SAMENVATTING -
ANTROPOLOGIE VAN DE
VISUELE EN MATERIELE
CULTUREN IN AFRIKA
Lieff Mart
2020-2021
,1. Les 1
Antropologie van de kunst
Universaliteit van ‘kunst’ ( zie pp)
o Universaliteit van de categorie “kunst”
De categorie “kunst” komt niet overal voor.
Kan je deze categorie gebruiken als de lokale bevolking er geen
woord voor heeft?
o Universaliteit van westerse categorieën van kunst
De Westerse categorieën van “schilderkunst”, “dans”, of “literatuur”,
beschouwd als onafhankelijke en goed te onderscheiden artistieke
activiteiten, bestaan niet of bestaan in een volledig andere vorm in
de meeste niet-Westerse contexten
Bv. in veel Afrikaanse contexten geen scherp onderscheid tussen
dans en muziek
o Oppositie emic-etic: Kan je kunst gebruiken als analytische, emic categorie?
Hoe zien wij kunst – kunnen we dat gebruiken ? : Westerse premissen rond “kunst”
o Kant: Visie op esthetiek als iets dat losstaat van omgeving en enig nut dat het
daar zou kunnen hebben
o Tegenstelling westers/niet-westers: Een “belangeloos” esthetisch object en
oordeel zouden “Westers” zijn, een primaat van functie over vorm zou “niet-
Westers” zijn.
Is dat wel zo?
Is Westerse kunst belangeloos? Bourdieu: het idee van kunst als pure
aanschouwing heeft vooral te maken met een klasseonderscheid
Waarom zou belangeloosheid op het vlak van esthetiek “hoger” zijn
dan het verbinden van het schone met enig praktisch of spiritueel
belang?
o Heel sterk bepaald door Kant – zie quote
o Belangeloos? In het westen?
Onderzoek Bourdieu – toont aan dat smaak voor bepaalde
activiteiten vaak samengaat met bepaalde klasse
Zie paardrijden,…
Kunst als pure aanschouwing
o Is dat wel zo ? --- functie boven vorm? --- telkens bekijken bij elke case
o Waarom zou belangeloosheid op het vlak van esthetiek hoger zijn ?
o 3 vragen dus
De studie van kunstuitingen in hun context
o In antropologische studies worden kunstuitingen niet beschouwd als louter
esthetische uitingen
o Kunstuitingen worden altijd gesitueerd in hun context en geïnterpreteerd
vanuit die context.
focus op de sociale processen die de productie van kunst mogelijk
maken
kunstproducten worden altijd in link gebracht met aspecten van de
bredere samenleving en leefwereld.
aandacht voor de cultureel-symbolische betekenis van beelden,
kleuren, designs enz.
1
, aandacht voor ideeën over esthetische waarde die eigen zijn aan
elke samenleving
o Itt tot kunst in het westen als louter esthetisch
Maar is toch niet helemaal zo – zie bordieu
Dus alles in CONTEXT plaatsen
Weggaan van idee van loutere esthetische uiting
Is de context van de samenleving die de kunst produceert
Is anders dan bijvoorbeeld kunstgeschiedenis , meer ideeënn
van esthetiek in algemene vorm om naar
Sterke focus op context in antropologie ( verschil
kunstgesch? )
Sociale processen
Niet enkel naar resultaat kijken , maar ook PROCESSEN
Wat maakt dat mogelijk?
Ondersteuining van kunstenaars?
Waarom wordt er daar aandacht aan gegeven?
Aspecten van de bredere samenleving en leefwereld
Hoe is de leefwereld en hoe kan je de kunst zo begrijpen
( ook naast puur vormelijke benadering, stijl,…)
Wat zegt de kunst daarover
Cultureel-symbolische betekenis
Esthetische waarde – ideeën
Elke samenleving heeft ideeën rond wat mooi is
Sociale processen die de productie van kunst mogelijk maken bv. hiërarchisering,
kaste-vorming, natie-vorming
o Griots in mali
Kaste systeem
Hier niet iedereen
Een bepaalde kaste die de rol krijgt om via kunst emoties te uiten
voor de hogere kaste die dat niet mag uiten
Nu ook wel meer opengekomen en niet meer enkel gelinkt aan
events
o Intore dans in rwanda
Hierarchische samenleving
Muziek en dans gelinkt aan koningklijke hof
Processen via kunst en tonen dat men tot een bepaalde groep
behoorde
Hier een dans die nekel door door de elite wordt gedanst
Deel van dagelijkse training voor dei klasse
Nu geëvolueerd naar een dans die door iedereen gedansd kan
worden
Niet meer gelinkt aan die krijgersgroepen , en het hof
Nu ook wel gelinkt aan een bepaalde politieke ideologie
Zie later
Ideologie van eenheid van identiteit en ook hierin processen
van hierarchisering
Wat zegt dit over sociale processen --- hier heel duidelijk
Evolutie zegt ook iets
2
, Krijgersdans die niet meer zo wordt gezien , maar nu
symbool voor rwandese identiteit
Link van kunst met bredere samenleving en leefwereld, bv. ideeën over hekserij,
Christelijke visies over het kwade
o Nkisi beelden
Typische spijkers en spiegeltje
Kan je enkel begrijpen als je ideeën rond hekserij snapt
Heks die uit jaloezie of afgunst waarop die jaloers is de levenskracht
afnemen en die ziek maken
De beelden kunnen daarbij gebruikt worden
De spiegel kan de levenskracht ( wordt hezien als een dubbel van de
mens)
Je kan dus een weerspiegeling nemen van iemand – in congo mag je
daar dan bijvoorbeeld niet altijd een foto van nemen want zo zou je
die dubbel kunnen pakken
Spijkers wijzen op feit dat je integriteit van de persoon wilt aanvallen
--- zwart wordt ook geassocieerd met hekserij , kleur van het
negatieve
Kan je dus enkel begrijpen als je die elementen kent
Heel veel debat rond
Veel beelden van vernietigd en meegenomen voor collecties
Nu veel ideeën rond geweest
Nu vind je niet veel zo’n beelden meer
Ook in rivieren gegooid enzo omdat ze ‘kwaadaardig zijn ‘
o Mami wata
Populaire schilderkunst
Populair thema: soort zeemeermin
Je moet snappen welke ideeën ze hebben rond die figuur
mami wata
Idee van watergeesten ( bestaat al lang)
Mami wata is een recentere verschijning die het idee van de
watergeesten op een andere manier weergeeft
Watergeesten waren ambivalent: je moet veel voor hen
doen en goedgezind zijn, en brengen dan geluk , worden wel
snel boos
Mami wata is een echt slecht personage—verleidster die
mannen verleidt en de dieprik in stort en ten onder gaan
Belooft hen rijkdom en maakt hen dan ziek,… -- link hekserij
Heeft ook te maken met christelijke context: meer
dualistische visie van goed en kwaad en zij is dan het kwade
dat tegenpool is van god
Belangrijk figuur in die schilderkunst
Link van kunst met bredere samenleving en leefwereld, bv. genderrespresentaties
o Sowo masker, mende , sierra leone
Rond gender representatie
In sierra leone heb je vrouwengenootschappen die maskerdans
hebben
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lieff. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.