Samenvatting van alle colleges (college 1-9):
- DEEL 1: Inleiding over preventie
- DEEL 2: Effectieve preventie voor kinderen en jongeren
- DEEL 3: Specifieke toepassingen van preventie voor kinderen en jongeren
De kern van preventie: voorkomen is beter dan genezen.
1. Wat is preventie? Vormen van preventie?
Wat is preventie:
- Voorkomen van (verergering van) problemen door vooraf in te grijpen
o Door gericht ingrijpen op risico- en protectieve factoren voor problemen en positieve factoren
te versterken
- Dit kernidee komt vanuit de geneeskunde
o Ziektekiemen identificeren en bestrijden eenmaal gekend, ontwikkelen van vaccins om
mensen tegen die ziektekiemen te beschermen (bv. Polio)
o Men is meer gaan afstappen van het individueel benaderen van die problemen en het meer
grootschalig gaan doen (bv. Vaccins aan iedereen toedienen)
o Het preventiebeleid is begonnen in de geneeskunde, voor lichamelijke ziekten
later kwam dit er ook voor psychische stoornissen (Caplan)
- Epidemiologie: studie over frequentie vn voorkomen & verspreiding ziekten & stoornissen in populatie
- Doel preventie: zo laag mogelijke prevalentie van ziekten, stoornissen en problemen in populatie
op het niveau van de samenleving
- Doorgaans gericht op groepen interventie: gericht op individuen
Vormen van preventie
a) Indeling Caplan
Deze indeling is op basis van de ernst van het probleem
- Primaire preventie
o Wat? Voorkómen van stoornis vooraleer symptomen optreden
o Wie? Totale populatie
o Bv. Kind&gezin volgt baby’s medisch op na de geboorte (gehoortest om gehoorproblemen te
vermijden – vaccins geven aan baby’s …)
- Secundaire preventie
o Wat? Voorkómen van verdere ontwikkeling van een stoornis waarvan eerste symptomen
vertoond worden
o Wie? Groep die deze symptomen vertoont
o Bv. Kleuters met veel externaliserend probleemgedrag (maar nog geen sprake van een
gedragsstoornis) programma’s om het probleemgedrag te vermijden
- Tertiaire preventie
o Wat? Voorkómen van negatieve gevolgen van stoornis (stoornis is er dus al)
o Wie? Groep die deze stoornis vertoont
o Bv. Vermijden dat mensen met een depressie zelfmoord plegen
Kritiek op de indeling van Caplan:
- Kritiek op de vorm van tertiaire preventie
o Als er al sprake is van een stoornis, is er dan wel sprake van preventie?
- ‘Dekt’ niet het volledige domein van preventie
, o Bv. Wat met preventieve acties naar risicogroepen die nog geen symptomen vertonen een
vorm die je niet kan terugvinden bij Caplan
- Sterke nadruk op stoornis/ziekte
o Het uiteindelijke finale doel van preventie is eigenlijk vermijden dat mensen sterven maar
moeten we er niet toch naar streven dat mensen zich goed voelen en goed in hun vel zitten?
o Het gaat eigenlijk meer over gezondheid dan over de afwezigheid van ziekte
o Doel = ‘ziektevrij’ leven?
o Aanname dat betrouwbare diagnoses van stoornissen mogelijk zijn
Minder ‘objectief’ voor psychische stoornissen
o Ook kennis nodig over oorzaken/antecedenten
b) Indeling US Institute of Medicine
Committee on the Prevention of Mental Disorders
- Stand van zaken preventieonderzoek geestelijke gezondheid
- Preventie beperkt tot dienstverlening vóór psychische stoornis (wanneer er een stoornis is:
remediëring/behandeling)
Preventiebeleid voor er
sprake is van een stoornis
Deze indeling is op basis van de doelgroep:
- Universele preventie
o Wie? hele populatie, geen onderscheid volgens individueel risico
o Dit is de primaire preventie van Caplan: het is naar iedereen gericht
o Bv. Campagne om niet te sms’en achter het stuur
- Selectieve preventie
o Wie? Groep met verhoogd risico
o Bv. Kleuters in kansarme buurten
- Geïndiceerde preventie
o Wie? Personen die symptomen vertonen maar nog niet (volledig) beantwoorden aan de
diagnostische criteria van de stoornis
Kritiek op de indeling van US Institute of Medicine:
- Deze indeling blijft uitgaan van een ‘deficit’ model: ziekte model gericht op ziekte vermijden
o Alternatief van Weisz et al. (2005): mental health intervention framework
Wellness promotion
Universal prevention
Selective prevention
Indicated prevention
Therapeutic intervention
, - 2009: toevoeging van ‘promotion of mental health’ in deze indeling
o Niet alleen ziekte, maar ook het welbevinden en de positieve ontwikkeling bevorderen
Gezondheidspromotie
Gezondheid werd formeel geïntroduceerd door WHO in 1986 (Ottawa charter)
WHO definitie: “Het proces waardoor mensen of groepen van mensen in staat gesteld worden om meer
controle te verwerven over de determinanten van hun gezondheid, en zo hun gezondheid te verbeteren”.
- Welvaartsziekten zoals eetproblemen, depressie, ook kanker … men wilt mensen meer empoweren
en instrumenten geven om zelf de controle te hebben
Vijf actieterreinen opgesteld door WHO hiervoor:
1) Healthy public policy
2) Supportive Environments (dit OPO)
3) Community involvement
4) Individu (dit OPO)
5) Reorient Health Services
Omschrijving en vormen van preventie: tot slot
Begrippenkader is ‘in ontwikkeling’ dit is een vrij jonge benadering – het heeft nog maar sinds de jaren 50
zijn intrede gedaan in de geestelijke gezondheidszorg.
- Invloed van het medisch model omdat preventie vaak vanuit dat beleidsdomein wordt gefinancierd
(ook in Vlaanderen)
o België: remediërende zorg zit op federaal niveau – preventie zit op Vlaams niveau
- Dit OPO: vooral geïnspireerd op Youth Prevention Science
Stepped care benadering
Preventief beleid bv. Van universiteit of van een land
belangrijk om preventie te richten naar verschillende niveaus = stepped care benadering
- Idee: iedereen krijgt zorg (remediërend) in functie van wat hij of zij nodig heeft
Voorbeelden:
a) Interventiespectrum Mrazek & Haggerty (1994)
b) Preventiepiramide Deklerck (2011) Effecten sijpelen door op alle andere niveaus
compenseren voor wat er op het brede
niveau niet goed zit
- Niveau 1: bevordering van het
leefklimaat
- Niveau 2: algemene preventie:
draagkracht versterken
- Niveau 3: specifieke preventie – risico’s
vermijden
- Niveau 4: probleemaanpak
, c) ‘Three tier model’ in US onderwijs
Gelijkaardig model als de preventiepiramide,
maar iets simpeler
Op basis van ‘response-to-intervention’
benadering
d) Zorgcontinuüm in Vlaams onderwijs (M-decreet)
- Fase 0: universele preventie (voor alle
leerlingen)
- Fase 1: verhoogde zorg – extra
ondersteuning (preventie)
- Fase 2: uitbreiding van zorg
- Fase 3: Individueel Aangepast
Curriculum (hier spreken we niet meer
over preventie)
MoodSpace
= platform voor het bevorderen van mentaal welzijn voor studenten
- Dit is zo opgebouwd dat alle studenten de preventieve actie of hulpverlening kunnen krijgen die ze
nodig hebben
- In functie van wat je vragen zijn
2. Preventie voor kinderen en jongeren
a) Belang van preventie in kindertijd/adolescentie
Hoge prevalentie problemen:
- 31.4% Vlaamse 15-24-jarigen psychische problemen
o Onder meer depressie, angst, eetstoornissen, cannabisgebruik
o 15 à 20%: min. 2 x suïcidegedachten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lorenoppe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
