Seksueel geweld – slachtoffers en daders
Onderdeel: slachtoffers van seksueel geweld – professor H. Van Assche
Lessenoverzicht
Les 1: praktisch en situering seksueel geweld
Les 2: ‘wat is je overkomen’
Les 3: van slachtoffer naar overlever
Les 4: eerste hulp bij seksueel geweld
Les 5: verbreken of verbinden – aanpak en preventie
Evaluatie van het vak
Paper: geen grote opdracht → deadline 7 juni
Zoek een artikel dat je aanspreekt binnen het thema (mag ook daders zijn). Publicatiedatum minimum na 2015.
Maximum 3 geschreven pagina’s en één voorblad.
Voorblad:
- Naam, voornaam, studentennummer
- Titel: “Examen Seksueel geweld, daders en slachtoffers” / dr. Helene Van Assche / zittijd juni
- De titel van je artikel met de volledige en correcte referentie
- Via mail: helene.vanassche@vkvlaamsbrabant.be, onderwerp: Examenpaper Seksuologie (pdf van
artikel en eigen paper)
Inhoud:
- Korte inhoud artikel
- Waarom vind je dit relevant, hoe koppel je het aan je richting, …
- Als je deze publicatie in dialoog plaatst met wat je in andere cursussen en deze cursus reeds meekreeg,
waar zie jij bevestiging, een andere invalshoek, of tegenspraak?
- Zie je tekortkomingen in deze bijdrage?
Wel interessant → niet te veel juridische, vooral hulpverleningsperspectief bekijken
Examen: schriftelijk
2 open vragen voor onderdeel slachtoffers
Verplichte literatuur: aangeraden, aanvulling op les
,College 1 – vrijdag 22 april 2023 – Seksueel geweld: slachtoffers – professor H. Van Assche
SITUERING VAN SEKSUEEL GEWELD
1. Soorten en definities seksueel geweld
Bij positieve seksuele interactie
- Wederzijdse toestemming
- Vrijwilligheid
- Gelijkwaardigheid
Bij seksuele grensoverschrijding
= elke vorm van seksueel contact waarbij de grenzen van een persoon worden overschreden. Meestal gaat het
gepaard met gedrag van één persoon waar een andere persoon geen weerstand kan bieden. (bvb. bewusteloos, in
slaap, …)
=/ seksueel geweld (verderop in het gamma)
Vlaggensysteem Sensoa → ander criterium om te kijken hoe we moeten kijken naar misdaad / geweld. Maar ook
om te kijken naar: wat is vrijwilligheid, wat is gelijkwaardigheid?
Ander onderdeel: geweldpleging bij kleuters
- Kunnen kleuters geweld plegen? Ja
- Kunnen kleuters geweld plegen met seksuele intentie?
Ja en nee. In normale ontwikkeling van kleuters, die begint in de moedersschoot. Kleuters zijn geen aseksuele
wezens noch hebben ze seksuele intentie als ze op onderzoek gaan of doktertje spelen. Kan gebeuren dat ze de
vagina van een andere kleuter ziet. Kleuters zijn nieuwsgierig.
Dit is normaal. Het is wel belangrijk dat ze hierbij pedagogische grenzen bij aanwerven.
Ook kan een kindje iets helemaal onplezierig vindt wat een ander kindje aan het ontdekken is. Als er dan een
kleuter stop zegt, en die andere kleuter gaat door, dan kan dit echt onaangenaam zijn en een impact hebben.
Dan zien we de kleuter wel als slachtoffer, maar de andere kleuter is geen dader. Die andere kleuter moet dan
misschien wat pedagogisch begeleid worden rond bvb. grenzen.
Er is heel veel gedrag dat meer dan een kind stelt, desondanks kan een ander kind daar last van hebben.
1.1. Juridische definitie van seksueel geweld
In juni 2022 was er een grote hervorming van het seksueel strafrecht.
- Aanranding van de eerbaarheid
- Verkrachting
- Aanzetting tot ontucht
➔ Allemaal veranderd
➔ Er is een verschil van seksueel geweld in hulpverlening en juridisch
, 1.2. Hulpverleningsdefinitie WHO:
‘Elke seksuele daad die tegen iemands wil wordt uitgevoerd. Het kan door eender welke persoon uitgevoerd
worden ongeacht zijn of haar relatie tot het slachtoffer, in gelijk welke omgeving. Bij seksueel geweld is er geen
sprake van een ’geïnformeerde seksuele toestemming’.
1.3. Definitie Vertrouwenscentrum Leuven:
‘Kindermishandeling en –verwaarlozing is iedere situatie waarin het kind slachtoffer is van geweld van fysieke,
psychische of seksuele aard, en dit actief of passief.’
Het is niet omdat er wettelijk / vanuit volwassen oogpunt niets aan de hand is, dat er per sé niets aan de hand is,
dat er geen hulp nodig heeft.
Seksueel misbruik
Elke vorm van seksueel contact tussen volwassene en kind, of andere situatie waarbij misbruik gemaakt wordt
van leeftijds- of machtsverschil.
Incest
Seksueel contact tussen familieleden. (dit kan absoluut met toestemming zijn)
Seksuele intimidatie
Gedrag met een seksuele betekenis, dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt
aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende situatie
wordt gecreëerd.
➔ Is duidelijk voor interpretatie vatbaar. Fluiten naar iemand kan voor sommigen heel onaangenaam
worden ervaren.
1.4. Online
Sexting
Het online delen van seksueel getinte tekstberichtjes, foto’s en video’s. Dat kan gebeuren tussen bekenden of
onbekenden.
Grooming
Het proces waarbij een volwassene een minderjarige benadert en manipuleert met het oog op seksueel contact.
Wraakporno
Tegen de wil van de ander online beelden verspreiden met als doel de ander te beschadigen
Sextortion
Wanneer tieners via internet overtuigd worden om intieme beelden van zichzelf door te sturen, waarna de
afpersers dreigen de beelden te verspreiden als het slachtoffer niet met geld over de brug komt.
Verschil tussen juridische en hulpverlenerskant
Vaak is het juridische redelijk zwart-wit (je kan
niet een beetje strafbaar zijn)
Om naar geweld te kijken, kan je hierover
uitzoomen. Seksueel geweld is vaak heel fluïde
met andere vormen van geweld. Het is zeldzaam
alleen dat stukje seksueel geweld apart. In de
grote groepen is het vaak iets cumulatief.
Er zijn 3 perspectieven die bepalen standpunten
slachtoffer en dader en de reactie.
, Overgrote deel van de incidenten gebeuren met bekenden. Dit is dan duidelijk het relationeel perspectief. Dit dan
heel relevant. Het maatschappelijk perspectief stelt wat er al dan niet mag (bvb. in België is het niet wettelijk om
dingen te doen met meisjes van 12 jaar).
2. Prevalentie van seksueel geweld
UN-MENAMAIS study: Er is een nieuw onderzoek uit 2021 over prevalentie van seksueel geweld in België (16
en 69 jaar). Jongens zijn heel vaak vergeten groepen. Ze komen er veel minder voor uit en worden er veel
minder over bevraagd.
2.1. Kinderen en jongeren
In Nederland: studie uit 2017 onder 20 000 jongeren (‘Seks onder je 25 e’)
Onderzoek: ‘Seksuele gezondheid in Vlaanderen’ → 1832 Vlaamse respondenten tussen 14 – 80 jaar
