ETHIEK
HTTPS://WWW.STUDOCU.COM/NL-BE/DOCUMENT/HOGESCHOOL-GENT/BELEID-EN-
ETHIEK-IN-DE-SOCIAL-PROFIT/SAMENVATTING-ETHIEK-EXAMEN/17497719
Uitgebreider!
Vragen EXAMEN: over intro ‘de uitnodiging’, over ‘alligator ricer story’, ethos, de verschillende paradigma’s, over
mededogen, kintsukutoi, golf en oceaan, twee mensbeelden, 4 fasen in zorg Tronto, next to her, zelfzorg,
mindfulness, 3 aspecten van self-compassion, belang van sprookjes/verhalen, circle of courage, oikoten,
deugdenproject (leraar, autoriteit, mentor, spirituele gids), la tete haute
=geheel van normen, waarden en deugden die het gedrag van een persoon mee
Moraal sturen. Een grondhouding van iets goeds of fout (vb: voor of tegen abortus)
-moreel probleem: verschillende handelingsalternatieven, welke is beste?
-moreel dilemma: specifieke vorm van moreel probleem, twee waarden sluiten
elkaar uit, als je er een kiest verlies je de andere
-morele nood: het is niet oké maar het moet/niemand ziet het
=reflectie op moraal, op vraag hoe te handelen (het goede, juiste en
Ethiek rechtvaardige). ‘Waarom ben je voor of tegen?’
=regels die vastliggen, gebod of verplichting (vb: verkeersreglement)
Normen
=wat je belangrijk/waardevol vindt (het gaat over ernaar leven, ertoe
Waarden opvoeden)
Deugden
=verinnerlijkte waarden, kwaliteiten die je hebt ontwikkeld om juist te handelen
(karaktereigenschappen; vb: hoffelijkheid, voorzichtigheid)
=ethische stelsels proberen modellen/principes op te stellen voor het goede
Verschillende handelen
ethische stelsels ->Kunnen descriptief zijn (hoe we moreel handelen) of prescriptief (hoe we
horen te handelen)
->leggen nadruk op ratio (inzicht/wijsheid) of op gevoel (empathie)
->verwijzen naar interne motieven of externe resultaten als oorzaak van
handelen
, ->zijn absolutistisch of relativistisch
=grond van waaruit je handelt (grondhouding)
Kernwaarden
->vormen brug tussen absoluut en relatief
->essentieel in leven, geven er zin aan (drijfveren)
->zijn onbaatzuchtig (je gebruikt ze niet om iets terug te krijgen) en
transcendent (gaan voorbij eigen waarden, staan ten dienste van allen)
ZORGETHIEK
=vermogen om ethisch te evalueren/ innerlijke besef van verplichting om het
Geweten goede te doen en kwade te vermijden
Morele intuïtie ->is subjectief (beïnvloed door cultuur, opvoeding)
Ethiek
->is kritische reflectie op morele intuïtie
1) Traditionele visies: Medisch paradigma (eed van Hippocrates) en religieus
Visies op paradigma (naastenliefde/caritas)
zorgrelatie Waarden: zorgverlening en beschermwaardigheid (opm: leiden tot
paternalisme)
2)Moderne visies: emancipatorisch paradigma (1960 als reactie op
paternalisme; keuze-bekwaamheid van zorgontvanger) en maatschappelijk
paradigma (1980 vermaatschappelijking van de zorg)
Waarden: participatie, rechtvaardigheid, levenskwaliteit en
duurzaamheid
3)relationele visie: relationeel paradigma (reactie op vorige individualistische
visies, benadrukt het belang van relatie, verbondenheid en afhankelijkheid)
Waarden: solidariteit en vertrouwen
, -het goede doen: zoals geleerd, voorgedaan, afgesproken (skills zijn ontwikkelt)
Zorgethiek
-gericht op welzijn van cliënt: bij professionele zorg zorgt een planning en
(Inge van strakke organisatie voor efficiëntie en je werk wordt ook gecontroleerd
Nistelrooy) -lots-en keuzerelatie: bij alledaagse zorg heb je niet te kiezen (vb: je kiest je
vader niet), maar bij professionele zorg ook niet
Professionele zorg
-gelijkheid en uniciteit: principe van gelijkwaardigheid heerst in professionele
zorg, maar ze beschikken over genoeg ervaring en bagage om elke cliënt als
uniek te benaderen
-grenzen en tijd: professionele zorg mag niet grenzeloos zijn
-kernwaarden (diepste laag van je overtuigingen) vormen morele
voedingsbodem voor zinvolle arbeid. Wanneer je afwijkt van regels en
afspraken hangt af van je morele voedingsbodem (discretionaire ruimte)
Mensbeeld bepaalt hoe je kijkt naar jezelf en welk beeld je hebt over de mens
Mensbeeld in
1) Autonome mens: mensen zijn zelfstandig en moeten in vrijheid over eigen
zorg leven kunnen beslissen
2 mensbeelden – Kernwaarden: vrijheid, zelfstandigheid, zelfredzaamheid,
zelfontplooiing
2 moraliteiten
Rechtvaardigheidsethiek
Heinz-dilemma volgens Kohlberg (redeneren vanuit algemeen
principe van rechtvaardigheid)
Kohlberg onderscheidt 3 niveaus in morele ontwikkeling in volgorde
van een groeiend ethisch bewustzijn en vermogen
°Pre-conventioneel niveau: handelen is gebaseerd op angst
voor straf OF op eigenbelang
°conventioneel niveau: handelen is gebaseerd op loyaliteit OF
op gehoorzaamheid aan wet
°Post-conventioneel niveau: handelen is gebaseerd op
universele principes en mensenrechten
2) Zorgende mens: mensen zijn relationele wezens, betrokken op mekaar,
willen verbinding, ander doet appel op mij
Kernwaarden: verbondenheid, betrokkenheid, verantwoordelijkheid
Zorgethiek
Heinz-dilemma volgens Gilligan (a morality of care can serve in the
place of a morality of justice and rights)
1)Fase 1: aandacht - presentie (‘oog hebben voor’)
Zorg ethisch
2)Fase 2: verantwoordelijkheid nemen – organisatie (‘ervoor zorgen dat’)
handelen
3)Fase 3: competenties inzetten – deskundigheid (‘zorgen’)
(Tronto) – 4fasen
4)Fase 4: responsiviteit/reflectie/feedback (‘reageren op zorg’)
van zorgproces
, Trias van Rogers -onvoorwaardelijke acceptatie: geen oordeel/veroordeling, persoon scheiden
van gedrag, geen behoefte om de ander te veranderen
(3 fundamentele
-echtheid/waarachtigheid
kenmerken die
-empathie: invoelen, je kunnen verplaatsen in de ander
HV dient te
bezitten om <->sympathie: jezelf herkennen in de ander, zelfde gevoelens delen,
herkenning zorgt voor band die als positief wordt ervaren
cliënt in zijn groei
<->compassie (pity, medelijden): neerbuigends meevoelen
en
zelfontwikkeling <->mededogen (compassion): geen onderscheid tussen jezelf en de
ander – liefde, overvloeien
te begeleiden)
Voorwaarden voor effectieve
HVrelatie
-metanoia: voorbij besef (inzicht hebben), berouw, inkeer
Reflectie op zorg
-zelfzorg =de capaciteit om zorgzaam om te gaan met jezelf, om je bewust te
en zelfzorg zijn van eigen noden en behoeften door er aandacht aan te geven
-visie van ethiek op zelfzorg:
Verbondenheid met authentieke zelf en kernwaarden is essentieel
om gelukkig, goed en zinvol leven en werk te leiden
Zonder deze verbondenheid kunnen we niet present zijn of blijven,
zijn we minder open en handelen we vaker uit eigenbelang
Daarom is het belangrijk dat contact met die bron hersteld of
gevoed wordt (zelfzorg)
=ik sta onder druk, hectisch, nog even doorduwen (problematisch als het
Stress chronisch wordt)
Stressfactoren Werkdruk, emotionele belasting (emotioneel veeleisend of afhankelijk gedrag
van cliënten; crisissituaties…), spanningen op organisatieniveau, spanningen in
bij HV privéleven/verleden
Overspannen = ik voel dat het me te veel is, ik maak fouten, voel me schuldig, ben aan het
crashen (chronische klachten van stress)
Burn-out =het lukt niet meer, het is op, laat me gerust (je bent gecrasht)
Term is werk gerelateerd
Typologie 1:
°Toegewijde werker: iemand die het altijd goed wil doen, niemand wil
teleurstellen
°de té betrokken werker: ‘mijn werk is mijn leven’
