In deze samenvatting vind je de volgende hoofdstukken terug vanuit de cursus agora 3:
Filosofie:
Hoofdstuk 2, de leerling naast je is een robot
Hoofdstuk 3, een geest in vlees
Hoofdstuk 4, vergiftig de patiënt
Kunstbeschouwing:
Hoofdstuk 4, de kunstenaar
Hoofdstuk 5, een duik in het verlede...
Samenvatting Humane Wetenschappen
Examen periode juni
Filosofie
H2 De leerling naast je is een robot
- Is binnenkort alles Fake? De zoektocht naar zekerheid
Opkomst van technologieën als artificiële intelligentie maakt het steeds
moeilijker om wat je ziet en hoort nog te vertrouwen.
De vraag: ‘Wat is waar en wat niet?’ Houd filosofen als een tijdje bezig.
In de 17e eeuw vroeg de Franse filosoof René Descartes zich dat ook al af.
Dat maakt dat het denken van Descartes ook vandaag nog relevant is.
De start van de zoektocht naar zekerheid begint met de vraag: ‘Wat weet
je zeker?’
- Waarom weet je wat je weet? Het domein van de kennisleer
Je bent ongetwijfeld van een aantal dingen overtuigd.
Bv:
Je bent slaperig
Je verveeld je
...
‘Maar waaróm ben je daar zo zeker van?’ = belangrijke vraag binnen de
kennisleer.
Kennisleer = een discipline in de filosofie die zich bezighoud met kennis en
waarheid.
Tijdens Descartes zijn zoektocht naar zekerheid vroeg hij zich af: ‘Waarop
kan ik nog vertrouwen om tot zeker kennis te komen?’ ‘Zijn de dingen die
ik lees in boeken fake?’
-Gevaarlijke kippen. De methodische twijfel
Descartes twijfelde aan alle zekerheden. Enkel wat alle twijfel overleefd is
zekere kennis. Hij doet dit om na te gaan of er dan nog iets overblijft.
Daarom noemt de twijfel van Descartes ook de methodische twijfel. Het
ius een manier van zoeken naar zekerheid door systematisch aan alles te
twijfelen.
- Een stevig fundament
Door Descartes zijn onderzoek naar zekerheid twijfelde hij zelfs aan wat hij
op school leerde en aan wat in boeken stond. Hij wou met een schone lei
beginnen, los van alle voorafnames. ‘De fundering moet sterk zijn
vooraleer je er een huis op kunt bouwen.’ Dat wilde hij bereiken met zijn
filosofie: een stevige fundering bieden om verdere kennis op te bouwen.
H3 een geest in vlees
- De grote splitsing van jezelf
‘ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben’ – Descartes
Geest = immaterieel of ziel
Lichaam = materieel of stoffelijk
1
,Geest en lichaam = 2 verschillende substanties* ze bestaan beide maar
niet op dezelfde manier
=> Volgen aparte wetten
Lichaam = wetten van de fysica (natuurkunde) mechanische manier
Geest = niet volgens deze wetten niet mechanisch
=> dualisme
Je bént een geest en je hébt een lichaam, maar je bént je lichaam niet
- Een mechanische wereld
Oorzaak – gevolg/causale keten = de natuurwetten die ervoor zorgen dat
alles ordelijk verloopt en dat het mogelijk is om voorspellingen te maken
van wat er zal gebeuren. De gedachte dat elk gevolg een oorzaak
heeft staat centraal.
Voor Descartes werkt ons lichaam ook zo, geest niet.
Baruch Spinoza = niet eens met Descartes.
Vraag: ‘Hoe kan een geest bestaan zonder die geen onderdeel is van de
wereld die hij beïnvloed?’
=> de geest kan geen aparte substantie zijn
Probleem dualisme = geen verklaring voor hoe geest het lichaam kan
beïnvloeden.
Oplossing Spinoza = lichaam en geest als aparte substanties weer te
geven.
=> monisme
Je hébt niet een lichaam, je bént een lichaam
- Alles heeft een reden
Spinoza gelooft in : wereldbeeld waarbij alles mechanisch werkt, volgens
de regels => natuurwetten.
Grondbeginsel v.d. wetenschap: ‘de toestand van het heelal op een
bepaald moment bepaalt de toestand op alle andere momenten’ =
determinisme
Determinisme verondersteld dat de toestand van het heden veroorzaakt is
door
Eerdere gebeurtenissen volgens de wetten v.d. wereld regelen en
beheersen
- Alles gebeur zoals het hoort
Alles gebeurt volgens Spinoza zoals het noodzakelijk moet gebeuren. Er is
geen andere uitkomst mogelijk (natuurwetten)
- Waarom doe ik wat ik doe
Verantwoordelijkheid voor de handeling ligt niet altijd bij jezelf, wat als er
een soort dwang meespeelt in het verhaal?
Keuzes maken onder dwang lijkt dus niet te vallen onder vrije wil
Dwang is als: je niet anders kunt handelen dan dat je handelt.
Spinoza: zijn dan niet al onze keuzes onder dwang gemaakt?
- Vrije wil
Vrije wil = bewuste aansturing
2
,Handeling uit vrij wil = een handeling die wordt aangestuurd door een
bewuste
Gedachte
Conclusie: met vrije wil wordt er bedoelt dat het vermogen om bewust je
eigen
lichaam in beweging te brengen.
- Vrije wil is onwetendheid
Het idee vrije wel ontstaat uit onwetendheid
Oorzaak – gevolg
Monisme laat geen ruimte voor iets als een vrije wil.
Mensen zeggen dat ze een vrije wil hebben, omdat ze niet kunnen inzien
welke
oorzaken er echt liggen achter hun handelingen.
Schema:
H4: vergiftig de patiënt
- Je waarde is niet de norm
Idealen en motieven = beschouwd als waarden
Waarden => verwijzen naar achterliggende motieven waarom iets al
belangrijk wordt beschouwd
gedragsregels binnen maatschappij/groep = normen
overtreffing v. deze regels => wordt op maatschappij/groep neergekeken
Waarden en normen = komen niet altijd overeen
Normen vloeien meestal voort uit waarden v. een maatschappij/groep
Conflict tussen waarden en normen kan leiden tot protest
Moraal = geheel v. waarden en normen
- Meer dan een instrument
3
, Verschillende soorten waarden:
Instrumentele waarde = een middel om
het eigenlijke doel te bereiken
Intrinsieke waarde = het is op
zichzelf waardevol in wordt niet
gebruikt om iets anders te bereiken
Esthetische keuzes = achterliggende
intrinsieke waarden
- Moreel, immoreel en amoreel
Dilemma = als het door een bepaalde reden moeilijk is om een keuze te
maken
Moreel = wat goed is vanuit een bepaalde ethische argumentatie of
theorie
Immoreel = wat slecht is vanuit een bepaalde ethische argumentatie of
theorie
Amoreel = als de keuze niet over goed of slecht gaat
- Een gelukkig Leven
In het epicurisme (vorm van hedonisme) zoeken alle levende wezens
instinctief naar genot en proberen ze zoveel mogelijk pijn te vermijden
Kan niet iedere pijn ontvluchten => altijd rekening houden met de
gevolgen
Lichamelijke gezondheid verkrijg je door je noodzakelijke verlangens te
bevredigen
Lichaam = verlangens die noodzakelijk bevredigd moeten worden om te
leven
Verlangen = ook noodzakelijk om lichaam te bevrijden v. ongemakken
Verlangens = niet noodzakelijk zijn => verstoren gemoedsrust
Niet steeds te verlangen naar meer moet je tevreden zijn met wat je hebt
Deze manier bereik je genot door enkel de noodzakelijke verlangens te
bevredigen
Alle natuurlijke behoeftes van lichaam en geest voldaan
=> geen behoeften meer om nog andere lusten na te streven
- Geloof of intentie
Morele handeling goed of slecht is kijk je naar de gevolgen of de
bedoeling/intentie
Gevolgentechniek = ethische theorieën die kijken naar gevolgen
Intentie-techniek = ethische theorieën die kijken naar de intentie
- Ethiek is je plicht
Plichtsethiek = bekende intentie-techniek van Kant
Volgens kant: het verstand moet beslissen of iets moreel goed of slecht is
Morele regels = regels die opgelegd zijn door je verstand
Plicht om morele regels te volgen
Iets verplichtends doen = imperatief
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maaikeclaes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,39. Je zit daarna nergens aan vast.
