Samenvatting
Samenvatting recht en criminologie
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting recht en criminologie met lesnota's en eigen aantekeningen
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 82 pagina's
Voorbeeld 4 van de 82 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Recht en CriminologieInhoudsopgave
Hoc1: Introductie........................................................................................................................................... 5
HOC1: Module 1: Basisbeginselen van het straf(proces)recht.........................................................................8
1.1. Strafrecht is publiek recht! En geen privaat recht.........................................................................................8
1.2. 2 Takken van het publieke strafrecht (zie ook Van den Wyngaert, Reader).................................................9
1.2.1. Strafrecht moet legaal zijn! (heel belangrijk, legaliteitsbeginsel!!!).....................................................9
1.2.2. Strafrecht is normhandhavend recht..................................................................................................10
1.3. Vier belangrijke gevolgen van het legaliteitsbeginsel.................................................................................11
1.3.1. Niet retro-activiteit van de strafwet!!.................................................................................................11
1.3.2. Wetgevende macht beslist!.................................................................................................................11
1.3.3. “Wet” als “enige” bron van het Belgische straf(proces)recht.............................................................11
1.3.4. Is geen strafrecht, omdat de wet het zegt… (de wet zegt dat het geen strafrecht is)........................12
1.4. Straf is lijden ter vergelding van schuld = “leedtoevoeging”......................................................................12
1.4.1. Normen en strafrecht..........................................................................................................................12
1.4.2. Nietzsche..............................................................................................................................................13
1.4.3. Leedtoevoeging… om de “essentiële” normen te handhaven............................................................13
1.4.4. Constitutieve elementen misdrijf........................................................................................................13
1.4.5. Evoluties in strafrechtstheorieën en invulling van de straf.................................................................14
1.5. Strafrecht is “straf” en “recht”....................................................................................................................14
1.5.1. Twee karakteristieken van het strafrecht...........................................................................................15
1.5.2. “Schild-functie” & “zwaard-functie” van het strafrecht......................................................................15
1.6. Politieke dimensie van het strafrecht (Van den Wyngaert)........................................................................15
1.6.1. Welk gedrag strafbaar stellen?............................................................................................................15
1.6.2. Hoe misdrijven opsporen en vervolgen?.............................................................................................15
1.6.3. Wie straft en hoe?...............................................................................................................................16
1.6.4. Hoe de straf uitvoeren?.......................................................................................................................16
1.6.5. Evenwicht!!!.........................................................................................................................................16
1.6.6. Epiloog.................................................................................................................................................16
1.7. Reuzegom zaak...........................................................................................................................................16
1.8. Studiemateriaal (lezen en kennen obv slides).............................................................................................17
HOC2: Module 1: Basisbeginselen straf(proces)recht: Actoren van de strafrechtsbedeling............................17
2.1. Casus: “Reuzegom”.....................................................................................................................................17
2.2. Definitie en finaliteit van het strafproces....................................................................................................17
2.2.1. Definitie Van den Wyngaert................................................................................................................17
2.2.2. Dubbele finaliteit strafprocesrecht.....................................................................................................18
2.3. Het verloop van het strafproces in 2 fasen.................................................................................................19
2.3.1. Inquisitoir vs. Accusatoir......................................................................................................................19
2.3.2. Fase 1: inquisitoir vooronderzoek (onderzoeksfase)..........................................................................19
2.3.3. Fase 2: Accusatoir proces ten gronde (gerechtelijke fase)..................................................................20
2.4. Rechtsmiddelen na het proces....................................................................................................................21
2.5. Schema strafprocedure (m.m.v. S. Van Dijk)...............................................................................................21
1
, 2.6. Actoren........................................................................................................................................................23
2.6.1. De politie..............................................................................................................................................23
2.6.2. OM: “motor” of “zon” van de SRB.......................................................................................................23
2.6.3. Onderzoeksrechter..............................................................................................................................26
2.6.4. Onderzoeksgerechten: RK en KvI........................................................................................................26
2.6.5. Vonnisgerechten..................................................................................................................................26
2.6.6. Strafuitvoeringsrechtbanken...............................................................................................................28
2.6.7. Justitieassistenten................................................................................................................................28
2.6.8. Verdachte <-> dader............................................................................................................................28
2.6.9. En ook nog….........................................................................................................................................29
2.7. Epiloog: beleidsorganen..............................................................................................................................29
HOC3: Module 2: Historisch perspectief....................................................................................................... 29
3.1. Lesdoelen.....................................................................................................................................................29
3.2. Bronnenmateriaal Module 2.......................................................................................................................29
3.3. Casus: de opkomst van het herstelrecht.....................................................................................................30
3.4. De oudheid..................................................................................................................................................30
3.4.1. Goddelijke oorsprong & gewoonte als legitimatie om te straffen......................................................30
3.4.2. Talio-recht............................................................................................................................................30
3.4.3. 40 eeuwen “strafrecht”.......................................................................................................................30
3.5. Het Romeinse (straf)recht...........................................................................................................................31
3.5.1. Rationalisering & verwetenschappelijking..........................................................................................31
3.6. Vroege middeleeuwen.................................................................................................................................31
3.6.1. A. Lex Salica: dader-slachtoffer-verzoening........................................................................................31
3.6.2. B. Oudgermaans strafproces: beteugeling van ‘kwade feiten’, met Gods hulp.................................31
3.6.3. Lichtpunt in de middeleeuwen: het feodale leen-“contract”.............................................................32
3.7. Late middeleeuwen (12de eeuw)..................................................................................................................32
3.7.1. C. Inquisitie: op zoek naar de ‘waarheid’............................................................................................32
3.7.2. Lichtpunten… De opkomst van het constitutionalisme & het parlementarisme................................34
3.8. Casus herstelrecht oplossen........................................................................................................................35
HOC4: Module 2: Historisch perspectief....................................................................................................... 35
4.1. Lesdoelen.....................................................................................................................................................35
4.1.1. Lesdoelen vandaag..............................................................................................................................36
4.2. “Strafrechtelijke” lichtpunten in de Late Middeleeuwen….........................................................................36
4.2.1. Magna Carta Libertatum, 1215 (The great charter of the liberties, Engeland)...................................36
4.2.2. Constitutionalisme...............................................................................................................................36
4.2.3. Parlementarisme.................................................................................................................................37
4.3. Van Absolutisme naar Verlichting: het ontstaan van het klassieke strafrecht...........................................37
4.3.1. Vorstelijk absolutisme.........................................................................................................................37
4.3.2. “Wet”boeken & ordonnanties.............................................................................................................37
4.3.3. “Straffen” in tijden van absolutisme....................................................................................................37
4.4. Vanaf 16-17de eeuw: Natuurrecht...............................................................................................................38
4.4.1. Natuurrecht.........................................................................................................................................38
4.5. De Verlichting, 17-18de eeuw.......................................................................................................................38
4.5.1. De Verlichting en het ontstaan van de grondwet...............................................................................38
4.5.2. Joseph II (Oostenrijk), Verlicht despotisme.........................................................................................38
4.5.3. Cesare Beccaria (1764), humaniseer het strafrecht............................................................................39
4.5.4. Immanuel Kant, het recht regeert.......................................................................................................39
4.5.5. Charles de Montesquieu, Scheiding der machten...............................................................................39
2
, 4.5.6. Jean Jacques Rousseau, Sociaal contract............................................................................................40
4.5.7. John Locke, Sociaal contract................................................................................................................41
4.5.8. US Constitution (1787), De eerste “moderne” grondwet...................................................................41
4.6. Ontstaan “klassiek strafrecht”, eind 18de eeuw.........................................................................................43
4.7. Casus herstelrecht oplossen........................................................................................................................43
HOC5: Module 2: Historisch-theoretisch perspectief: de strafrechtstheorieën...............................................44
5.1. Lesdoelen.....................................................................................................................................................45
5.2. Van revolutionair strafrecht naar de wetboeken van Keizer Napoleon......................................................45
5.2.1. Franse Revolutie (1789).......................................................................................................................45
5.2.2. Napoleontische codificatiegolf (Franse tijd, 1794-1815)....................................................................46
5.2.3. Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830)............................................................................46
5.2.4. Belgische Grondwet 1831....................................................................................................................46
5.2.5. Belgisch “klassieke” strafrecht............................................................................................................46
5.3. Totalitarisme: crisis van het strafrecht.......................................................................................................47
5.3.1. De eerste criminologen & het “sociale vraagstuk”.............................................................................47
5.3.2. Opkomst sociaal verweer (eind 19de eeuw tot WOII, 2de strafrechtstheorie).....................................48
5.3.3. Het “Joodse vraagstuk”.......................................................................................................................48
5.3.4. Hoe de GW & grondrechten omzeilen?..............................................................................................49
5.3.5. Totalitarisme........................................................................................................................................49
5.4. Reacties op de tweede wereldoorlog..........................................................................................................49
5.4.1. Internationalisering (ook van het strafrecht)......................................................................................49
5.4.2. Nüremberg & legaliteit........................................................................................................................49
5.4.3. Nieuw sociaal verweer (na WOII, 3de strafrechtstheorie)....................................................................50
5.4.4. Strafrechtstheoretische epiloog..........................................................................................................50
5.5. Binnen welke strafrechtstheorie horen volgende argumentaties thuis?....................................................50
HOC6: Module 3: Europees mensenrechtelijk perspectief.............................................................................51
6.1. Lesdoelen.....................................................................................................................................................51
6.1.1. Drie vragen centraal............................................................................................................................51
6.2. Vraag 1: Waarom en hoe is het straf(proces)recht “grondwettelijk verankerd”?......................................52
6.2.1. Historisch perspectief GW...................................................................................................................52
6.2.2. Functies “GW”: democratische rechtstaat..........................................................................................52
6.2.3. GW: materiële en formele “verankering”...........................................................................................52
6.2.4. Terminologie?......................................................................................................................................53
6.2.5. Grond/mensenrechten........................................................................................................................53
6.3. Vraag 2: Waarom een Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en hoe werkt het?.....................55
6.3.1. Het EVRM: een regionaal mensenrechtenverdrag (Raad van Europa)...............................................55
6.3.2. Beantwoord volgende vragen (via chat).............................................................................................55
6.3.3. Na WOII: Verenigde naties – United Nations......................................................................................56
6.3.4. Ontstaan Raad van Europa (1949).......................................................................................................57
6.3.5. Quid EU?..............................................................................................................................................57
6.3.6. Inhoud EVRM?.....................................................................................................................................58
6.3.7. Evenwicht.............................................................................................................................................60
6.3.8. EHRM...................................................................................................................................................60
6.4. Vraag 3: Wat is de impact van de case-law van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op het
straf(proces)recht?.............................................................................................................................................61
6.4.1. Oefening..............................................................................................................................................62
6.4.2. Studiemateriaal...................................................................................................................................64
HOC7: Module 4: Belgisch grondwettelijk perspectief...................................................................................65
3
, 7.1. Leerdoelen module 4...................................................................................................................................65
7.1.1. Drie vragen centraal............................................................................................................................65
7.2. Vraag 1: Ontstaan Belgische GW en fundamentele wijzigingen................................................................65
7.2.1. Historisch.............................................................................................................................................65
7.2.2. Ontstaan Belgische GW.......................................................................................................................66
7.2.3. Pragmatisch conservatisme.................................................................................................................66
7.2.4. Grote GW-wijzigingen..........................................................................................................................66
7.2.5. Materiële & formele GW.....................................................................................................................66
7.3. Vraag 2: De formele grondwet (België)......................................................................................................67
7.3.1. Herziening grondwet (lees art. 195 GW).............................................................................................67
7.4. Vraag 3: De materiële grondwet (impact grondwet op straf(proces)recht................................................67
7.4.1. Scheiding der machten........................................................................................................................68
7.4.2. Onafhankelijkheid rechterlijke macht.................................................................................................69
7.5. Rechten & vrijheden van burgers................................................................................................................69
7.5.1. Zoek op in de GW & denk na over de impact op het straf(proces)recht............................................69
7.5.2. Grondwettelijke verankering SR: rechten en vrijheden......................................................................70
7.5.3. Grondwettelijke indeling van de misdrijven <-> wettelijke indeling...................................................71
7.5.4. Politieke en persmisdrijven (een Belgische eigenaardigheid: art. 150 GW).......................................71
HOC8: Module 4: Belgisch grondwettelijk/grondrechtelijk perspectief..........................................................72
8.1. Het grondwettelijk Hof................................................................................................................................72
8.1.1. Historiek GW-toetsing.........................................................................................................................73
8.1.2. Bevoegdheid GH (lees arts. 141-142 GW)...........................................................................................73
8.1.3. Andere vormen van GW-toetsing in België.........................................................................................73
8.1.4. Organisatie GW Hof.............................................................................................................................74
8.1.5. Procedures GWH.................................................................................................................................74
8.1.6. Beperking grondrechten in GW...........................................................................................................74
8.1.7. Art. 53 EVRM: “onlosmakelijk geheel” GW/EVRM..............................................................................75
8.1.8. Casus “boerkaverbod”.........................................................................................................................75
8.1.9. Waardering van het GH.......................................................................................................................75
8.2. De bevoegdheidsverdeling inzake materieel en formeel strafrecht...........................................................76
8.2.1. Opdracht..............................................................................................................................................76
8.2.2. Waarom Bijz. Wet. Hervorming Instellingen?.....................................................................................76
8.2.3. De bevoegdheidsverdeling, Grondwet – begrippen staatsstructuur..................................................77
8.2.4. België: van unitaire naar federale staat..............................................................................................78
8.2.5. Art. 11 BWHI........................................................................................................................................80
8.2.6. Materieel strafrecht in de staatsstructuur:.........................................................................................80
8.2.7. Formeel strafrecht in de staatsstructuur:...........................................................................................81
8.2.8. Art. 11 bis.............................................................................................................................................81
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper somebodycrimi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen