Samenvatting
Samenvatting VOORTPLANTING PAARD GENEESKUNDE II
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
samenvatting gebaseerd op de lessen en de slides van academiejaar . uitgebreide samenvatting met ook uitwerking van de casussen in de les.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 98 pagina's
Voorbeeld 4 van de 98 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
VOORTPLANTINGLES 1: ABNORMALITIES DURING OESTRUS CYCLE
Wat zijn de meest frequente redenen van een abnormale cyclus?
- Endometritis (verklevingen, inhoud)
- Transitie (winter-voorjaar)
- Leeftijd
- Conditie
- Ovariele cysten
Normale cyclus
- 21 dagen (variatie: 19-22)
- Oestrus 5-7 dagen (2-12)
- Dioestrus 15 dagen (13-17)
Hormonen in de cyclus
- FSH (groei follikel)
- Oestradiol (geproduceerd door follikel)
- LH (ovulatie)
- Progesteron (CL)
- Prostaglandines (door endometrium; afbraak CL)
De merrie wordt hengstig door:
- Afwezigheid progesteron
- Aanwezigheid oestradiol (maar wordt ook in de bijnieren gemaakt, niet enkel thv de
ovaria)
Hengstigheid merrie
- Receptief naar de hengst
- Bliksemen (clitoris eversie), urineren
- Uterus is slap en oedemateus (dik en papperig op palpatie)(+ vagina ook oedemateus)
- Cervix is slap en open (op de bodem vd vagina)
- Dominante follikel
Niet-hengstig
- Niet receptief naar hengst
- Uterus is droog
- Cervix is stevig en dicht (op palpatie)
Abnormale oestrus cyclus
- Pony: cyclus van 25 dagen.
- Ezel: oestrus fase kan splitsen (cyclus 23-24d en een oestrus van 3 tot 15 dagen)
- Miniatuur: cyclus van 21-24d (oestrus van 3-7 dagen)
- Lacterende merrie: kortere cyclus (18d)
- Oudere paarden:
o Langere transitie
o Langere oestrusperiode (inter-ovulatoir interval verhoogd; minder cyclussen per
jaar → minder kansen voor inseminatie)
, o Split-oestrussen, verlengde oestrussen, hidden oestrussen en meer oestrussen
- Seizoensinvloed
- Infectie aanwezig?? (gaat vaak samen met een slechte peri-anale conformatie wat vaak
samen gaat met een slechte BCS)
- BCS te laag
- Stress → cortisol stijgt → slechte invloed op LH vrijstelling en op perifolliculaire
vascularisatie (pijn = stress = fertiliteit naar beneden; paard met blessure niet altijd beste
fokmerrie)
- PPID → weer cortisol hoog
- Gezonde populatie → kleine 10% heeft een ‘abnormale’ cyclus
Abnormale cyclus
Te kort
- Seizoenaal: hoe verder in het seizoen, hoe korter (minder dagen in oedeem: minder
fertiel)
- Door het steeds medicatie (steeds hengstig spuiten) (hCG, desloreline)
Te lang
- Transitie periode (winter nr lengte) (zomer nr herfst)
- Hormonale dysbalans
- tumor
Interval te kort
- typisch bij endometritis → prostaglandine vrijstelling → CL afbraak
- eenderwelke ontsteking → prostaglandine vrijstelling
- iatrogeen door prostaglandine inspuiting
- iatrogeen door een baarmoederspoeling (bvb embryoflush) → zorgt voor wat irritatie;
prostaglandine vrijstelling
- iatrogeen door baarmoederbioptie
Interval te lang
- verlate ovulatie (verlengde lutheale fase)
- zware pyometra → endometrium kapot; geen prostaglandine vrijstelling → CL wordt niet
afgebroken
- vroege embryonale sterfte (cupcellen)
- dracht
- HAF: heamorrhagische anovulatoire follikel (trage afbraak)
- Iatrogeen:
o Progesteron
o NSAIDs (effect prostaglandins afremmen; CL wordt niet afgebroken)
o GnRH-agonisten (vaccineren)(intra-uterine devices)
Hidden/split/prolonged/too frequent oestrus
,Standaard routinematig onderzoek:
- Lage BCS (altijd noteren)
- Peri-anale conformatie (altijd noteren)
- Grootte van clitoris
- Palpatie rectaal
o Baarmoeder
o Ovaria
o Cervix
Om goed de cyclus in kaart te brengen moet je vaak 3-4x per week scannen 2 weken lang →
veel klanten willen dit niet
- Cytologie, biopt
- Bloedonderzoek
o Progesteron > 1 ng → actief corpus luteum aanwezig
o Vroeg embryonale sterfte → eCG
o Granulosathecalcel tumor → AMH (hormoonproducerend) (inhibine, testosterone
kan ook)
Vergroot ovarium ddx:
- Ovariele cyste
- Tumor (GTT)
- Dominante Follikel
- Veel follikels (vaak bij transitieperiode)
Behandeling abnormale cyclus
- Opvolging
- Prostaglandines (CL persistens)
- hCG(cyste)
- peri-anale conformatie verbeteren!
o Gaslick operatie
o Operatie van pouret (trapsvormige vagina) (vagina los van de anus maken)
o Urethro-tunnel plastie (caudale uitmonding van de urethra verder naar caudaal
brengen; urine vloeit af naar buiten ipv in de vagina)
Large ovary syndrome (LOS)
Drachtige merrie → vanaf dag 45 voldoende eCG → follikel groei en presentatie (grote ovaria)
Duurt tot ong dag 80-90
Normale ovaria van een drachtige merrie!
, De normale ovaria
- Vrij groot (34-120 mm)
- Ovulatie groeve
- Cortex/medulla andersom georganiseerd
- Folliculaire golven (2 golven)
- Follikels in de lutheale fase
Abnormale ovaria
- Te klein
o Anoestrus (cachectische dieren, oudere dieren)
▪ Diagnose: lage AMH bij onvruchtbare merries
o Iatrogeen (vaccinatie) (antiGnRH asn)
▪ Reversiebele suppressie
▪ Meestal om gedragsproblemen te onderdrukken
▪ Andere indicaties: sterilisatie (wild-populatie behering), tumorbehandeling
(hormonen onderdrukken; tumorgroei afremmen), hengsten die EVA
uitscheiden (sec geslachtsklieren onderdrukken)
▪ Onmiddellijk effect op de grootte van de eierstokken (geen CL meer)
o Intersex
▪ Komt niet veel voor
o Veroudering (zeer oud, meeste paarden worden niet zo oud)
o PPID
- Te groot
o Merrie in transitie:
▪ veel kleine follikels die tesamen zorgen voor een grote follikel
▪ Veel follikels; maar de follikels zijn niet groter dan 25 mm
o Neoplasie/tumoren
▪ Granulosathecaceltumor
• Tumor heeft invloed op de cycliciteit → produceert hormonen
o Oestrogenen, progesteron, testosteron, …
o Nymfomanie, hengstengedrag
o Acycliciteit
o Geen gedragsveranderingen
• Meestal unilateraal – andere ovarium geinhibeerd
o Geinhibeerd ovarium: klein, duidelijke ovulatiegroeve
o Tumorale ovarium: typische boonvorm verliezen, geen
ovulatiegroeve, wordt bolrond en groot/hard/dik (kan
eventueel koliek geven als het heel groot wordt)
• Solide,cysteus,honinggraad,…
• Meestal goedaardig
• Diagnose
o Inhibine bloedtest
inhibine wordt altijd geproduceerd door tumor; als het in
overmaat aanwezig is weet je dat het om een tumor gaat
(maar niet alle inhibine is biologisch actief; enkel de
dimeren)
(DDX; inhibine ook verhoogd bij dracht)
o Testosteron, progesteron kan ook verhoogd zijn
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Milanugent5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen