Psychodiagnostiek
HOOFDSTUK 1: belang van psychodiagnostiek
1. alledaags impliciet diagnosticeren
diagnosticeren= toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen
→ gebeurt impliciet (onbewust), iedereen doet het, elke dag
→ vaak gebruikt als entertainment
problemen: oordeelsfouten o.w.v te korten en vertekeningen in het denken (foutenbronnen)
→ omgaan met kansen en waarschijnlijkheden → mensen zijn slecht met schatten
→ oorzaak van foutbronnen → mensen redeneren niet statisch, maar via
heuristieken
=regels om sneller tot de oplossing van een probleem te komen (vaak onbewust)
- beschikbaarheidsheuristiek= als iets makkelijk uit het geheugen op te halen is,
schatten mensen dat dit vaker gebeurt
- representativiteitsheuristiek= hoe meer iemand overeenkomstige kenmerken
vertoont die typisch zijn voor de leden van een bepaalde groep, hoe groter de kans is
dat die persoon ook tot de groep behoort
→ meer gebruik van heuristieken indien meer ervaring met een thema
2. impliciet diagnosticeren in de psychodiagnostiek
mogelijke foutenbronnen
- geen systematische en consistente werkwijze
- informatie zoeken die idee bevestigt (confirmation bias)
- te vlug adviezen formuleren
- gebrekkige betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksmiddelen en ongeschikte normen
- voor de hand liggende diagnosen en interventies over het hoofd zien
- diagnostisch proces onvoldoende afgestemd op de hulpvragen van de cliënt
- besluitvorming onvoldoende gebaseerd op beschikbare gegevens
→ geen objectieve criteria hanteren (= verhoging van de subjectiviteit)
- besluitvorming onvoldoende geëxpliciteerd en dus onduidelijk voor collega’s en cliënten
- eigen persoon als foutenbron → bv. advies geven dat ooit voor jou had gewerkt
- onvoldoende samenwerking met cliënt en zijn omgeving
- teveel vakjargon in de communicatie
→ fouten kunnen verminderd worden door expliciete diagnostiek (duidelijk en systematisch)
3. expliciet diagnosticeren als oplossing
psychodiagnostisch procesmodel= wetenschappelijk verantwoorde vormgeving van het proces
o.b.v. valide en betrouwbare producten (instrumenten/ methodieken)
→ basis= empirische cyclus
→ belang= adviezen en behandelingen op maat van de cliënt
,in de praktijk:
- explicieter werken met (gevalideerde) theorieën
- bewust rekenschap geven van de keuze van bepaalde theorie
- praktijkkennis gebaseerd op gesystematiseerde praktijkervaringen
- duidelijk de denkstappen vastleggen die geleid hebben tot het advies
- onderzoek doen naar de waarde van theorieën en de effecten van interventies
- resultaten (durven) uitwisselen met collega’s
belang:
=expliciete diagnosticeren door wetenschappelijk opgeleide psychodiagnostici die mogelijkheden
en kansen gaan schatten, afwegen en herzien o.b.v. psychodiagnostisch procesmodel
→ adviezen en behandelingen op maat van de cliënt
, HOOFDSTUK 2: geschiedenis van de psychodiagnostiek:
1. van focus op tests…
1.1 belang van context
1.1.1 historische voorlopers
2200v. chr → rat race= ratten zijn vaak met velen op dezelfde plaats → mensen
willen ook allemaal hetzelfde plekje, gaat niet dus daarom selectie
- selectie in Chinese keizerrijk
- Gideonsbende → selectie om in de oorlogsbende te geraken
- nu: overheid, politie, bedrijven,...
4e eeuw v chr → griekse typologie
- ze gingen mensen opdelen, beschrijven in types
- Hippocrates, Plato,...
- nu: big five
13e eeuw → schoolprestaties via examens
- universiteit van Bologna: mondeling
- nu: LVS (leerlingvolgsysteem) in België
16e eeuw → meten van uitzonderlijke intelligentie
- eerste poging door Huarte (Spanje)
18e-19e eeuw → ph o.b.v uiterlijk
- frenologie= studie van de schedel
- nu: samenhang tussen lichamelijke, biologische kenmerken en intelligentie
1.1.2 maatschappelijke context
einde 19E eeuw → Europa
- bevolkingsgroei, verstedelijking → mensen selecteren, afwijkend gedrag
identificeren
- opkomst wetenschappen en biologie → ontstaan psychologie
emigratie vanuit Europa
- VS: verspreiding tests en test misbruik
- immigranten
WOI (1914-1918) → recruiting leger
- collectieve test: intelligentie, ph → groepstesten
- meestal niet evidence based
na WOII (‘40-’45) → VS: diversiteit in test en testgebruik
- test voor specifieke vaardigheden (selectie)
- toename beschikbare test
- sterkere kritische bezinning en theoretische achtergronden
na WOII (‘40-’45) → EU: in schaduw van VS
, - tot 1950: intuïtieve psychodiagnostiek
1.2 eind 19de eeuw
1.2.1 bijdrage uit aanverwante disciplines
1: psychiatrie
1A: bijdrage psychiatrie
Pinel (1745)
- zachte psychologische aanpak: open, vriendelijk, activiteiten, verzorging,...
- diagnostiek obv. observatie en onderzoek
- dossier voor elke patiënt
- kennis bij personeel door training
Esquirol (1772)
- zwakzinnigheid is permanent en ongeneeslijk
- krankzinnigheid kan ontstaan op latere leeftijd en kan wel verbeteren
- maakte schetsen van stoornissen
Seguin (1812)
- idiotie door degeneratie van het centraal zenuwstelsel
- zwakzinnigheid is veranderlijk door het zenuwstelsel te trainen
- trainingsmethode: met kinderen, focus op motorische en sensorische functies
Kraepelin (1859)
- eerste classificatie in de psychiatrie: verloop, oorzaak en afloop →
voorloper DSM
- nadruk op fysiologische oorzaak, test en meting is noodzakelijk
1B: bijdrage experimentele psychologie
meetnauwkeurigheid
- algemene wetmatigheden → kijken naar gelijkenissen (↔ psychiatrie)
- Wundt: denksnelheid en waarneming
- Ebbinghaus: eerste meting geheugenspanne
meetinstrumenten
- tachistoscoop, chronograaf,...
- ontwikkeling van methoden voor meten van AV
standaardisatie en hypothesen toetsen
- manipulatie van onderzoekscondities:
→ storende factoren uitschakelen
→ nauwkeurige schattingen van fouten
→ belang van standaardisatie
- interpretatie: als omstandigheden gelijk zijn, zijn gevonden verschillen toe
te schrijven aan personen
- toetsen van hypothesen: basis voor empirische cyclus
beperkingen → focus op:
- algemene wetten en samenhangen, NIET op afwijkingen en verhschillen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lienjongen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.