Samenvatting
samenvatting onderdeel locomotorisch stelsel pathofysiologie II
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Complete samenvatting van het onderdeel locomotorisch stelsel van het vak pathofysiologie 2. Ziektes inbegrepen.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 40 pagina's
Voorbeeld 10 van de 40 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1: het locomotorisch stelselInhoudsopgave
1 Het skelet ................................................................................................................................................ 2
1.1 Basisbegrippen anatomie & gewrichtsbeweging ................................................................................. 2
1.2 Structuur & functies vd skeletelementen ............................................................................................. 4
1.3 Het metabolisme van calcium .............................................................................................................. 5
1.3.1 De huishouding van calcium............................................................................................................ 5
1.3.2 Regeling plasma Ca2+-spiegels ......................................................................................................... 6
1.4 Gewrichten ........................................................................................................................................... 9
1.4.1 Classificatie van gewrichten ............................................................................................................ 9
1.4.2 Gewrichtskraakbeen ..................................................................................................................... 11
1.5 Bursae (slijmbeurzen) ......................................................................................................................... 12
1.6 Aandoeningen van het skelet ............................................................................................................. 12
1.6.1 Fracturen ....................................................................................................................................... 12
1.6.2 Osteoporose .................................................................................................................................. 13
1.6.3 Lage rugpijn ................................................................................................................................... 15
1.6.4 Osteoartritis of artrose .................................................................................................................. 17
1.6.5 Reumatoïde artritis ....................................................................................................................... 19
1.6.6 Spondyloartropathie ..................................................................................................................... 21
1.6.7 Lupus ............................................................................................................................................. 22
1.6.8 Jicht ............................................................................................................................................... 22
2 Skeletspieren ........................................................................................................................................ 24
2.1 Inleiding: structuur, contractie & metabolisme ................................................................................. 24
2.2 Invloed van inspanning ...................................................................................................................... 26
2.2.1 Energieleveringssysteem ............................................................................................................... 26
2.2.2 Spiervermoeidheid ........................................................................................................................ 27
2.2.3 Trainingseffect ............................................................................................................................... 28
2.3 Invloed v verouderen .......................................................................................................................... 29
2.3.1 Sarcopenie ..................................................................................................................................... 29
2.4 Aandoeningen van de skeletspieren................................................................................................... 31
2.4.1 Tendinopathie ............................................................................................................................... 31
2.4.2 Spierscheur .................................................................................................................................... 33
2.4.3 Musculaire dystrofie...................................................................................................................... 34
3 Ligamentaire structuren ........................................................................................................................ 35
3.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 35
3.2 Aandoeningen aan ligamentaire structuren ...................................................................................... 36
3.2.1 Voorste kruisband letsel................................................................................................................ 36
3.2.2 Enkeldistortie ................................................................................................................................ 36
3.2.3 Plantaire fasciopathie .................................................................................................................... 38
1
, HOOFDSTUK 1: HET LOCOMOTORISCH STELSEL
1 Het skelet
1.1 Basisbegrippen anatomie & gewrichtsbeweging
Voet- en enkelcomplex: 26 botstructuren complexe taken (mobiliteit & stabiliteit) bij staan &
voortbewegen
Beschrijving beweging menselijk lichaam: tov anatomische positie = rechtopstaande houding met
armen naast lichaam & handpalmen nr voor
Eigenlijke beschrijving beweging: tov 3 vlakken rond 3 assen:
o Frontale vlak (breedtevlak)
▪ Beweging: rond diepte-as = ventrodorsale as
o Sagittale vlak (dieptevlak)
▪ Beweging: rond breedte-as = laterolaterale as
o Transversale vlak (horizontaal vlak)
▪ Beweging: rond lengte-as = craniocaudale as
2
, Benaming bewegingen: uitgegaan vd 3 hoofdvlakken:
o Flexie & extensie in saggitale vlak, rond laterolaterale as
▪ Flexie = buigen, hoek tss 2 bewegende segmenten kleiner
▪ Extensie = strekken, hoek tss 2 bewegende segmenten groter
o Abductie & adductie in frontale vlak, rond ventrodorsale as
▪ Abductie = beweging weg v middellijn (bij hand weg v middelvinger)
▪ Adductie = beweging nr middellijn toe (bij hand nr middelvinger toe)
o Endo- en exorotatie in transversale vlak, rond craniocaudale as
▪ Endorotatie (inwendige rotatie) = interne rotatie, voorzijde v lichaamsdeel draait nr
binnen
▪ Exorotatie (uitwendige rotatie) = externe rotatie, voorzijde lichaamsdeel draait nr
buiten
o Circumductie in cirkelbeweging
▪ Pronatie = onderarm nr binnen & enkelgewricht nr buiten
▪ Supinatie = onderarm nr buiten & enkelgewricht nr binnen
Mogelijke beweginge in gewrichten: bepaald door vorm gewricht (niet alle bewegingen steeds
mogelijk!)
o Schoudergewricht: alle beschreven bewegingen mogelijk
o Vb vinkerkootje: enkel flexie (buigen) & extensie (strekken) mogelijk
3
,1.2 Structuur & functies vd skeletelementen
Botweefsel:
o Soort steunweefsel
o Componenten:
▪ Anorganische kristallen (60%)
▪ Organische component (30%) (Mineralen vnl calcium)
▪ Water (10%)
o Calcium rigiditeit (harde onelastische struct)
o Ook zekere mate v flexibiliteit aanpassen aan veranderende
belastingen
o Goede vascularisatie
Componenten: cellen + extracell mat
o 4 celtypes:
▪ Ongedifferentieerde mesenchymale cellen
▪ Osteoblasten: jonge cellen, vormen organische bestanddelen v matrix (vezelvorming +
rol in ossificatieproces)
▪ Osteocyten: mature botcellen, in geossificeerd EC materiaal
▪ Osteoclasten: functie in botresorptie (afbraak botmatrix)
Samenspel osteoblasten & -clasten: modellering bot
Extracellulair materiaal:
o collageenvezels (type 1) omgeven door hydroxyapatietkristallen
o grondstof uit proteoglycanen
Goede doorbloeding!
o Uitwisseling voedings- en afvalstoffen
o Sterk verspreid vatensyst
Bot = levend cellulair weefsel
o Metabool actief gedurende heel h leven (groeit niet alleen in jonge pers)
o Continu geremodulleerd
Functies bot:
o Dragend
▪ Tg zwaartekr in bewegen + staande houden
o Beschermend
▪ Thorax beschermt inwendige organen, schedel & wervelkolom h ZS
o Vormgevend
▪ Thorax, bekken, schouders, schedel bepalen vorm mens
o Aanhechtingsplaats voor spieren & ligamenten
▪ Beweging mogelijk + stabiliseren
o Producerend
▪ Vormen bloedcellen in binnenste (= beenmerg) (rood beenmerg: hematopoëse
RBC/WBC + bloedplaatjes) (geel beenmerg: opslag vet als energiebron + stamcellen:
bot, vet, kraakbeen of spiercellen)
o Opslagfunctie voor calcium & fosfaten
▪ Belangrijk! mineralen op veel plaatsen v lichaam nodig
4
, Calcium:
o Verschillende doeleinden:
▪ Contractie spieren (hartspier!)
▪ Bloedstollingsproces na verwondingen
▪ Functioneren v enzymen
▪ Impulstransport v zenuwen + prikkelbaarheid zenuw- en spiermembranen
1.3 Het metabolisme van calcium
1.3.1 De huishouding van calcium
Belastingsprikkels:
o Bot afh v fysiologische prikkels
o Belasting & ontlasting = prikkels nodig vr fysiologische ontwikkeling bot
o Belasting:
▪ In diafyse (schacht bot): veroorzaakt buig- en rotatiekrachten
▪ In epifysen: vervorming van vezelnet door hierbij optredende compressie
vervorming veroorz verandering in elektr spanning door veranderingen in collagene
netwerk & grondsubstantie = piëzo-elektrisch effect
minder neg deeltjes in gebied: botafbraak door osteoclasten
meer neg deeltes in betrokken gebied: botopbouw door osteoblasten
ook mechanische vervorming v cellen zelf: stimulerend effect op op hun activiteit
verhoogde belasting (dragen v lasten, krachttraining) grotere stabiliteit &
hogere mineralisering v bot (piëzo-elektr effect)
o Zonder voortdurende afwisseling belasting & ontlasting bot niet in staat om stabiliteit te
bewaren + om taken uit te voeren
o Regulatie mineraalgehalte + stabiliteit bot = afh v belastingsprikkels + hormonen, vitaminen,
voeding
o 1 v eerste tekenen kwaliteitsverlies bot: demineralisering = osteoperose
Vitaminen & hormonen:
o Constante calciumspiegel belangrijk!
▪ Lichaam probeert conc van 2.4 mmol/L of 100 mg/L te handhaven
▪ 99% opgeslagen in skelet (vnl als apatiet-kristallen)
▪ Rest: vnl in geïoniseerde vorm, oa aan eiwitten in bloed gebonden
▪ Geringe hoeveelheid: in niet-geïoniseerde vorm in lichaam
▪ Via voeding opgenomen Ca in bot opgeslagen of verlaat lichaam via
stoelgang/urine
▪ Regulering Ca-huishouding (alleen geïoniseerde Ca gebruikt) = afh v:
o Vitamine D hormoon, maakt opname Ca uit voeding/ uit bot naar bloed
mogelijk ()
o Calcitonine verantw voor opslag Ca ()
o Parathormoon kan Ca aan bot onttrekken & resorptie Ca uit voorurine
verhogen () (botafbraak)
▪ Concentratie geïoniseerd Ca2+ in plasma (calciëmie): nauwkeurig geregeld!
o Calciëmie daalt (hypercalciëmie) rustpotentiaal zenuwcellen destabiliseert,
vnl v motorneuronen onwillekeurige contracties skeletspieren (tetanie)
5
,1.3.2 Regeling plasma Ca2+-spiegels
1.3.2.1 Parathormoon
Gevormd in bijschildklier (glandula parathyroidea)
Korte levensduur: half uur
Bijschildklier:
o gevormd door 4 kliertjes aan achterkant schildklier
o klein, maar levensnoodzakelijk
o cellen gevoelig vr wijzigingen in calciëmie
o hoeveelheid afgegeven parathormoon = afh v Ca-conc in bloed
o daling calciëmie stimuleert synthese & secretie parathormoon
o stijging calciëmie daling synthese & secretie parathormoon
versch mechanismen invloed v parathormoon op verhoging Ca-conc:
o stimuleert osteocyten om Ca & fosfaten af te geven osteoclasten geactiveerd tot
afbreken bot & daarmee afgifte Ca + tegelijk: osteoblasten in activiteit geremd Ca uit
botten gemobiliseerd (demineralisatie; kan tot broosheid leiden)
o resorptie Ca uit voorurine verhoogd (maar extractie fosfaten verhoogd) vermijden dat er
te veel afgegeven Ca uitgescheiden w via urine
▪ parathormoon garandeert: alleen kleine hoeveelheden Ca (5-10%) uitgescheiden via
urine
▪ + betrokken bij stimulaite v synthese v 1,25-dihydroxy-vitamine D (vitamine D
hormoon?) in nieren
Optimale Ca2+- huishouding: goede werking bijschildklier nodig!
Parathyroïdectomie (vaak als ongewenst effect bij chirurgie schildklier): hoeveelheid
parathormoon onvoldoende calciëmie daalt tetanie spierspasmen, oa laryngospasmen
(kunnen leiden tot verstikking (asfyxie))
Hyperparathyroïdie (vb tumor parathyroïden): calciëmie neemt toe gevaar voor calcificatie
van weke organen & ontwikkelen v nierstenen
6
,1.3.2.2 Vitamine D
Kan niet direct via voeding opgenomen w, alleen via voorstadium in vorm v 7-dehydrocholesterol
(aanw in dierlijke eiwitprod: eieren, melkprod, lever, vis)
o 7-dehydrocholesterol oiv UV-stralen in huid omgezet in cholecalciferol (vitamine D3) + in
lever en nieren verder gemetaboliseerd
o In lever: hydroxylgroep gebonden aan cholecalciferol & als 25-OH-D3 (25-hydroxy-
vitamine D, calcidiol) aangeduid
o In nier: aanvullende hydroxylering 1,25-dihydroxy-vitamine D (calcitriol) gevormd =
biologisch actieve vorm v vitamine D (vitamine D hormoon genoemd)
o Vit D hormoon getransporteerd nr darmcellen stimuleert daar prod eiwitten
o Eiwitten opname Ca uit voeding
o + vit D hormoon waarborgt resorptie Ca uit voorurine in nier
o 1,25-dihydroxy-vitamine D sterke invloed op Ca2+- metabolisme vorming ervan dient zeer
nauwkeurig geregeld te worden gebeurt vnl door beïnvloeding vd 1-hydroxylase activiteit
in nier
▪ Stimulerende invloed parathormoon belangrijke rol
▪ Ook prolactine stimuleert 1-hydroxylase activiteit zorgt via verhoogde
aanwezigheid v vitamine D hormoon voor meer opname Ca tijdens lactatieperiode
➔ optimale Ca2+- huishouding vereist:
Goede werking bijschildklier + nieren
o Chronisch nierlijden onvoldoende activiteit 1-hydroxylase tekort aan vitamine D
hormoon hypoc alciëmie & demineralisatie
▪ Verhelpen door toediening 1,25-dihydroxy-vitamine D of 1-hydroxy-vitamine D (beide
commercieel beschikbaar)
Voldoende aanvoer vitamine D
o Tekort vitamine D: bij baby’s & ouderen
o Vitamine D: als supplement (colecalciferol) aan voeding toegevoegd !
o Kinderen in groeifase: tekort onvoldoende verkalking beenderen vervormen
gemakkelijk (rachitis)
o Volwassenen: hypocalciëmie & demineralisatie
7
,1.3.2.3 Calcitonine
Geprod door parafolleculaire cellen (C-cellen) schildklier
‘thyreocalcitonine’
Secretie afh v calciëmie: neemt toe als calciëmie toeneemt
Oiv calcitonine:
o activiteit osteoclasten ( resorptie Ca uit botten) geremd
o osteoblasten gestimuleerd (botopbouw)
o verhoging calcitonine excretie Ca via urine
beperkte fysiologische rol
na thyroïdectomie: Ca-huishouding niet verstoord
farmacologisch: behandeling uitgesproken vormen hypercalciëmie & osteïtis deformans (ziekte v
Paget)
o ziekte v Paget = 1 v meest voorkomende skeletziekten reorganisatie v structuur
beenderen breken gemakkelijker
o therapeutisch: biotechnologisch aangemaakt calcitonine
▪ onder vorm v humaan calcitonine
▪ calcitonine v zalm (salcatonine, 20 x actiever dan humaan calcitonine)
8
,1.4 Gewrichten
= plaatsen waar 2 naburige beenderen of kraakbeenelementen met elkaar in contact komen
Typisch: 2 epifysaire delen v 2 botten kunnen op elkaar rusten & kunnen draaien
Efficiëntie v beweging in gewrichten = afh v geraffineerde coördinatie v skeletspieren, zenuwen
& skeletelementen
1.4.1 Classificatie van gewrichten
Classificatie obv aan- of afwezigheid van gewrichtsholte + van soort steunweefsel dat beenderen
samenhoudt
Onderverdeling:
o Fibreuze gewrichten = synarthrodiaal geen gewrichtsholte en -vocht
o Kraakbeengewrichten = synarthrodiaal
o Synoviale gewrichten = diarthdrodiaal wel gewrichtsholte en -vocht
1.4.1.1 Fibreuze gewrichten (synarthrosen)
Geen gewrichtsholte
Verbonden door dens bindweefsel
Soorten:
o Sutura
▪ Stevige verbinding
▪ Vb. tss schedelbeenderen (belangr tijdens groei hoofd) niet
permanent & verbenen later
o Syndesmosen
▪ Laten gedeeltelijke beweging toe
▪ Meer fibreus bindweefsel tss botgedeelten
▪ Vb. radius (spaakbeen) & ulna (ellepijp)
1.4.1.2 Kraakbeengewrichten
Geen gewrichtsholte
Verbinding in bot bedekt met kraakbeen
Kraakbeen op zijn beurt verbonden met ander bot
Vb. sternum-1e ribverbinding; schaambeenvoeg (symphysis pubis)
1.4.1.3 Synoviale gewrichten (!!)
Meest voorkomende gewrichtsvorm
Wel gewrichtsholte
2 versch beenderen verbonden door gewrichtskapsel (stabiliteit!)
o Buitenste laag: dicht collageen bindweefsel verloopt in periost v begrenzend bot
o Belet dat beenderen tgo elkaar verplaatsen
o Dikke laag collageenvezels in fibreus kapsel = ligament/ gewrichtsband
o Binnenste laag: synoviale cellen
▪ Vormt soms onregelmatige plooien in gewrichtsruimte kunnen ook nr
buiten uitstulpen vormen bursae (slijmbeurzen)
Tss 2 beenderen: gewrichtsspleet met synoviaal vocht (gewrichtsvocht) smering & voeding
gewricht
o Synoviale membraan: maakt synoviaal vocht aan dat in gewrichtsspleet ligt
o Vrij dik (visceus) vocht = dialysaat uit bloedvaten + hyaluronzuur & eiwitten
o Vloeistof:
9
, ▪ smeermiddel & voedingsbron hyalien kraakbeen
▪ toevoer voedingsstoffen & afvoer afvalstoffen uit kraakbeencellen
(avasculair weefsel)
o Viscositeit synoviaal vocht vermindert bij beweging v gewricht (opwarming!!)
o Verouderen: productie synoviaal vocht in gewrichten vermindert + kraakbeenlaag dunner
+ ligamenten korter en verliezen flexibiliteit
Botuiteinde zelf bekleed door hyalien kraakbeen (diepste laag wel verkalkt & zit hecht vast aan
bot) (bevat geen bloedvaten of zenuwuiteinden) (vrije opp: geen perichondrium)
In sommige gewrichten (vb. knie): gewrichtsschijf of meniscus
o = kraakbeenachtige structuren tss de bewegende oppervlakken vd beenderen
o Vastgehecht aan gewrichtskapsel
o Gemakkelijker over elkaar bewegen vd beenderen in gewricht + meer stabiliteit gewricht
o Behandeling gescheurde meniscus: menisectomie
" “Gewrichtskapsels die versterkt zijn met collageenvezels worden fibreuse kapsels genoemd. Een
dikke laag van collageenvezels in een fibreus kapsel wordt ligament of gewrichtsband genoemd.”
Arthroscopie = onderzoek v gewricht dmv dunne flexibele lichtgeleidende buis
o Bij onderzoek nr beschadigingen in gewricht / bij chirurgische ingrepen in gewricht / bij
collecteren van weefselstukjes vr onderzoek (biopsie)
Gewrichtstypes:
o Plane (vlak): vb. handwortelbeentjes
o Hinge (scharnier) alleen flexie & extensie vb. vingers, elleboog
o Pivot/ trochoid rolgewricht (pronatie & supinatie) vb. atlas/axis, radius/ulna
(atlas & axis = bovenste 2 cervicale wervels)
o Sellar (zadel): vb. duim
o Ellipsoid (ellips) condylair vb. metacarpophalangeaal
o Spheroidal (kogel): vb. heup, schouder
o Bicondylair: vb. knie
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eloisevnn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84251 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen