Sociale grondrechten samenvatting, gegeven door Tom Claeys, te Artevelde.
Geziene leerstof: inleiding, onderbenutting van sociale grondrechten en proactief handelen in het kader van onderbescherming
Inhoud
1. Inleiding sociale grondrechten..............................................................................................................................3
1.1 De tweede generatie grondrechten................................................................................................................3
1.2 Internationale mensenrechtenverdragen.......................................................................................................4
1.3 Betekenis voor het sociaal werk......................................................................................................................5
1.4 Situering binnen de welvaartstaat..................................................................................................................5
1.5 Situering binnen het armoedebeleid..............................................................................................................6
1.6 De sociale instrumenten en collectieve voorzieningen..................................................................................7
1.7 De sociale zekerheid, sociale bijstand en sociale bescherming......................................................................9
1.7.1 De klassieke sociale zekerheid.................................................................................................................9
1.7.2 De sociale bijstand....................................................................................................................................9
1.7.3 Verschil tussen klassieke sociale zekerheid en sociale bijstand............................................................10
1.7.4 Solidariteit..............................................................................................................................................10
1.8 De onderbescherming en het proactief handelen........................................................................................11
1.9 De sociale grondrechten onder druk............................................................................................................11
1.9.1 De afbouw van de welvaartsstaat..........................................................................................................11
1.9.2 Negatieve en positieve framing.............................................................................................................11
1.9.3 Responsabilisering, conditionalisering, criminalisering.........................................................................12
2. De onderbenutting van sociale grondrechten....................................................................................................13
2.1 Inleiding.........................................................................................................................................................13
2.2 Onderbenutting vanuit de burger.................................................................................................................14
2.2.1 Trots en schaamte..................................................................................................................................14
2.2.2 Onwetendheid........................................................................................................................................14
2.2.3 Perceptie t.a.v. de overheid...................................................................................................................14
2.2.4 Zwartwerk..............................................................................................................................................14
2.2.5 In het verleden afgewezen.....................................................................................................................14
2.2.6 Gebrek aan sociale vaardigheden..........................................................................................................15
2.2.7 Bureaucratie...........................................................................................................................................15
2.2.8 Leescultuur en taalvaardigheid..............................................................................................................15
2.2.9 Sociale omgeving....................................................................................................................................15
2.2.10 Misverstanden over regelingen...........................................................................................................15
2.2.11 Angst voor mogelijke risico’s verbonden aan een aanvraag...............................................................15
Pagina 1 van 28
, 2.3 De onderbenutting vanuit de wetgeving, organisaties en hulp- en dienstverleners....................................16
2.3.1 Ontmoediging.........................................................................................................................................16
2.3.2 Passieve dienstverlening........................................................................................................................16
2.3.3 Ingewikkelde regelgeving.......................................................................................................................16
2.3.4 Informatisering en digitalisering............................................................................................................16
2.3.5 Arbeidsomstandigheden........................................................................................................................16
2.3.6 Gebrek aan voorlichting en actieve bekendmaking...............................................................................16
2.3.7 Informele selectie...................................................................................................................................17
2.3.8 Contractualisering en voorwaardelijkheid.............................................................................................17
2.4 Besluit: het Mattheüseffect...........................................................................................................................17
2.5 Cijfers over onderbenutting..........................................................................................................................17
3. Proactief handelen in het kader van onderbescherming....................................................................................18
3.1 Inleiding.........................................................................................................................................................18
3.2 Begripsverklaring...........................................................................................................................................18
3.2.1 Onderbescherming.................................................................................................................................18
3.2.2 Proactief handelen.................................................................................................................................19
3.3 Belangrijke rol voor OCMW’s en CAW’s........................................................................................................20
3.4 Fases in proactief handelen ten aanzien van onderbeschermden...............................................................22
3.4.1 Het basisconcept....................................................................................................................................22
3.4.2 Fase 1: preventie (= preventief handelen).............................................................................................23
3.4.3 Fase 2: opsporen....................................................................................................................................24
3.4.4 Fase 3: benaderen..................................................................................................................................26
3.4.5 Fase 4: toeleiding (= naartoe leiden)......................................................................................................26
3.4.6 Fase 5: toegankelijkheid (=verhogen van toegankelijkheid)..................................................................27
3.4.7 Fase 6: onthaal (= onthaal verzorgen)...................................................................................................28
3.4.8 Fase 7: rechtendetectie (= rechten detecteren)....................................................................................28
3.4.9 Fase 8: rechten realiseren......................................................................................................................28
3.4.10 Fase 9: nazorg (=nazorg aanbieden)....................................................................................................28
Pagina 2 van 28
, 1. INLEIDING SOCIALE GRONDRECHTEN
1.1 DE TWEEDE GENERATIE GRONDRECHTEN
Grondrechten = geheel van universele rechten die tot doel hebben de voorwaarden te creëren en te blijven
garanderen opdat personen op een vrije, maar ook menswaardige manier zouden kunnen functioneren
Vrije manier van leven burgerlijke en politieke rechten
Burgerlijke rechten = rechten die de burger beschermen tegen onrechtmatig en ongeoorloofd optreden van de
overheid
Politieke rechten = rechten die bedoeld zijn om de burger ter laten deelnemen aan het staatsgezag
Menswaardige manier van leven sociale grondrechten (economische, sociale en culturele rechten)
Eerste generatie:
Burgerlijke en politieke rechten
Bieden een bescherming tegen een willekeurige overheidsinmenging
onthoudingsplicht
Tweede generatie:
Sociale grondrechten
Geven een appel aan de overheid om die rechten te voorzien die een menswaardig leven mogelijk maken
positieve handelingsplicht
Derde generatie:
Collectieve/solidariteitsrechten
Overstijgen het individu
Bescherming grondrechten wetgeving, mondiale en regionale mensenrechten verdragen en
mensenrechteninstrumenten
Burgerlijke en politieke rechten 1831 BGW
Sociale grondrechten 1994 BGW
Overzicht sociaal grondrechten België:
Recht op arbeid
Recht op wonen
Recht op sociale bijstand
Recht op bescherming van de gezondheid
Recht op sociale zekerheid
Recht op onderwijs
Recht op juridische bijstand
Recht op gezond leefmilieu
Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing
Pagina 3 van 28
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noorgrammens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
