Mijlpalen in de kunst en materiële cultuur van de prehistorie tot
heden: Barok
1. Definiëring term ‘Barok’
Het woord ‘barok’ is afgeleid van het Portugese barocco dat ‘onregelmatige
parel/steen’ betekent gebruikte term om een stijlrichting aan te duiden die rond
1590 opkwam in Rome.
De ontwikkeling van de stijl liep parallel met het réveil van de Rooms Katholieke
Kerk. Na het Concilie van Trente (1545 – 1563) was de contrareformatie ingezet. De
glorie van het Roomse geloof mocht duidelijk naar voren komen in de kunst.
Niettemin werden er ook een aantal richtlijnen of voorschriften voorzien voor
kunstenaars. De Bolognese kardinaal Gabriele Paleotti stelde regels op in zijn
‘Discorso intorno alle imagini sacre e profane’1
2. Italië
De invloed van de contrareformatie liet zich uiteraard ook voelen in Italië; grote
schildersprojecten in kerken illustreerden de dogma’s van de Katholieke Kerk. Om de
boodschap over te brengen werden alle theatrale middelen ingezet: meesleurende
spiralen en diagonalen, een dramatisch clair-obscuur, weelderige kleuren, …
Da Cortona, Het martelaarschap van de H. Laurentius: De diagonale opstelling
brengt een grote dynamiek teweeg die nog ondersteund wordt door de wapperende
gewaden en de gestiek. Het werk toont de invloed van Rubens.
Dezelfde dynamiek kenmerkte de beeldhouwkunst. Sculpturen gingen steeds meer
interageren met de omliggende ruimte. De omgeving werd duidelijk beschouwd als
een onderdeel van het beeld.
Baciccio & Antonio Raggi & Leonardo Retti, Plafond van de Il Gesukerk: Dit plafond
is een mooi voorbeeld van een integratie in architectuur, schilderkunst en
beeldhouwkunst. Samen brengen ze een illusionistisch spektakel.
De barokke bouwkunst richtte zich op het scheppen van spektakel. De strenge
belijning en het evenwicht van de renaissance werden verlaten. De nieuwe taal
bestond uit vloeiende curven en illusionistische effecten. Net zoals in de
schilderkunst werd de lichtwerking een belangrijk expressiemiddel.
Bernini, Sint-Pietersplein: Het plein werd afgesloten door 2 colonnades met Dorische
zuilen, opgesteld in een halve cirkelvorm. Het waren 2 armen die de gelovigen
moesten omhelzen.
Tijdens de late 16de eeuw zette paus Sixtus V in Rome grote urbanisatiewerken in de
1
Over onderwerpen van kunstwerken en hun morele, didactische waarde: duidelijke,
verstaanbare voorstellingen en bepaald decorum (verheven stijl) voor sacrale onderwerpen,
geen erotiek in religieuze kunst.
1
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper raks8452. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.