Samenvatting
Samenvatting Esthetica I
- Vak
- Esthetica I
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting van alle lessen van Esthetica I, samen met de syllabus
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 96 pagina's
Voorbeeld 4 van de 96 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
LES 1: Deel 1, neuro-esthetica. Brein & bewustzijn +neurofysiologie vd visuele waarneming
I. INLEIDING
i. (Neuro-)esthetica
Wat is esthetica?
- Kunstwetenschappen = benaderen als een object
⇨ Kijken vanuit medium, kleurgebruik, proportie, …
- Esthetica = bekijkt kunst vanuit het subject (om te kunnen verstaan wat het is – kijken naar
ervaring kijker)
⇨ Filologische discipline die ervaring van de kunst bestudeert
⇨ Komt van aisthêsis: ‘zintuiglijke ervaring’, ‘affect’, ‘gevoel’
⇨ Basis idee: criterium schoonheid ligt in subject dat erdoor aangetrokken wordt 🡪 focus op
gevoel schoonheid
⇨ Grondleggers esthetica gaan ervan uit dat er mentaal vermogen is dat in staat is om te
oordelen over schoonheid 🡪 smaak (= zintuig ‘zonder orgaan’ – van de geest)
- Esthetica pas ontstaan in 18de eeuw: Baumgarten (Aesthetica) – nadruk op wetenschap van
zintuiglijke ervaring
Eind 18de eeuw (1790): Kant (Kritiek van het Oordeelsvermogen) – esthetica als volwaardige tak
van de filosofie
Wat is neuro-esthetica?
- Ongeveer 30 jaar oud, tak van de neuro-wetenschappen
- Wetenschappelijke studie van de ervaring – dus subjectieve ervaring
⇨ Onderzoekt neuronale basis vd esthetische ervaring
- Grondidee neuro-esthetica: menselijk brein produceert ervaring als ‘fantastische orgaan’
⇨ Brein = fantastisch in de zin dat het fundamenteel creatief is: ons brein genereert actief
subjectieve beelden (Ego & zelf) & subjectieve kwaliteiten (geuren, kleuren) die in
fysische werkelijkheid niet bestaan
⇨ Bewuste ervaring heeft volgens neuro-wetenschap iets weg van gecontroleerde
hallucinatie
- Twee centrale aannames
1. Materialisme/fysicalisme: niet-fysische identiteiten bestaan niet
● Wetenschap heeft enkel vat op fysische dingen
● Dus: bewustzijn & ervaring moeten fysisch zijn
Fysisch = onderhevig aan wetten vd natuur 🡪 empirisch waarneembare
processen
● Fysicalisme = natuur vh bewustzijn & v mentale fenomenen zoals intentionaliteit
kunnen binnen kader vd wetten & principes vd fysica worden verklaard
2. Bewustzijn rijst op uit het brein
1
, ● Bewuste mentale leven ontstaat uit onbewuste activiteit fysische, chemische
breinprocessen 🡪 brein = orgaan dat zowel bewustzijn & ervaren wereld
construeert
● Wat wij voelen wordt gegenereerd uit brein (= uitgestrekt, voorspelbaar)
Hersenen produceren onze zintuiglijke ervaring en (zelf-)bewustzijn, ze
reguleren onze gedachten, emoties & handelingen
Abstract denken, taalgebruik, psychopathologie & esthetische ervaring
‘naturaliseren’
● Ook mentale processen naturaliseren = doorgronden, inzichtelijk maken als
fysische processen (want: wetenschap kan enkel fysische dingen onderzoeken)
>< voorheen werd gedacht: bewustzijn niet materieel
Descartes: bewustzijn niet fysisch 🡪 hier wel vast aan brein & naturaliseren
ii. Brein & bewustzijn
- In neuro-wetenschap is bewustzijn fundamenteel mysterieus
⇨ Daniel Dennett: conciousness explained
● Wetenschap weet nog niet hoe ze erover moeten nadenken
● Nu zijn mysteries van ontstaan aarde getemd, maar bewustzijn nog niet
⇨ Eric Kandel: essentials of neural science and behavior
● Waarom is bewustzijn mysterieus?
● We krijgen elektromagnetische golven binnen & deze raken onze zintuigen,
maar we nemen kleuren waar
Fysisch gezien = geluidsgolven, maar we snappen de inhoud van deze
woorden
● Kwalitatieve waarneming werkelijkheid voegt iets toe aan werkelijkheid 🡪
kwaliteit door fysische verwerking (want: geur bestaat niet buiten brein)
Kwaliteit wordt geproduceerd door zenuwstelsel, onze perceptie vd
werkelijkheid is intern gemaakt
= 2de aanname, in dit geval creëert brein kwaliteit
⇨ Andy Clark, surfing uncertainty
● Mysterie = materie kan aanleiding geven tot zelfbewustzijn
● Denkende materie & bewustzijn = mysterie want niets in natuur geeft aanleiding
tot zelfbewustzijn
● Vraagteken: hoe kan materie aanleiding geven tot bewuste ervaring?
- Want: fysische lichamen in fysische wereld kunnen mentale, bewuste fenomenen produceren
(bewuste waarnemingen, lusten, …)
⇨ Probleem 1: niets in onze wetenschappelijke kennis van inerte natuur wijst erop dat
fysische materie bewust is
⇨ Probleem 2: bewustzijn kan niet geobserveerd worden, want ervaringen, waarnemingen,
herinneringen… kunnen enkel vanuit subjectieve, eerste-persoonsperspectief
waargenomen worden
● Wetenschapper kan enkel vanuit objectieve, derde-persoonsperspectief actief
brein waarnemen, maar niet mentale processen
2
, ● Dus: Cartesiaanse dualisten overtuigd dat geen enkel wetenschappelijk inzicht in
fysisch-chemische breinprocessen zou volstaan om subjectieve aard vh
bewustzijn te verklaren
⇨ Charles Scott Sherrington (= Cartesiaanse dualist): tegenstelling bewustzijn en brein:
(fysische) brein waarneembaar, spatio-temporeel lokaliseerbaar, en onderworpen aan de
wetten van de fysica en de chemie. Het bewustzijn: niet-ruimtelijk lokaliseerbaar, niet-
waarneembaar, ongrijpbaar en zonder empirische, zintuiglijke confirmatie
iii. Brein, realiteit & illusie
Verschil objectief & subjectieve realiteit
- Objectieve realiteit onafhankelijk vd waarnemer: fysische realiteit, primaire kwaliteiten
⇨ Objecten zoals beweging & vorm bestaan ook wanneer ze niet worden waargenomen
⇨ Vorm, beweging, grootte
- Subjectieve illusie vd waarnemer: kwaliteiten, secundaire kwaliteiten
⇨ Geur, kleur, smaak, geluid… Bij uitbreiding: het zelf
Want: door mezelf op object geprojecteerd
⇨ Niet aanwezig in fysische realiteit, geen uitgestrektheid id ruimte
⇨ Illusionair: niet objectief inherent aan materie zelf, geprojecteerd op materialiteit
⇨ Dus: wat wij waarnemen zijn niet dingen zelf maar beelden, voorstellingen of re-
presentaties
● Kwalitatieve dimensie v onze waarneming gezien als louter subjectieve
constructie
● Mentale constructie als fantasie omdat ze niet overeen komt met objectieve
werkelijkheid (objectief gezien bestaat kwalitatieve dimensie uit energievelden
& bewegende deeltjes die deze kwaliteiten niet bezitten)
- Theorieën
⇨ Theorie gaat terug op 17de eeuw + nu inzicht op hoe zenuwstelsel dit doet!
⇨ Eric Kandel: waarneming = constructie van het brein
⇨ Uta Frith: fantasie, hallucinatie niet inherent aan realiteit
● Onze perceptie wereld = fantasie + realiteit
Kanizsa contouren
- Ruimtelijk afzonderlijke fragmenten geven illusoire indruk witte driehoud
- Illusoire contouren die subjectief waargenomen worden maar niet reëel bestaan
⇨ Anticipatie wat er verwacht wordt waar te nemen 🡪 projectie
- Moeilijk neuro-wetenschappelijk probleem: hoe kunnen neuronen die verantwoordelijk zijn voor
detectie lokale info tot globaal fenomeen komen dat niet bestaat?
Fundamentele subject-object dualiteit terug te vinden in de moderne filosofie, aangevuld met opvatting
dat bewustzijn container is waarbinnen alles wat kwalitatief & subjectief is gesitueerd kan worden
3
, - Descartes: elke mogelijke bewustzijnstoestand = voorstelling, beeld van afgescheiden
werkelijkheid
⇨ Wat wij visueel waarnemen was voor Descartes een voorstelling & niet het ding zelf
- Leibniz & Kant: elke vorm bewustzijn = voorstelling, representatie = idealisme (🡪 zoals grot van
Plato: idealist ontvangt voorstellingen als representatie vd echte dingen die hij nooit te zien krijgt)
iv. Het vertrekpunt van materialisme
Deze visie op het brein & objectieve/subjectieve werkelijkheid is basis vd hedendaagse materialistisch-
monistische theorieën van het klassieke lichaam-geest probleem
- Materialistisch monomisme = fysicalisme
- Centrale aanname: alleen materiële, fysische entiteiten bestaan & wat objectief bestaat moet
gereduceerd worden tot wat fysica, chemie & biologie ons hierover zeggen
Als wij de vraag stellen: wat is de wereld?
- Antwoord van de materialist: de tijd-ruimtelijke realiteit van de fysica
⇨ Niet ter discussie in materialisme = cartesiaans substansie-dualisme (zoals eerder gezien)
⇨ Want: niet-fysische, immateriële entiteiten bestaan niet
⇨ Wat materieel is = tijd & fysisch uitgebreid
- Grootste uitdaging hier is om mentale & subject zelf te incorporeren
⇨ Dit doen ze door mentale processen (sensaties, propositionele attitudes) te behandelen
als louter fysisch object dat aan zelfde wetten als andere fysische objecten kan worden
onderworpen (= fysicalisme)
- Fysicalisme: natuur vd geest & v mentale fenomenen zoals intentionaliteit kunnen binnen kader
vd wetten & principes v fysica worden verklaard
⇨ Antwoord vh fysicalisme op ontologische lichaam-geest probleem 🡪 mentale fenomenen
zoals bewustzijn & intentionaliteit bestaan, maar hun natuur is fysisch
⇨ Fysicalisme = materialistisch monistisch, visie op brein & objectieve >< subj werkelijkheid
⇨ Fysicalisme = reductionistisch materialisme
● Net zoals in wetenschappen is in filosofie vd geest heersende mens- en
wereldbeeld mechanistisch & deterministisch
Dus: natuur vd geest & mentale fenomenen (zoals bewustzijn) kunnen in
kader vd wetten & principes vd fysica worden verklaard
Mentale fenomenen zoals bewustzijn & intentionaliteit bestaan, maar
bestaan is fysisch (= fysicalisme)
● Reductionisme gaat vaak gepaard met materialisme & houdt in dat …
1. Er bestaan geen niet-fysische immateriële substanties & alle mentale
eigenschappen kunnen gereduceerd worden tot fysische eigenschappen
2. Alle mentale processen, fenomenen & eigenschappen kunnen worden
gereduceerd tot fysische eigenschappen
Niet-reductionistisch materialisme aanvaardt 1 maar ontkent 2 (voor hen
ontstaat mentale uit fysische maar heeft het structuur & organisatie die niet
kan worden gereduceerd tot fysische)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper svdss. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen