Complete samenvatting onderdeel neurologie van het vak pathofysiologie 1. Ziektes inbegrepen in samenvatting. Aan de hand van deze samenvatting geslaagd in eerste zit met 15/20.
1. introductie tot cellen & opbouw vh zenuwstelsel
1.1 inleiding
Zenuwstelsel:
- Sensorische info uit gespecialiseerde sensoren (zenuwen) verwerken
- Info integreren in vooraf opgedane kennis & doelen
- Beslissen over te nemen actie
- Gewenste handeling uitvoeren: effectororganen (spieren, klieren)
Functionele opdeling:
- Somatisch zenuwstelsel
o Uitvoerende functie op bewuste manier uitgevoerd
o Vb. spierstelsel
- Autonoom zenuwstelsel
o Uitvoerende functie op onbewuste manier uitgevoerd
o Vb. hartritme, ademhaling;…
Anatomische opdeling:
- Centraal zenuwstelsel (CZS)
o Hersenen & ruggenmerg
- Perifeer zenuwstelsel (PZS)
o Uittredende zenuwen & ganglia die alle delen vh lichaam bezenuwen &
interface vormen tss omgeving en CZS
1.2 cellulaire componenten zenuwstelsel
2 belangrijkste celtypes:
- Neuronen (zenuwcellen)
o Generen signalen (elektrisch/ chemisch) nr andere neuronen of effectorcellen
(vb. spiercellen)
o Punt v contact tss neuronen = synaps (synaptische transmissie kritisch vr
werking neuronen!!)
- Gliale cellen (neuroglia = “zenuwlijm”)
o Lang beschouwd als passieve steunelementen (zenuwlijm)
o Steeds duidelijker: complexe impact op goede werking zenuwstelsel
NEURONEN
3 belangrijke celcomponenten:
- Cellichaam (perikaryon of soma)
- Neurieten (variabel aantal uitsteeksels uitgaande v cellichaam)
o Axon (myeline omhulsel (isolatie)) (knopen v Ranvier (gaten))
of
o Dendriet
, - Synaps (neuronen in contact met andere neuronen/cellen) (signaaaloverdracht op
chemische/ elektrische wijze)
Groot # varianten refelcteert intrinsieke functie v spec neuronen (versch functies
versch neuronen)
a) Cellichaam (perikaryon/ soma)
- Alle nodige bestanddelen vr goede werking neuron (genetsich & enzymatisch
machinerie en cruciale organellen zoals kern, mitochondriën,..)
- Ontvangt (naast dendrieten) ook synaptische input (el & chem signalen v andere
neuronen)
- Synaptische input op cellichamen kwantitatief minder belangrijk; kwalitatief
belangrijker (door proximiteit tot axon info die van verder moet komen = minder
sterk)
b) Dendrieten
- Georganiseerd in dendritische boom (v neuron tot neuron wisselend in #,
vertakkingen, spatiële organisatie)
- Dienen als antennes vh neuron om inkomende info te ontvangen (contact met versch
axonen)
- Vorm, omvang, expressie v receptoren & kanalen = kritisch in hoe synaptische input
neuron zullen beïnvloeden)
- Andere variatie: voorkomen v dendritische spines
o Vormen kleine paddenstoelachtige uitstulpingen io dendrieten
o Gespecialiseerd in synaptisch contact v excitatoire signalen
c) Axon
- Extensie v cellichaam
- Celsignaal overbrengen nr andere neuronen/cellen onder vorm v actiepoteniaal
- Elk neuron: 1 axon
- Kunnen zeer lang zijn
- Voeren info uit vanuit neuron nr andere neuronen/ cellen
- Actiepotentiaal: gegenereerd in proximale segment vh axon (= axonheuvel) (= axon
hellock) (= clustering v natriumkanalen)
- Al dan niet myelineschede: snellere overdracht elektrische signalen
- Variatie in diameter!: dikkere axonen sneller voortgeleiden
- Eindigt in synaps (= plek v signaaloverdracht aan andere dendrieten/ cellichamen)
Structureel: 4 soorten neuronen:
- Anaxonische neuronen
o Geen axon
- (pseudo)unipolaire neuronen
o Kort uitsteeksel (splitst in 2 of meer vertakkingen)
o Vb gangliocellen PZS (voeren info aan van buitenaf): efferente (centrale) &
afferente (perifere) uitloper
- Bipolaire neuronen
o 2 uitsteeksels: axon + dendriet
, o Vb in retina en geurzenuw
- Multipolaire neuronen
o 3 of meer uitsteeksels op soma
o 99% vd neuronen in ZS
Functioneel: 3 soorten neuronen:
- Sensoriële neuronen
o Gevoelige of “input”-neuronen
o Geleiden stimuli nr CZS = anvoerende (afferente) neuronen
- Motorische neuronen
o “output”-neuronen
o Geleiden prikkels vanuit CZS nr effectoren (spieren, klieren) = afvoerende
(efferente) neuronen
- Interneuronen of schakelneuronen
o Zorgen vr soms zeer complexe schakelingen tss oa sensoriële & motorische
neuronen
Cellichaam = metabole motor (heel de machinerie nodig vr goeie werking) synthese alle
cruciale onderdelen vr goede axonale & synaptische werking
Axonen = vaak lang onderdelen kunnen niet aangevoerd w door passieve diffusie axon:
gespecialiseerd transportsyst
Axonen sterven af indien losgesneden v hun cellichaam (metabool afh v cellichaam !) (=
Walleriaanse degeneratie)
Transport:
- Snel axonaal transport
o nodig vr vervoerde membraangebonden organellen & mitochondria
- Traag axonaal transport
o Vr molecules in cytoplasma (vb eiwitten)
via microtubules (tramspoor)
gespecialiseerde motorische proteïnes (kinesines en dyneïnes) zorgen via Ca 2+-
afhankelijke mechanismen vr transport
- Door kinesines
o = axonaal anterograad transport
o Transport cellichaam => axonuiteinde
o Belangr vr aanvoer & onderhoud v synaptische machinerie
- Door dyseïnes
o = retrograad axonaal transport
o Afvoer synaptische vesikels vr lysosomale verwerking
, in de klinische praktijk
- Virussen & toxines kunnen meeliften met axonale transportsyst ziekte
- Herpes zoster virus
o windpokken bij kinderen
o Blijft nadien ‘slapend’ aanwezig in sensibele ganglioncellen
o Kan terug geactiveerd worden bij verzwakking immuunsyst
o Virus tot aan huid gebracht pijnlijk brandende vesikels (“gordeloos of
zona”)
o Vroegtijdige behandeling met antivirale middelen tegen herpes zoster virus
(aciclovir) sneller herstel + minder kans op post-herpetische neuralgie
o Post-herpetische neuralgie
= soms ernstige neuropatische pijn; ontstaat als sequel v
doorgemaakte zona
Lokaal behandeld (lidocaine pleisters/ geneesmiddelen tg neuropate
pijn ( tricycische antidepressiva vb. amitryptilline of anti-eleptica vb.
pragabaline)`
o Geïnfecteerde wonde: kan besmet geraken met bacterie Clostridium tetani
maakt toxine aan door axon via retrograad transport terug nr ruggenmerg
inhibitoire signalen onderdrukken overactivatie motorneuronen
spierspasmen (tetanus)
o Andere bacterie: Clostridium botulinum omgekeerde door toxine
(botulinetoxine) verlamming vd spieren door inhibitie v vrijstelling
acetylcholine aan neuromusculaire junctie botulinetoxine therapeutisch
gebruikt in behandeling abnormale spiercontracties
GLIA
Gliale cellen = belanrijkste niet-neurale component v ZS:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eloisevnn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,99. Je zit daarna nergens aan vast.
