DRUGGEBRUIK: EEN
ORTHOPEDAGOGISCHE
BENADERING
LES 1: HERSTEL
Wat is herstel?
- Coping mechanismen
- Terug deelnemen aan de maatschappij
Herstel zonder hulpverlening?
- Het kan. Zonder hulpverlening: bijvoorbeeld een relatie starten met iemand en daarom niet
meer willen gebruiken. Risico: wat als het misloopt? Is de persoon genoeg gewapend tegen
terugval?
- Groep mensen die stap naar hulpverlening zet, is zeer klein.
ONTSTAANSGESCHIEDENIS
WORTELS BINNEN GGZ
Jaren ’60: veel kritiek op manier waarop mensen in psychiatrie behandeld werden. Antipsychiatrie
heeft hierop gereageerd. Ze wouden een tegenbeweging. Op welke manier kunnen deze mensen een
plaats hebben in de samenleving?
De-institutionalisering (afbouw van grote psychiatrische voorzieningen)
Mensen zoveel mogelijk in de samenleving ondersteunen.
Kritiek op medisch model. Er werd alleen maar gefocust op de symptomen en niet op de mens als
ruimer geheel.
DEFINITIE GGZ
Herstel; een persoonlijk, uniek proces. Herstel kan voor iedereen anders zijn. Het kan voor iedereen
verschillend ingevuld worden. Verandering van waarden, attitudes, doelstellingen in het leven.
Bedoeling is dat mensen terug een betekenisvol leven kunnen hebben.
DEFINITIE GGZ ANTHONY (1993)
“a deeply personal, unique process of changing one’s attitudes, values, feelings, goals, skills and/or
roles. It is a way of living a satisfying, hopeful, and contributing life, even with limitations caused by
illness. Recovery involves the development of new meaning and purpose in one’s life as one grows
beyond the catastrophic effects of mental illness.”
,DIMENSIES VAN HERSTEL
KLINISCH HERSTEL:
- Klassiek, hoe we kijken naar herstel
- Bevorderen van gezondheid, reductie van symptomen
- Ervoor zorgen dat mensen zo weinig mogelijk symptomen hebben
- Willen dat mensen niet langer afhankelijk zijn van drugs
FUNCTIONEEL HERSTEL:
- Kan iemand meedraaien in de samenleving? Kan die zijn job doen?
- Kan die zijn dagelijks activiteiten blijven doen?
- Herstel functioneren op biopsychosociaal vlak
- Redelijk veel mensen met een verslaving die de basis van functioneren nog kunnen. Ze
voldoen niet aan het stereotype beeld van verslaving.
MAATSCHAPPELIJK HERSTEL:
- Hoe zit het met die positie van die persoon in de samenleving?
- Kan die een betekenisvolle rol opnemen?
- Wat maakt het dat iemand afwijkt? Omdat ze zich geen deel voelen van de maatschappij.
- Betreft iemands participatie en positie in de samenleving (bv. rol in het gezin, werk hebben
(al dan niet betaald), maatschappelijke identiteit herwinnen, ...)
PERSOONLIJK HERSTEL:
- Hoe kijkt iemand naar zichzelf (identiteit, zingeving, hoop, zelfwaarding)
- Heeft die persoon geloof in het herstel?
- Zijn er toekomstperspectieven?
CONCEPTUEEL KADER ROND PERSOONLIJK HERSTEL IN DE GGZ
Chime-model 5 dingen die belangrijk zijn bij herstel:
- Connectedness
o =Verbinding
o Belang lotgenoten contact
o De ruimere gemeenschap
- Hope and optimism:
o Hebben mensen de hoop dat herstel mogelijk is?
o Motivatie om te veranderen (niet perse om te stoppen met gebruiken, maar
bijvoorbeeld motivatie voor een relatie)
- Identity
, o Opbouwen van een positieve identiteit
o Omgaan met stigma
- Meaning:
o =Betekenis geven/zingeving
o Zingeving; dingen in je leven die je terug zin geven
o Iets in de plaats zoeken dat de moeite waard is
- Empowerment:
o Op welke manier krijg je terug controle over je leven?
o Op welke manier heb je het gevoel dat je je eigen leven terug in de handen hebt?
HERSTEL BINNEN DE VERSLAVINGSZORG
6de Staatshervorming (2015) : evolutie naar een herstelgerichte zorg
Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem.
“Herstel van verslavingsgedrag en eraan gerelateerde problemen is een individueel proces van
positieve verandering, op valk van gezondheid, dagelijks functioneren, maatschappelijke participatie
en persoonlijke ontwikkeling.”
VANDAAG DE DAG
Meer aandacht voor lang- termijn herstel
Aandacht voor diversiteit
o Er zijn verschillende manieren om te kijken naar druggebruik in het hersteltraject
o Sommigen gebruiken niks, anderen gaan iets anders gebruiken, heel af en toe iets
doen
o Kijken naar druggebruik kan heel verschillend zijn per persoon
o Belangrijk om dit bespreekbaar te maken
o Abstinent worden= niet gebruiken
Intensieve, korte-termijn, symptoomgerichte HV sluit niet aan leidt vaak tot herval (wat
heel normaal is)
o Ervoor zorgen dat herval zo kort mogelijk is
, Van acute zorg naar herstelbenadering
DEFINITIE HERSTEL VAN VERSLAVING
Herstel doe je in een ruimere context, je doet het niet alleen. Gaat over omgaan met mogelijke
kwetsbaarheid en gaan kijken hoe we er rekening mee houden.
White (2007): “… the experience (a process and sustained status) through which individuals, families,
and communities impacted by severe alcohol and other drug (AOD) problems utilize internal and
external resources to voluntarily resolve these problems, heal the wounds inflicted by AOD-related
problems, actively manage their continued vulnerability to such problems, and develop a healthy,
productive, and meaningful life.”
HERSTELKAPITAAL
Hulpverlening is niet de enige weg naar herstel, verschillende elementen die hier impact op
hebben: herstelkapitaal.
o Helpen, maar ook soms negatieve impact (terug in een slechte omgeving komen)
o Herstelgroepen
o Dingen buiten het gebruiken van drugs (bv: diploma, huisvesting)
Focus niet langer op pathologie, maar op interne en externe bronnen nodig om herstel te
initiëren en behouden
o Bronnen bij persoon zelf, maar ook bij ruimere omgeving
Continuüm bestaande uit negatieve en positieve zijde
3 vormen van herstelkapitaal
- Persoonlijk kapitaal
o Persoonlijke eigenschappen en vaardigheden
- Sociaal kapitaal
o Wie zit er rond jou
o Netwerk (incl. lotgenoten/peers) en de mate dat men hier steun en aanvaarding
ervaart
- Maatschappelijk kapitaal
o Hulpbronnen in de ruimere omgeving
o Hoe kijken we naar mensen die een afhankelijkheidsprobleem hebben of hebben
gehad
o Hoe wordt er naar het thema gekeken
Verschillende bronnen worden ingezet om “een verslavingsprobleem” te overwinnen
HERSTEL BINNEN DE VERSLAVINGSZORG
Geen one size fits all: Geen enkel herstelproces is identiek: zeer verschillend van persoon tot
persoon Opletten met definiëring van het concept “herstel”.
Nood aan verschillende vormen van ondersteuning
Herstel als langetermijnproces, herstel is geen uitkomst. Herstel is iets waar je zelf mee aan
de slag gaat. Bepaalde mechanismen hanteren op een moeilijk moment.
Intensieve, kortdurende symptoomgerichte behandeling sluit niet aan.
