Toegepaste psychologie
1 Inleiding in de psychologie
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Definitie
Psychologie: wetenschap waarbij het gedrag bestudeerd wordt en waarbij gedragsevidentie gebruikt
wordt om interne processen te begrijpen die aan dat gedrag ten grondslag liggen.
Toegepaste psychologie: fundamenteel onderzoek, kennis verzamelen, theorieën opbouwen en
verklaringen zoeken. Toegepaste psychologie: kennis gebruik om gedrag te beïnvloeden.
In opleiding VD
Dieet volgen verandering in gedrag
Diëtiste heeft dan een coachende rol!
Ontwikkelingspsychologie:
Mogelijkheden en beperking verschillende ontwikkelingsstadia
Gekoppeld aan alledaagse eetproblemen en eetstoornissen
1.2 Het onderzoeksproces
Psychologie ≠ pseudowetenschap
Psychologie:
Gebruik wetenschappelijke methode
Toetsbaar
de theorie is een hypothese tot deze wordt weerlegt.
Wetenschappelijke methode:
Experimenten
Correlatieonderzoek
Vragenlijsten
Observatie
Case-study
Interview
Ideale wetenschappelijke methode:
1. Hypothese ontwikkelen
2. Objectieve data verzamelen
3. Resultaten analyseren
4. Resultaten publiceren, bekritiseren en repliceren
,Kritisch denken
6 vragen:
1. Wat of wie is de bron?
bv. radio of wetenschappelijk artikel
2. Is de bewering redelijk of extreem?
bv. snelle manier voor gewichtsverlies
3. Wat is het bewijsmateriaal?
bv. getuigenis of wetenschappelijk onderzoek
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
bv. emotionele of confirmation bias
5. Hoe worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
bv. met gezond verstand of correlatie-causaliteit-denkfout
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
bv. verschillende standpunten, zoals leren, sociale invloed, persoonlijkheid,…
1.3 Scholen in de psychologie
Medisch-biologische school: mens beïnvloed door lichamelijke gesteldheid.
Psychoanalytische school: mens gevormd door zijn verleden. Freud.
Behavioristische school: mens gevormd door leerprocessen, staf of beloning. Watson, Skinner.
Humanistische school: mens door het heden beïnvloed. Rogers, Maslow.
Cognitieve school: mens beïnvloed door zijn denken. Ellis.
Systeemleer: mens beïnvloed door wijze van communicatie en positie in groepen of organisaties.
Watzlawick, Minuchin, Nagy.
Toepassing
Waarom zijn zoveel mensen in de Westerse landen zwaarlijvig?
Mogelijke verklaringen:
1. Biologische oorzaak
Zwaarlijvigheid in DNA, lichaamsgewicht gedeeltelijk overgeërfd.
Eetgedrag vanuit hersenen functioneert niet goed.
bv. impulsen verzadigingsgevoel onderbroken
Stoornis metabolisme
bv. Prader-Willi syndroom
2. Leren en ervaring
Ontstaan door bv. bord moeten leegeten
Geen gezonde voeding geleerd
Opgevoed met snoep en fastfood
3. Mentale processen
Gevoeliger voor externe voedingsprikkels bij ouderen
Neiging wanneer ze voedsel zien om het te eten of als het er aantrekkelijk uitziet
Negeren fysiologische signalen van verzadiging
Reactie op stress
4. Sociaal-cultureel
Gedrag bepaald door sociale en culturele omgeving
Oorzaken overgewicht
, bv. eetgewoonte, slankheidsideaal
Besluit: geen enkel verklaringsmodel op zich is voldoende als verklaring
belangrijk om rekening te houden met diverse factoren op verschillende niveaus. Ze staan niet
onafhankelijk van elkaar, maar beïnvloeden elkaar.
2 Ontwikkelingspsychologie
2.1 Inleiding
Definitie
Ontwikkelingspsychologie: psychologie van groei, verandering en consistentie gedurende het hele
leven.
wijze waarop denken, voelen en gedrag veranderen tijdens:
Zuigelingtijd
Peuter- en kleutertijd
Kindertijd
Adolescentie
Volwassenheid
verschillende invalshoeken:
Lichamelijke
Emotionele
Cognitieve
Sociaal-cultureel
Persoonlijkheid
Voorbeelden
Kind 1 jaar: leer zelfstandig lopen
Basisschool: leren lezen, schrijven en rekenen
Tiener: moeilijker om tenen naar mond te brengen, verlies lenigheid
Oudere: verlies van vaardigheid, moeilijker om dingen te onthouden
Thema’s ontwikkeling kind
1. Fysieke ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociale ontwikkeling
4. Persoonlijkheidsontwikkeling
5. Smaakontwikkeling en eetgedrag
Ontwikkeling: combinatie van aanleg, milieu en zelfbepaling.
Fysieke ontwikkeling: lichamelijke groei. Lengte, gewicht en lichaamsbouw (aanleg).
Invloed van hersenen op ons gedrag:
Zenuwstelsel
Spieren
Zintuigen
, Behoefte aan eten, drinken en slaap
vb. groei
Cognitieve ontwikkeling: ontwikkeling van het denken. Piaget.
vb. vormenkubus
Sociale ontwikkeling: ontwikkeling en verandering van sociale relaties en interacties met anderen.
Door contact met anderen leert het kind sociale en emotionele vaardigheden. Erikson.
vb. samen spelen met andere kindjes in de crèche
Persoonlijkheidsontwikkeling: ontwikkelen van eigen identiteit, tot een uniek persoon.
vb. nee zeggen, koppigheidsfase
!!! Smaakontwikkeling en eetgedrag CASUS
Nature en nurture
Natuur: je lichaam, erfelijk materiaal, aanleg
vb. kleur van ogen, huidskleur, temperament
Omgeving: school, leerkracht, ouders, familie, land van herkomst, thuissituatie,…
vb. onze cultuur, gezin, land,…
Zelfbepaling:
Eigen vrije keuze
Zelf keuzes maken, zaken verwerken
Ja of nee zeggen
Zelf doelen in het leven kiezen
Leeftijdsgroepen
Globaal genomen