Wat is ergonomie ?
= de wetenschappelijke studie van de mens in relatie tot zijn product, omgeving, ruimte.
- Ergon = werk
- Nomos = wet
- Ergonomie streeft naar het zodanig ontwerpen van gebruiksvoorwerpen, technische systemen
en taken dat de veiligheid, de gezondheid, het comfort het doeltre end functioneren van
mensen wordt bevorderd.
- De mens is de maat van alles !
- Ergonoom zal gezondheid, veiligheid, welzijn van de mens bewerkstelligen maar ook de
e ciëntie en productiviteit bevorderen. Bv : kinesist, dokter, ingenieur, psycholoog,
ergotherapeut,…
4 ergonomische strekkingen :
1. Cognitieve ergonomie
2. Taal ergonomie
3. Organisatorische ergonomie
4. Fysieke ergonomie
Cognitieve ergonomie
= bestudeert de mentale processen die een mens kan ondergaan zoals : perceptie (=proces van
het verwerven, interpreteren, selecteren en organiseren van zintuiglijke waarneming).
- Bv : sociale perceptie die gevormd wordt door onze eigen ervaringen, culturele achtergrond,
levensgeschiedenis en persoonlijkheidskenmerken.
- Bv : bij het ontwerpen van een signalisatie zal deze door de meerderheid van de bevolking
moeten begrepen worden en opgevolgd worden volgens vooraf bepaalde voorwaarden :
geheugen, denken en motorische reacties in de interactie tussen mens en systeem.
- Cognitieve ergonomie spitst zich toe op : de mentale werkbelasting verminderen, beslissingen
nemen vergemakkelijken, mens-computer interactie optimaliseren, zonder handleiding,
menselijke betrouwbaarheid optimaliseren, stress verminderen.
- Gebruiker blijft de baas, laatste handeling moet ongedaan gemaakt kunnen worden.
Taalergonomie
= wetenschap die de leesbaarheid van teksten onderzoekt.
- Bestudeert de leesbaarheid van teksten in ons dagelijks leven door : de juiste woordkeuze,
goede zinsbouw, opbouwen van alinea’s, lettertype, lettergrootte, contrast tussen achtergrond
en tekst, regel afstand en regelbreedte.
Organisatorische ergonomie
= focust op het optimaliseren van sociotechnische systemen zoals organisatiestructuren en
organisatieprocessen : communicatie optimaliseren, ontwerpen van werkplekken en werktijden,
teamwork, participatieve ergonomie en kwaliteitszorg.
- Bv : keukenorganisatie, productieprocessen in fabrieken (goede werksfeer = productief) en
telewerken.
Fysieke ergonomie
= alles is ontworpen en uitgevoerd op maat van de mens. Doel om de fysieke lasten van de mens
te verkleinen.
- Fysieke ergonomie houdt rekening met de menselijke anatomie, antropometrie, fysiologie,
biomechanica in relatie tot de fysieke activiteit. Relevante topics zijn de werkhoudingen,
manueel hanteren van lasten, repetitieve bewegingen, werkplekinrichting, veiligheid en
gezondheid.
- Maat van de mens : Le Corbusier -> quote zie pwp !
Hoe meten we de mens ?
- Als kunstenaar = observatie van de verhoudingen
ffi ff
, - Als wetenschapper = lengte, oppervlakte, volume, temperatuur, kracht, geluidssterkte, reuk,
smaak, leeftijd, geslacht, actie, beweging, waarneming, verstand, herinnering, routines,…
- Lengte en groei processen
- Leeftijd-geslacht-volume
- Beperkingen -> rolstoelen,…
Te kennen maten (eerste rij = vrouwen, tweede rij = mannen) :
Zittend ooghoogte Zittend ellebooghoogte Zittend knieholte Zittend bil-knieholte
hoogte hoogte
Gemiddeld 760mm Gemiddeld 242mm Gemiddeld 432mm Gemiddeld 488mm
Gemiddeld 804mm Gemiddeld 246mm Gemiddeld 461mm Gemiddeld 504mm
Toepassingen :
- Bureau stoel
Ergonomie in gebouwen :
- Universal Design = streeft naar een stapsgewijze realisatie van principes van integrale en
inclusieve toegankelijkheid iedereen op macroschaal.
- Bruikbaarheid voor iedereen staat centraal. Bij de aanvang van elk ontwerpproces staat de
volgende vraag centraal : “Hoe kan een product, een gra sche boodschap, een website, een
gebouw of een publieke ruimte zowel functioneel als aantrekkelijk zijn voor een zo groot en zo
divers mogelijke groep van gebruikers ?”.
Ergonomie in gebouwen
1. Minimum afmetingen
Versus toegankelijkheid
2. Circulatie
3. Trap/helling
- Optrede is maximum 18cm
- Aantrede is minimum 22cm
- 2 x optrede + 1 x aantrede = 57-63cm
Veel gebruikte maten en hellingen :
- 45° : optrede = 20cm en aantreden = 20cm
- 38° : optrede = 18/19c’ en aantrede = 22,5/25cm
- 30° : optrede = 17cm en aantrede = 29cm
- 16° : optrede = 11cm en aantrede = 41cm
Doorloophoogte is overal minimum 210cm. Deze hoogte bepaalt de trap opening.
fi