deze cursus bestuderen we samenlevingen
* Hoe kunnen we als maatschappij zelf de maatschappij een betere plek maken
- Meerlagige structuur:
* Lokale samenleving: bv. Antwerpen
* Regionale samenleving: bv. Vlaanderen
* Nationale samenleving (natiestaat): bv. België
-> Hier dit hoofdstuk vooral over
* Supranationale samenleving: bv. Europese Unie
* Wereldwijde samenleving: de wereld

Leden van een samenleving
- Een samenleving bestaat uit individuen (haar leden)
- Het lidmaatschap van een samenleving (of burgerschap) bestaat uit 3 delen (T.H. Marshall,
1950): (3 soorten rechten)
* Burgerrechten: rechten die nodig zijn voor individuele vrijheid
Bv. vrijheid van meningsuiting, gedachte en geloof (18e eeuw)
* Politieke rechten: recht op deelname aan de uitoefening vd politieke macht
Bv. algemeen kiesrecht (19e eeuw)
* Sociale rechten: recht om een waardig leven te leiden
Bv. bescherming tegen armoede (20e eeuw)

Basis instituties
- De leden van een samenleving zijn geen geïsoleerde atomen
- Ze leven, werken, spelen, studeren samen
- Ze vormen (sociale) basisinstituties
- Wij concentreren ons op drie basisinstituties:
* Het gezin
* Het bedrijf
* De overheid
- Hoe intrageren deze met elkaar; welke rol nemen ze op in de maatschappij
* Bekijken via macrohistories perspectief
- Deze basisinstituties zijn de belangrijkste actoren van deze cursus

Geschiedenis van de homo sapiens
- "Recente" boeken over de macrogeschiedenis van de homo sapiens
- Boeken schetsen de geschiedenis van de mens


1.1. Het gezin

Waarom vormen mensen gezinnen? (denken aan oertijd)

9

, - Nieuwe mensen voortbrengen
* We zijn gaan specialiseren in nadenken -> grotere hersenen nodig -> hoofden
groter gewdn -> kinderen heel vroeg geboren omdat het er anders niet uitgeraakt
- Deze nieuwe leden verzorgen
- Wederzijdse hulp bieden
- Samenwerken
- Middelen samen gebruiken
- ...

Gezinnen zijn informeel georganiseerd

Cognitieve revolutie
- Ongeveer 70.000 jaar geleden
- Homo Sapiens ontwikkelt taal
- Dit opent nieuwe mogelijkheden:
* Samenwerken in (grotere) groepen
* Creatie van een verbeelde werkelijkheid (mythes, legendes, religie, ...)
> speelt zich af in hoofden van mensen; Leven nt enkel in werkelijkheid
> Mythes overgeleverd door taal
* Ontwikkeling van cultuur en religies
* Ruil en handel
> Waardoor markt ontstaat

De markt
- De leden van een samenleving doen aan ruil op de markt. De meeste markten zijn
gebaseerd op verkopers die hun goederen of diensten aanbieden aan kopers in ruil voor
geld.
- Let op:
* Ruil is het essentiële kenmerk van een markt, niet geld.
* Ik beschouw de markt op zich niet als een basisinstitutie (gezinnen, bedrijven,
overheid zijn de basisinstituties)
> De markt is geen actor op zich; de markt op zich stelt gn handelingen
> Mensen stellen op de markt handelingen

Prehistorische zorg
- Geval van Romito 2 (vroegst bekende geval van dwerggroei)
- Gevonden in "Grotta del Romito" (Italië)
- Stierf ongeveer 11.000 jaar geleden
- Man, 17-20 jaar oud
- 120 cm
- Kon deze persoon hebben overleefd als anderen niet voor hem gezorgd zouden hebben?
- Leed aan verminderde mobiliteit, beperkte strekking van de onderarm
- Kon niet voldoen aan de normatieve eisen van zijn samenleving
- Kreeg zorg in verschillende levensfasen door anderen
-> Zorgen voor elkaar is een fundamentele basis van onze samenleving

Agrarische revolutie

10

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliewillems. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 72841 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€6,89  2x  verkocht
  • (0)
  Kopen