Dit document is een samenvatting van het eindexamen voor het vak geschiedenis uit het 4 de middelbaar. Het bestaat uit 4 hoofdstukken en 1 pagina basiskennis uit het historisch referentiekader. Deze hoofdstukken zijn: vorstelijke macht beperkt of onbeperkt, de eenheid en scheiding der Nederlanden, ...
Economisch domein à op welke manier voorziet de mens zijn levensonderhoud, hoe verdient hij zijn
brood.
Sociaal domein à welke groepen zijn er in de maatschappij, hoe zijn de relaties tussen deze groepen
Politiek domein à hoe de samenleving, de staat, het volk en de sociale groep word bestuurd
Cultureel domein à gevoelens en de gedachtewereld van mensen bv. Kunst, leefgewoonten,
wetenschap, technologie, godsdiensten en religies
TIJDEN
Prehistorie
Oude Nabije-Oosten
Klassieke oudheid
Middeleeuwen à 500 n.C. tot 1450 n.C.
Vroegmoderne tijd à 1450 n.C. tot 1750 n.C.
Moderne tijd à 1750 n.C. tot 1945 n.C.
Hedendaagse tijd
OMGEVINGEN
Stedelijke omgeving à in een stad
Rurale omgeving à op het land bv. Een akker
Continentale omgeving à op het vaste land
Maritieme omgeving à op zee
Westers à in het westelijk deel van de wereld (Europa en Noord-Amerika)
Niet Westers à niet in het westelijk deel van de wereld
BRONNEN
Historische bron à uit die tijd zelf
Historisch werk à later gemaakt
Primaire bron à uit die tijd zelf
Secundaire bron à later gemaakt
Geschreven bron à bv. Een dagboek, een krant
Ongeschreven bron à bv. Interviews, gebouwen
BETEKENISSEN
Feit à iets wat echt waar is
Mening à iets wat iemand denkt
Objectief à zich beperken tot de feiten
Subjectief à volgens eigen mening
Continuïteit à zaken die (bijna) niet veranderen
Verandering à zaken veranderen, wijzigen
Evolutie een gelijktijdige ontwikkeling/ verandering
Revolutie een snelle, onomkeerbare verandering
,H5 DE VORSTELIJKE MACHT: BEPERKT OF ONBEPERKT?
Data :
17de en 18de eeuw ‘topeeuwen’ vh absolutisme.
EEN ABSOLUTE VORST HEEFT ALLE MACHT
Kenmerken van absolutisme / vorstelijke alleenheerschappij:
1. Macht komt van God + plaatsvervanger van God op aarde alleen verantwoording afleggen aan God
2. Alle macht
3. Staat boven de wet + zijn wil is wet en hij spreekt recht
4. ! Onderdanen moeten gehoorzamen en mogen geen kritiek geven + censuur (controle op de
media/pers)
DE ZONNEKONING CONTROLEERT ZIJN LAND
Louis XIV Bourbon Bourbon is zijn dynastie
- Regeerde over frankrijk met behulp van enkele bekwame ministers zorgden voor extra
inkomsten
Wat financieerde Lodewijk met die inkomsten:
1. Zijn vele ambtenaren
2. Zijn beroepsleger talloze oorlogen
- De Franse hoge adel verhuisde massaal nr paleis van Versailles alles draaide daar rond de
aanbidding vd koning
Waarom had Lodewijk hoge edelen het liefst in de buurt?
1. Hij kon ze controleren, Lodewijk bang dat adel tegen hem in opstand zou komen
2. De hoge adel moest zich bezighouden met erefuncties en hofceremonies zodat ze hun interesse vr
de echte politieke macht zouden verliezen
- De edelen moesten zich aan de koninklijke etiquette houden (bv. kousen overhandigen wnr hij opstaat
etc.)
- Zonekoning vond godsdienstige verdeeldheid de eenheid vn zn land bedreigde dus eiste dat als
zijn landgenoten/ onderdanen rooms-katholiek waren vervolging van protestanten vooral
calvinisten Hugenoten
- Hij wou Frankrijk machtigste land Europa maken natuurlijke grenzen moesten verlegd worden tt
aan de veilige schelde, maas en rijn oorlogen met : Koninkrijk Spanje, Oostenrijkse Habsburgers,
Nederlands republiek en Koninkrijk Engeland
- katholieke dynastie der Habsburgers was opgesplitst in een Spaanse en een Oostenrijkse/Midden-
Europese ‘tak’.
, Frankrijk meeste inwoners vn Europa
Frans leger grootste, best georganiseerde en modernste vn Europa
Bij zn dood schatkist leeg, fr. arm en zn opvolgers bleven absoluut regeren
! Wrm is Engels vndg de wereldtaal omdat de Britten overal kolonies hadden
ENGELSE KONING DEELT MACHT MET PARLEMENT
- Engelse koningen dynaste der Stuarts probeerden in 17e eeuw absolutisme in te voeren
- Kwamen drdr in botsing met parlement, volksvertegenwoordiging zij vonden dat Engeland dr 1
kroon en parlement geregeerd moest worden en niet dr kroon alleen
Brak burgeroorlog uit overwinning parlementaire partij + terechtstelling koning
! Engeland werd republiek en militaire dictatuur
Welk Aziatisch land is vndg een onvervalste militaire dictatuur Myanmas
- Na dood Cromwell Engeland opnieuw monarchie, Stuarts op troon
- Probeerde opnieuw absolutisme in te voeren
- ! Jacobus sloeg op vlucht nr Frankrijk met hem verdween absolute monarchie + het persoonlijk
bewind voorgoed
- Glorious revolution Willem III van Oranje(-Nassau)’ is de dynastie van de stadhouder van de
Nederlandse Republiek werd nieuwe koning
- Zijn macht werd beperkt omdat het parlement de wetten maakte en de koning zonder
toestemming vn parlement geen belastingen kon heffen
- Alleen de rijken : adel, hoge clerus en burgerij (de minderheid dus) waren in parlement politiek
vertegenwoordigd, het was kleine groep die regeerde oligarchie
Vragen:
Barok, contrareformatie en vorstelijk absolutisme vallen samen in tijd
Welke 3 islamitische rijken, dynastieën Azië (gunpower empires) kenden bloei tijdens vroegmoderne
tijd ottomaanse rijk, Perzische safawidische rijk en Mogol rijk
Welk land in het midden oosten is vndg een absolute monarchie Saudi-Arabië
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliedecoster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
