Samenvatting
Samenvatting Kunstgeschiedenis - menselijke evolutie
- Instelling
- Hogeschool PXL (PXL)
Vrije kunsten en grafische vormgeving - 1ste jaar
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
INLEIDING EN MENSELIJKE EVOLUTIE1. Het maken van kunst is typerend voor de mens als wezen en onderscheidt ons van andere
diersoorten. Beargumenteer dit.
Er vallen lange discussies te voeren over het verschil tussen de mens en andere diersoorten.
• Een belangrijke stelling is alleszins dat geen enkel ander dier het verbeeldingsvermogen van de
mens heeft – en daaraan is ook de mogelijkheid verbonden om creatief te scheppen.
• Dieren interpreteren hun leefwereld steeds op min of meer dezelfde manier, waarbij ze afgaan op
instincten die weinig speling toelaten. De mens heeft die instincten ook, maar kan daar vrij mee
omgaan en kan dus steeds een nieuw perspectief op de wereld krijgen.
• De mens representeert en symboliseert die wereld dan ook, zowel in woorden als in beelden.
• De mens kan zich ook dingen voorstellen die er (in het hier en nu) niet zijn: het verleden, de
mogelijkheden van de toekomst, of zelfs volledig onbestaande zaken.
• Hij of zij kan ook nieuwe betekenissen (symboliek) koppelen aan wat er al is. Door sommige
denkers is de mens dan ook wel eens met een Latijse term het animal symbolicum genoemd, het
‘dier dat symbolen kent’.
Ook dieren kunnen een communicatiesysteem hebben (denk bijv. aan de dans van bijen) of zelfs
‘creatief’ schoonheid scheppen (denk aan de prieelvogel of de kogelvis, die prachtige bouwsels maken
om vrouwtjes te imponeren). Er zijn echter twee belangrijke verschillen met menselijke creativiteit:
1) de mens kan betekenissen, symboliek koppelen aan wat hij of zij maakt en
2) de mens kan steeds nieuwe vormen bedenken.
In die zin zouden we zelfs kunnen zeggen dat de mens ontstaan is toen onze aapachtige voorouders
afbeeldingen begonnen te maken. Doorheen de eeuwen heeft die creatieve verbeelding van het
menselijk wezen allerlei vormen aangenomen, die we kort door de bocht kunnen benoemen als
‘kunst’. Kunst is bij uitstek een middel waarmee dat menselijk wezen de wereld herinterpreteert of
naar zijn/haar hand zet: het kan dienen om inzicht te verwerven, om macht uit te oefenen, om een
groep samen te smeden, om herinneringen te bewaren, om ontroering te wekken, om zin te geven
aan leven en dood…
2. Wat bedoelen we in deze cursus met het woord ‘cultuur’
De term cultuur komt van het Latijnse cultura dat is afgeleid van het werkwoord colere: ‘bebouwen’,
‘bewerken’, ‘vereren’, ‘onderhouden’. We gebruiken de term…
- als tegendeel van het woord ‘natuur’ (=dat wat aangeboren is, wat spontaan en zonder
menselijk toedoen is ontstaan). Dus om alles aan te duiden dat ons van dieren onderscheidt.
- om het samenhangende geheel van activiteiten aan te duiden waarmee de mens zijn wereld
vormgeeft om erin te overleven én die wereld betekenis geeft (gebruiken, rituelen, symbolen,
verhalen, waarden, kennisoverdracht,…)
3. Wat is het verschil tussen een kunstvoorwerp en een artefact?
De term artefact gebruiken we (voornamelijk in de archeologie) voor eerder welk opzettelijk door de
mens vervaardigd gebruiksvoorwerp.
Een kunstvoorwerp is echter nog iets meer: die term passen we toe als het object als uitzonderlijk mooi
en/of betekenisvol wordt ervaren, los van de praktische functie die het al dan niet heeft.
1
, 4. Hoe verschilt ‘kunst’ uit oude beschavingen van wat wij in het heden ‘kunst’ noemen?
Ons modern concept van ‘kunst’ als een persoonlijke uiting die vaak losstaat van enig nut is heel recent
ontstaan, namelijk in de 19e E.
Kunst uit oudere culturen…
- werd over het algemeen vervaardigd in opdracht van de machtigen
- Reflecteerde collectieve overtuigingen, smaken,…
- Hing vaak uiterst nauw samen met politiek, religie, het dagelijks leven…
- Vaak bestond er zelfs geen woorden die exact vertaald zou kunnen worden met onze moderne
termen ‘kunst’ of kunstenaar’.
5. Weet wat het paleolithicum, mesolithicum en het neolithicum zijn, en dateer deze perioden
• Paleolithicum: ‘Oude steentijd’
In brede zin de vroegste en langste periode uit de geschiedenis van de mensheid, vanaf het moment
dat die stenen werktuigen begon te gebruiken (vanaf 2,6 miljoen jaar geleden) tot de laatste ijstijd.
Het is de periode waarin de mens in zijn levensonderhoud voorzag door jacht en voedselverzameling.
Wij kijken echter vooral naar eerste ‘kunstvoorwerpen’ in het Laat-Paleolithicum: ± 50.000-11.000 v.
Chr. (maar wellicht was er al veel eerder kunstproductie en hebben we er gewoon nog geen sporen
van gevonden!)
• Mesolithicum: ‘Midden-steentijd’
Dit is een overgangsperiode tijdens de welke de mens zich steeds meer gaat richten op het
systematisch inzamelen van gewassen en het belang van de jacht afneemt.
• Neolithicum: ‘Nieuwe steentijd’
Deze periode begint vanaf het ogenblik dat de mensen zich gaan vestigen als boeren en dus zelf hun
gewassen en dieren gaan kweken (landbouw en veeteelt). De aanvang hiervan en het relatieve belang
van landbouw en veeteelt kunnen sterk verschillen van streek tot streek.
6. Schets in heel brede lijnen de belangrijkste feiten over de menselijke evolutie. (Je moet de
hoofdlijnen van de onderstaande tekst in een 10 à 20 regels kunnen samenvatten).
De menselijke evolutie begint in Afrika. Daar hebben we de fossiele beenderen gevonden van de
Australopithecus, de vroegst gekende hominide (mensachtige), die ongeveer met 4.300.000 leefde.
Dit wezen begon steeds meer rechtop te lopen, wat de handen vrijmaakte voor het gebruik van
werktuigen en de lichaamshouding zo veranderde dat de schedelinhoud kon toenemen.
Langzaamaan zou deze mensachtige zich ontwikkelen tot de mens zoals we die vandaag kennen, maar
die evolutie is lang niet zo rechtlijnig verlopen als we soms wel denken: Behalve de verschillende
soorten van de Australopithecus bestonden er ook andere mensachtigen, die uitgestorven zijn.
Uit de Australopithecis ontwikkelde zich de Homo Habilis (letterlijk: de ‘handige mens’). Zeer
eenvoudige werktuigen, hoofdzakelijk stenen waar een stuk werd afgeslagen om een scherpe kant te
bekomen, tonen aan dat Homo Habilis vooruit dacht en daardoor als “mens” moet beschouwd
worden.
Zowel Australopithecus als Homo Habilis verdwijnen ongeveer 1.500.000 jaar geleden, op het ogenblik
dat Homo Ergaster (1.500.000 – 1.000.000) en Homo Erectus (= ‘de rechtopstaande mens’, 1.900.000
- 400.000) in Afrika reeds hun intrede gedaan hebben. Homo Erectus zal zich over een belangrijk deel
van de wereld verspreiden. Deze zeer succesrijke soort ontwikkelde veel verfijndere werktuigen dan
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anne-lisekrekels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen