Victimologie De wetenschappelijke studie over de omvang, aard en oorzaken van het
(criminele) slachtofferschap, de gevolgen ervan voor de betrokken personen en
de reacties daarop door de samenleving, meer specifiek de politie en de
strafrechtsbedeling alsook de vrijwillige en welzijnswerkers (WSV)
Genotropisme - Szondi
- Eerste vorm van victimologische theorievorming
- Wederkerige aantrekking van dezelfde/gelijkaardige recessieve genen die
menselijk gedrag beïnvloeden (instinct)
o Eerste theorie over samenkomst dader & slachtoffer
o Genen bepalen tot wie we ons aangetrokken voelen
o Slachtofferschap zou dus genetisch verklaard kunnen w (x empirisch bew)
Victim precipitation (VP) - Wat gaat vooraf aan het slachtofferschap en hoe speelt het slachtoffer hierbij
een rol geen waardenoordeel: bedoeld om te kijken hoe het misdrijf tot
stand komt, niet wie (on)schuldig is
- Positivistische en academische visie op slachtofferschap
WSV - World Society of Victimology
- Heeft victimologie geïnstitutionaliseerd
- Discussie over onderzoeksobject victimologie 2 ideologische stromingen
UN declaration of basic - Minimumstandaarden voor staten om slachtoffers op te vangen
principles of justice for victims - Compromis tussen ontwikkelde landen & ontwikkelende landen
of crime and abuse of power
Penale victimologie - Interactionist victimology
- Afbakening slachtoffer strafwet/misdrijf
- Drie voorwaarden
General victimologie - Assistance-oriented victimology
- Geen beperkingen: moet x wettelijk gedefinieerd zijn + moet geen sprake zijn
van menselijke schuld (je kan van alles SO worden)
Humane victimologie - Akkoord met algemene victimologie maar sluit ongelukken, natuurramen en
‘daden van God’ uit
- Menselijk/identificeerbaar aspect nodig
Slachtoffer “Victims mean persons who, individually or collectively, have suffered harm,
including physical or mental injury, emotional suffering, economic loss or
substantial impairment of their fundamental rights, through acts or omissions
that are in violation of criminal laws, including those proscribing abuse of power”
(UN Declaration)
- Act of emissie
- Passief, klaagcultuur, persoonlijke verantwoordelijkheid?
- “By the social construction of law itself, all crimes have a victim.”
- Misdrijven zonder slachtoffers?
- Resultaat v eigen ‘mores’, cultuur, perceptie, persoonlijke afweging
o Discussie: prostitutie = verkrachting? Vb. in Zweden zijn de klanten
gecriminaliseerd
o Consent versus Zweden, Frankrijk, UK, EU?
Victimisation Gebeurtenis/proces waarbij iemand een slachtoffer wordt of schade berokkend
wordt aan het slachtoffer
Victimalisation Proces waarin de samenleving de schadelijdende partij de status van SO geeft
1
, Devictimalisation Zie debat inzake prostitutie
Secundaire victimisatie Notie dat door inadequate of ontoereikende behandeling van slachtoffers binnen
de strafrechtsbedeling zij hun slachtofferschap een tweede keer herbeleven vb.
ontkenning, ongevoelige opmerkingen, vernederende behandeling
Herhaald slachtofferschap Uit onderzoek blijkt dat slachtofferschap een goede voorspeller zou zijn voor
toekomstig slachtofferschap
Victimologists fallacy Overdreven veel rechten voor slachtoffers kan contraproductief werken en ervoor
zorgen dat de implementatie van de basisrechten moeilijker loop
Activistische stroming Komt op voor belangengroepen en vindt dat er vanuit de maatschappij vermeden
moet worden dat iemand slachtoffer kan worden
Positivistisch perspectief - Patronen voorlopige theorie toetsen wetmatigheden
- Objectieve sociale feiten waarneembaar, samenleving oefent invloed uit op
haar leden, kwantitatieve data, objectiviteit
- Miers: factoren die bijdragen tot patronen die invloed hebben op eigen SO-
schap + focus op interpersoonlijke gewelddadige misdrijven
o Conservatieve, conventionele, administratieve victimologie
o Reductionistisch
o Focus op gewone criminaliteit (diefstal, moord, …)
- Assumpties: gedragspatronen kunnen objectief geïdentificeerd worden +
klemtoon op objectiviteit in kennisproductie
- Term slachtoffer niet problematisch
- Statisch slachtofferconcept
- Kritieken (6)
Politiek conservatisme - Strafrechtsbedeling biedt door retributie (vergelding) voldoening voor
slachtoffers doordat daders gestraft worden
o Gebruikt in jaren 80-90 om strengere straffen voor daders op te leggen
o De wet is de wet, being though on crime, x aandacht voor
totstandkoming/oorzaak misdrijf maar enkel patronen onderzoeken, VP,
omstandigheden x relevant
o Meer crimi geregistreerd concludeerde dat er meer crimi was
- Ook uitsluiting van criminelen door nadruk op slachtofferschap (goed versus
kwaad) – big bas wolf situatie
o Moraliteit laten spreken als dader ben je een slecht mens want je
breekt sociaal contract
o Volgens politiek conservatisme moeten we ons hier x zorgen over maken
want maatschappij beschermt ingroup tegen vreemde outgroup
speelt in op religie & bipolaire denken
- Conflict tss dader en slachtoffer wordt door staat uit hun handen getrokken
- Het leed dat werd veroorzaakt aan het individu wordt een leed dat werd
veroorzaakt aan de maatschappelijke orde, de rechtstaat en de gemeenschap
verantwoordelijkheid bij de gemeenschap leggen
Radicale – interpretatieve - Realiteit w opgebouwd uit betekenissen die individuen eraan geven, onze
perspectief acties resultaat van eigen betekenisgeving en niet van externe krachten,
kwalitatieve data, subjectief
- Proberen begrijpen voelt men zich SO?
- Onderzoek naar rol staat en wet bij produceren slachtofferschap (wat we zien
is niet altijd een feit, uitbreiding naar mensenrechten)
- Publieke bezorgdheid vr crimi niet altijd in proportie tot echte risico om SO te
worden (politiek gerecupereerd)
2