Gebundelde slides van het vak Belgische politiek (alle 12 lessen), aangevuld met lesnotities. Ik heb het gevolgd als een keuzevak in het derde jaar, maar is een verplicht eerstejaars vak in de richting politieke wetenschappen. De leerstof bestaat enkel uit slides en wetenschappelijke artikels, dus ...
Les 1: Wat, hoe en waarom bestuderen?...................................................................................1
Les 2: Evolutie van het Belgische politiek systeem.....................................................................5
Les3: Ontstaan en ontwikkeling van politieke partijen in België..............................................13
Les 4: Belgisch kiesstelsel..........................................................................................................21
Les 5: Partijen in België: particratie in een speciale context....................................................27
Les 6: Regeringen in de gelaagde Belgische staatsstructuur....................................................34
Les 7: Parlementen in de gelaagde Belgische staatsstructuur.................................................42
Les 8: Instellingen van de Belgische federatie..........................................................................52
Les 9: Identiteit en identificatie in een ethnofederale context................................................61
Les 10: Federalisme paradox, decentraliseren, confederaliseren, herfederaliseren...............67
Les 11: Een gelaagde beleidsstructuur en haar inbedding in Europa.......................................73
Les 12: Perspectieven voor de toekomst..................................................................................79
Belgische Politiek
Les 1: Wat, hoe en waarom bestuderen?
Belgische politiek in drie luiken
1830-1963: van onafhankelijkheid tot taalwetten (begin federalisering)
1963-1995: federalisering
1995: post-federaliseringsfase
o Veel actuele kwesties in de Belgische politieke kunnen we beter vatten
als we die achtergrond kennen!
1830-1963
Strijd Vlamingen vooral voor erkenning Vlaamse gemeenschap &
taal als integraal deel van België
Strijd aangewakkerd na WOI
o Algemeen enkelvoudig stemrecht (1919) faciliteerde opkomst partijen:
Frontpartij na WOI, Vlaams Nationaal Verbond vanaf 1936
Strijd gecompromitteerd na WOII
Taalwetten: graduele erkenning NL, ook als bestuurlijke taal
o rechtbank (1873), administratie (1878), publieke scholen (1883), leger (1887),
onderwijs in het algemeen (muv het hoger onderwijs) (1895)
1
, o Wet gelijke status talen (1898) en afschaffing Frans voor officiële communicatie
in Vlaanderen (1932), is nu nog steeds zichtbaar aan taalfaciliteiten in
randgemeenten inbxl
o Vastleggen taalgrens (1962-3) – zie ook verdere colleges! Het vastleggen van
taalgebieden (3 dus). Voordien veranderde de voertaal in een regio naargelang de
moedertaal van haar inwoners.
1963-1995
Omslag machtsverhoudingen
o economische dominantie Vlaanderen door oa opkomst tertiaire sector in
Vlaanderen en vooral achteruitgang van de Waalse industri
o Vlamingen numerieke meerderheid parlement vanaf 1965
Blijft typische attitude minderheid aannemen
o vraagt federalisering culturele materie ipv op het centrum zelf te wegen en het
zelf te reorganiseren
Reactie Waals middenveld
o tegen groeiende greep Vlaanderen op de politiek, zeker van economisch
financiele elitr in Bxl
o Republikeinse rode strekking voor regionalisering
Brusselse reactie vooral op tweetaligheid gericht
Opkomst etnoregionalistische partijen
Splitsing traditionele partijen
versterkt centrumvliedende tendens “weg uit het centrum”, dus het begin van
Vlaams en Waals apart bestuur. Taal en onderwijs zijn ofc de belangrijkste punten
opeenvolging staatshervormingen vormen België om tot een federatie
tussen 1970 en 1925 heeft Belgie zn hele politieke structuur omgegeooid
ontstaan nieuw politiek systeem met nieuwe politieke logica en dynamiek
invloed verkiezingen 2007 door deze hele voorgeschiedenis kenden deze
nieuwe generatie politici elkaar gewoon niet meer. Dus de netwerken die nog
wel bestonden na de formzle scheiding van partijen zijn nu weggevallen
men sprak niet dezelfde taal, men kende elkaars standpunten niet, … . Op deze
manier kan je dus geen beslissingen op hoog niveau nemen en krijg je
regeringsvormingern van 200 dagen in 2007.
zero sum wordt win/win?
2
, Het federaliseren werd vorgesteld als win win: iedereen doet zn eigen ding,
iedereen happy, maar kan dus niet eeuwig blijven duren.
Sinds 1995
Herziening conflict:
Onopgeloste problemen winnen aan belang
o Faciliteitengemeenten, verfransende (verengelsende) eentalige gemeenten
rondom Brussel, BHV, statuut Vlamingen Brussel
o Door ruimte op de agenda en uitkristalliseren van deze problemen
Socio-economische problemen winnen aan belang
o Socio-economische kwesties: interpersoonlijke solidariteit regeling
welvaartstsaat
o Rol budgettaire krapte!
Herpositionering actoren
Afkalving VU heeft tot versplintering Vlaams partijlandschap geleid
(itt Franstalig partijlandschap)
Opbod Vlaamse partijen communautaire issues
(‘recent’ heropleving-dominantie NVA)
Versterkt tot uiting in Vlaamse executieve
(= regering van een gemeenschap)
Versterkt door ontkoppeling verkiezingen
o Asymmetrische regeringen (het niet bestaan van een sterk rechts vlak in WL)
communautaire competitie
Kloof Vlaamse politieke elite en publieke opinie
(meer dan in Franstalig België)
Stand van zaken 2007
Traditionele consensusstrategie werkt minder:
Zero sum games minder gemakkelijk om te zetten naar win win situaties gezien
budgettaire krapte
o Ook: niet meer gemakkelijk bevoegdheden over te hevelen zonder zware
gevolgen
Gemis aan structurele communicatie
Versnipperd Vlaams partijlandschap leidt tot communautair opbod: het te veel aan
partijen die soms wel, soms niet een Waalse tegenhanger hebt.
3
, o Resoluties Vlaams parlement 1999:
Twee grote gemeenschappen/deelstaten die twee andere
meebesturen; verregaande
fiscale en financiële autonomie; overheveling residuaire bevoegdheden
naar regio’s;
recht op eigen grondwet; verregaande overheveling resterende
bevoegdheden
o Maddens doctrine Bart Maddens: doctrine waarin Vlaamse partijen als gek
worden bestempeld om Waalse partijen altijd te pushen tot onderhandelingen.
Bart zei: wacht tot de walen het zelf beseffen en zelf vragende partij worden.
o Vraag om onafhankelijkheid
Quo vadis Belgica?
Ontmanteling België?
Stelt de verdere overheveling van bevoegdheden de Vlaamse politieke
elite tevreden?
Behoudende krachten
o Brussel wie wordt dan Vlaams en Waals? Door het opstellen van de
taalgrens weten we niet wie waar hoort.
o Opdeling schuld
o Terughoudendheid EU en haar lidstaten (het voorbeeld van Catalonië, Brexit).
Je terugtrekken uit grote verbonden en samenwerkingen heeft enorm veel
hinderpalen.
o Vlaamse economie export georiënteerd
Waar staan we nog eens 15 jaar later?
Algemene Conclusies
Belgische politiek kan grofweg in drie fasen gedeeld worden (Unitair, federalisering en
post fed.)
Huidige kwesties hebben historische wortels en zijn ermee verweven: voor elke
politieke beslissing of mislukking is een historische verklaring te vinden.
Alle federaties zijn complex, maar België is zeer complex door dubbel
niveau deelstaten en complexe verdeling bevoegdheden
Systeem is instabiel door zijn architectuur, leidt tot permanente spanningen
Oplossing bestaat in verbeteren federaal systeem (herziening verdeling
bevoegdheden, meer gedeelde bevoegdheden) of echte confederatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jacksegers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
