Sociologie
Examen: sociologische verbeelding
pp= geen examenleerstof, niks nieuw
THEMA 1: DE SOCIOLOGISCHE BENADERING
1 Inleiding
Stromingen in de sociologie
- Recente wetenschap, ontstaan door de Verlichting, Industriële en Franse revolutie
1. Empirische wts (kennisverwerving berust op directe waarneming)
2. Ingrijpende veranderingen die om aandacht vroegen
- Dokters, statici die interesse kregen in het veranderen van de maatschappij
o Veranderen door cités, plattelandsvlucht, kinderen die op straat rondliepen,
mengen van culturen en geloven, fabrieken, …
o Wilden vat krijgen, wetenschap die naar de maatschappij kijkt, vragen die
psychologen, filosofen
o DURKHEIM, WEBER: verschillend idee voor kijken naar samenleving
WEBER: na WOII modernere stroming, symbolisch interactionisme
Licht het dichtst bij sociaal werk
Grondleggers sociologie
COMTE Vader sociologie, creëren van sociologie als een
wetenschap van de samenleving of wetenschap van
menselijk gedrag.
Positivisme
Nadruk op wetenschappelijke vooruitzichten en
wetenschappelijke analyse
MARX Lagere klasse vocht voor zijn sociale vrijheid
Onderdrukking, revolutie, opstand
DURKHEIM Sociale orde verkregen door sociale integratie, de mate
de mate waarin de leden ve samenleving bij elkaar
gehouden worden
WEBER Tegen Karl, Economieën komen voort uit
gemeenschappen, die zo zijn ingericht dat goederen w
verdeeld. Zo’n verdeling is ongelijk en brengt macht met
1
, zich mee
2 De historische achtergrond van de sociologie
Vanachter ih boek
De sociologie is sinds 150 jaar een zelfstandige wts discipine
De mens heeft altijd al gezocht naar verklaringen van hun leven/ de wereld rond hen
Overgang van A naar H (gepaard met aantal ontwikkelingen)
- in archaïsche sl: verklaringen buiten de mens: bovennatuurlijke oorsprong
vb vallende ster, bliksem, kinderdood => mystieke religieuze verklaringen door tussenkomst
van krachten, geesten of goden
- in huidige sl: verklaringen in de sl zelf/ empirische toetsing om tot generalistische
uitspraken te komen
Hoe komt het dat de sociologie zich pas zo laat ontwikkelde
Enkel voorbereidende stappen
vb moerassig gebeid waar mensen wonen en er is een hoge sterfte bij die mensen
1. Ontwikkeling van de logica
‘moeras = veel muggen, mss daarom sterfte: logisch redeneren voor WNB verschijnselen
In logica opzoek naar rationeel bewijs
- klemtoon: denkwerk
2. Ontwikkeling van historiografie
= voorloper van de geschiedenis, onderzoek naar het verleden, beschrijving en verklaring vh
verleden v sl
- klemtoon: empirisch werk
- mts verschijnselen, structuur en cultuur= belangrijke rol
- Wetmatige verklaringen vd mts wh
vb. macht in Athene en vervaardigt paar nieuwe regels, tiental jaar laten wordt de stad
Athene welvaardig, wil je dat dit blijft moet je kijken naar het verleden: bepaalde leider,
bepaald ec. beleid
3. Ontwikkeling natuurwetenschappen
= door het feit dat er instrumenten werden uitgevonden wrdr we naar de ontwikkeling
kunnen kijken, wij k zelf die sl bekijken, manipuleren… vb. telescoop
- via rationele bewijs en de experimentele-observationele methode
- Oorzaken binnen de wereld
Drie maatschappelijke evoluties lagen aan de basis van het ontstaan van de sociologie als
zelfstandige wts (verandering in hoe de mensen samenleven, stroomversnelling)
- De Verlichting: komaf met God, religieuze verklaringen weg: wts/ logica/rede
= rationaliteit, denken in termen van maatschappelijke regelingen, aandacht voor de
2
, werking van sociale structuren, culturen en wetmatigheden
1. Rede als universele kenmerk van de mens
2. Het menselijk natuur is over dezelfde
3. Instituties weren ontwikkeld voor mensen en niet omgekeerd
4. Vooruitgang is de centrale wet van de samenleving
5. Het ideaal dat uiteindelijk leidt naar de toekomst is het ideaal van de realisatie van
het menselijk potentieel (humanity)
- Franse revolutie: grote mts veranderingen:
= burgers krijgen rechten, nieuwe staatsvorm (kerk), gestandaardiseerde methoden
om te meten en te wegen
- Industriële revolutie: overgang naar een sl met meer sociale differentiatie
* plattelandsvlucht, verstedelijking
* werken oh land vs loonarbeid
* armoede, discriminatie
Vanuit welk perspectief kijkt een socioloog
Elke wetenschap probeert vanuit eigen invalshoek sociale werkelijkheid te verklaren, we
noemen dit de aspectualiteit van de wetenschap.
Sociologie is anders dan andere wts zoals
- Psychologie
= individu, intra processen (voelen, denken, mentale processen…)
SL, structuur
- Sociale psychologie
= overlapping sociologie, micro sociologie, interactie tss I, hoe I denken, voelen, G in relatie
tot anderen en hoe die gevoelens en G w beïnvloed door anderen
- bestudeert de effecten van groepskenmerken op het individuele handelen (verloop van
socialisatieprocessen, impact massamedia via primaire groepen,..)
bv. attitudes van mensen
Macro processen
- Culturele antropologie
= zuster wetenschappen
- Studie van één cultuur
- Verschillen en gelijkenissen tss culturen
- kwalitatief onderzoek (veldwerk, participerende observatie)
bv. migratie in onze sl, cultuur
cultuur en structuur
- Sociobiologie
= mensen verklaringen voor fenomenen id sl zowel sociaal als biologisch
- sociaal gedrag heeft een biologische basis kan verklaard worden in termen van biologische
principes
- Centraal: wisselwerking biologische en sociale processen
bv. risicogedrag van jongens nature en nurture
3
, 4