1.Les 1: Sensoriek : exteroceptie, proprioceptie: module 6 in handboek
Alles wat in het boekje staat is te kennen!!
Uitvoering is makkelijk, maar er is inzicht vereist.
Hoe komt het dat als iemand je pietst dat je pijn hebt en je arm wegtrekt?
Knijpen: sensorische prikken
Prikkel naar ruggenmerg en dan naar hogere centra in hersenen (nu dus sensorische cortex),
prikkel die stijgt
Prikkel wordt verwerkt en er volgt een motorische respons. Deze prikkel daalt naar
armspieren om arm weg te trekken en naar kaak en mondspieren om auw te zeggen.
Alle efferente en afferente banen : vandaag worden enkel de blauwe besproken.
Je hebt verschillende soorten gevoel en banen
Dorsaal colomn mediaal lemniscus systeem
Gracile fasciculus: OL
Cuneate fasciculus: BL
Spinocerebellar systeem:
Posterior spinocerebellar tract
Anterior spinocerebellar tract
Anterolateraal systeem : eindigt in thalamus
Lateral spinothalamic tract
Anterior spinothalamic tract
Ipsilaterale en contralaterale banen.
Liggen zowel L en R
Ascenderende/afferente banen
1. Spinothalamische baan (Vitale sensibiliteit of Exteroceptie)
Pijn
Temperatuurzin
Druk
Niet-discriminerende aanraking (ruwe aanraking)
1
, 2. Dorsaal systeem (Gnostische sensibiliteit of
Proprioceptie)
Houdings- en bewegingszin
Fijn discriminerende tast: onderscheiden ruw of glad
oppervlak, voel je 1 of 2 prikkels
Vibratiezin
3. Spinocerebellaire banen
Onbewuste proprioceptie
eindigt in cerebellum en dat zorgt voor
proprioceptie.
Dia 10 overzicht van alle ascenderende en descenderende
banen p153: zie figuur
1. EXTEROCEPTIE
= Spinothalamisch systeem
Tractus spinothalamicus: blauw
Pijn
Scherp (A-delta)
Diffuus (C)
Temperatuurzin
Baan komt bv op T4 binnen, kruist direct in het
ruggenmerg over 2 niveaus en dus ter hoogte
van T2 loopt die contralateraal verder.
Wat als er een laesie is thv T2 aan 1 kant?
Aan de andere kant van de laesie valt
pijn en temperatuur weg vanaf T4!!
Tractus dorsolateralis: groen
Druk
Grove, niet-discriminerende tast
Zal ook synaps maken, over 2 niveaus kruisen en
contralateraal verder
Splits ook
Ene gaat ipsilateraal naar boven en thv
medualla obligata synaps maken en kruisen
Andere …..
Stel er is een laesie daar, dan ga ja nog steeds
wel iets voelen. Maar bv aanraken met vinger voelt die, maar met naaldje niet.
Goede tekening: maar zou eigenlijk ondersteboven moeten zijn omdat het eigenlijk stijgende
banen zijn.
Dia 13: + 2 niveaus omhoog
A: VORMEN
PIJNZIN (discriminatie scherp – stomp (tandenstoker vs wattenstaafje))
TEMPERATUURZIN (discriminatie warm – koud) : proefbuisjes waar warm en koud water
ingedaan wordt en die je dan op de huid van de patiënt legt of miasopaplaatjes: 2 types van
metaal die obv textuur koud of warm aanvoelen.
RUWE TASTZIN (aanraking / druk)
Het is niet altijd: je voelt het of je voelt het niet. Het kan ook tussen in zijn
Bv mensen met diabetes: minder gevoel in handen en voeten
Werkwijze = Touch Pressure Threshold
(Semmes Weinstein Monofilamenten – zie verder Addendum
2
, B. WERKWIJZE
Niet overal aanduiden want dat gaat niet
Dermatomen: spinaal niveau
Perifere zenuwen
Zie figuur hiernaast als het gevoel vaag is
Als er daar iets afwijkend uitkomt, kan je
verder gaan onderzoeken.
Systematisch versus gericht ( aanrakingspunten /
mapping)
Aanraking /watje
Touch Pressure Threshold (Semmes Weinstein
Monofilamenten – zie addendum einde
presentatie)
Imitatie traject op huid met gesloten ogen
In 3 fases:
Ogen open – test voortonen
Ogen open – test uitvoeren (begrepen?)
Ogen gesloten – test uitvoeren dat resultaat telt. Teken afspreken dat hij kan doen als
hij het voelt.
C. INTERPRETATIE
Gevoelsuitval interpreteren vraagt inzicht en kennis van:
a. Perifere huidverzorgingsgebieden
b. Segmentale dermatomen
c. Sensorische homunculus
Delen die het grootst zijn afgebeeld, zijn het
gevoeligst.
Vergelijk steeds links-rechts!
Hypo-/a-sensitieve zone afbakenen dmv pinwheel :
kijken vanaf wanneer hij het niet meer voelt
of net wel voelt. Zie foto
Dit is de dermatoomkaart die we gaan gebruiken
op het examen.
Aan de slag:
Pijnzin: discriminatie scherp (bv. gebroken
spatel of scherp VWP) VERSUS stomp (bv.
wattenstaafje)
Ruwe tastzin: aanraking / druk (met
wattenstaafje of vinger)
Temperatuurzin testen we niet
kleren uit
3
, 2. PROPRIOCEPTIE
= Dorsaal streng systeem
Blauw: direct in 2 splitsen en ipsilateraal stijgen.
Homolateraal is er verlies. Bv laesie is op L2 en vanaf
dat niveau zal de proprioceptie verloren gaan.
Cuneatis: cunning: slim komt van vanboven: BL
Gracilis: alles van OL
Houdingszin
Bewegingszin
Vibratiezin
Groen
Fijne, discriminerende tast
Loopt ook langs ipsilaterale banen, maar er kan
een deel bewaard worden door de stippellijn
(medulla oblungata).
A. VORMEN
Houdingszin (posture is arrested movement)
Bewegingszin
Vibratiezin
B. WERKWIJZE Houdingszin en bewegingszin
Analytisch = alles apart testen!!
Benoemen van de positie : bv gebogen of gestrekt
Benoemen wanneer beweging verandert bv naar strekking vs naar buiging
Benoemen wanneer beweging start
Distaal → proximaal
Bovenste ledematen: vingers / duim / pols / elleboog / schouder
Onderste ledematen: grote teen / enkel / knie / heup ...
Maar tijdsintensief! Want moet echt voor elk gewricht apart
Globaal lidmaat
Repositionering (imitatie homolateraal)
T zet lidmaat ergens, P doet het na
Probleem bij CVA patiënten
Kan een halve uitval en kan dus niets doen.
Oplossing: hij doet het met de andere kant. spiegelen
Spiegelen (imitatie heterolateraal)
Thumb finding test (gericht zoekgedrag VS lichaamsschemastoornis)
Duim proberen grijpen blijf binnen de mogelijkheden van de patiënt, dat hij er aan
kan
Wat me CVA: weet duim niet zijn, maar weet romp zijn en weet dat arm er aan
hangt. Hij gaat dus zijn arm afgaan = gericht zoekgedrag
Stel hij weet dat niet: dan gaat hij in wilde weg zoeken en vindt die het toevallig =
lichaamsschemastoornis
!! oppassen want ookal heeft ze geen houdings en bewegingszin, maar mss wel nog
sensoriek dus neem bv de vinger vast langs beide kanten, zodat dat niet kan meespelen.
Vibratiezin niet in de les
Stemvork
Neurothesiometer
Aan de slag
Houding- & bewegingszin
Analytisch (Benoemen van de positie / beweging)
Repositioneringstest (imitatie homolateraal)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katovanwauwe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,09. Je zit daarna nergens aan vast.