Samenvatting
Samenvatting - Sociale Psychologie 1
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting is gebaseerd op de ppt, eigen notities en het handboek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Sociale psychologie IHoofdstuk 1: Inleiding tot de sociale psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie?
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en het innerlijke leven (gedachten en
gevoelens) van mensen. Sociale psychologie is de wetenschap die bestudeert hoe de
(echte of denkbeeldige) aanwezigheid van andere de gedachten, gevoelens en
gedragingen van mensen beïnvloedt. Die anderen kunnen ouders, vrienden, werkgevers,
leraren, vreemden, etc. zijn; het gaat om de gehele sociale situatie. De kern van de
psychologie is dus het fenomeen sociale invloed: mensen beïnvloeden elkaar altijd. Voor
de sociaal psycholoog is het begrip ‘sociale invloed’ breder dan de directe pogingen
(reclame, nieuws, protesten, vrienden, ouders, manifesten, etc.) van de ene persoon om
het gedrag van de andere te veranderen. Ten eerste gaat de sociale invloed verder dan
uiterlijk waarneembar gedrag. Anderen hebben namelijk ook invloed op ons innerlijke
leven, op onze gedachten en gevoelens. Zo heeft vaak alleen al de aanwezigheid of het
bestaan van anderen invloed op ons (indirecte pogingen).
1.1.1 Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand
Twee tegengestelde uitdrukkingen; ‘soort zoekt soort’ en ‘tegenpolen trekken elkaar
aan’. Sociale psychologen wijzen erop dat soms het een waar is en soms het ander. Zo
zijn er bepaalde omstandigheden waaronder we liever met mensen omgaan in wie we
onszelf herkennen, en andere omstandigheden waarin we ons aangetrokken voelen tot
mensen die juist heel anders zijn dan wijzelf. Maar het is niet genoeg om te zeggen dat
beide spreekwoorden waar kunnen zijn.
Benedict Spinoza (1632-1677) stelde dat als we verliefd worden op iemand die we
daarvoor haatten, de liefde uiteindelijk sterker zal zijn dan wanneer we die persoon niet
eens hebben gehaat. Spinoza wist zijn stelling prachtig te formuleren, maar daarom wil
dit nog niet zeggen dat ze ook waar is. Hoe weten we wie het bij het juiste eind heeft?
Sociaal psychologen proberen op een wetenschappelijke manier antwoorden te vinden op
vragen over sociaal gedrag, zelfs als die gaan om het grote menselijke mysterie, de
liefde. Bij het verklaren van sociaal gedrag willen sociaal psychologen weten welke van
de vele mogelijke verklaringen de meest waarschijnlijke is. Hiervoor zijn verschillende
wetenschappelijke methoden ontworpen. Daarmee kunnen we onze aannames,
vermoedens en ideeën over sociaal gedrag empirisch (= op waarneming en/of onderzoek
gebaseerd) en systematisch onderzoeken. In plaats van af te gaan op volkswijsheden,
gezond verstand of de meningen en inzichten van filosofen, schrijvers, politiekers of
oma’s.
De empirische methode begint met het formuleren van gefundeerde veronderstellingen,
oftewel onderbouwde aannames over de specifieke situaties waarin hetzij de ene, dan
wel de andere uitkomst zal optreden. Deze veronderstellingen noemen we hypothesen.
1
,1.1.2 Sociale psychologie en het verband met verwante disciplines
Sociale psychologie is gerelateerd aan en maakt gebruik van diverse andere
wetenschappelijke disciplines zoals de biologie, neurowetenschap, evolutionaire
psychologie, persoonlijkheidspsychologie, sociologie, economie en politicologie. Deze
disciplines kunnen zich ook bezighouden met onderzoek naar determinanten (=
bepalende factor in een ontwikkeling of toestand) van menselijk gedrag.
Evolutionaire psychologie
Sommige sociaal psychologen ontlenen hypothesen over sociaal gedrag aan de
belangrijkste theorie uit de biologie, de evolutietheorie. De evolutietheorie verklaart hoe
verschillende soorten organismen in de loop van de geschiedenis verschillende
lichamelijke kenmerken hebben verworven. Het verschijnsel waarbij sommige
organismen uit een bepaalde populatie beter in hun omgeving passen en zo meer kans
hebben om te zorgen voor overlevende nakomelingen dan minder goed aangepaste
organismen, heet natuurlijke selectie. Het werkterrein van de evolutionair psychologen is
het sociaal gedrag proberen verklaren op basis van erfelijke factoren die zich doorheen
de tijd hebben ontwikkeld aan de hand van natuurlijke selectie. Sociaal gedrag dat we nu
vertonen zoals agressie en hulpvaardigheid is gedeeltelijk het resultaat van onze
aanpassingen aan de omgevingen in een ver verleden.
Persoonlijkheidspsychologie
Sociaal gedrag verklaren met behulp van karaktereigenschappen is het werk van
persoonlijkheidspsychologen. Zij concentreren zich over het algemeen op individuele
verschillen: die aspecten van de persoonlijkheid van de betrokkenen die ervoor zorgen
dat ze anders zijn dan anderen. De inzichten van persoonlijkheidspsychologen vergroten
onze kennis over het menselijk gedrag. Maar sociaal psychologen zijn ervan overtuigd
dat je, als je gedrag primair op grond van persoonlijkheidsfactoren probeert te verklaren,
een essentieel onderdeel van het verhaal buiten beschouwing laat, namelijk de machtige
rol van de sociale invloed.
Voor persoonlijkheidspsychologen is het analyseniveau van het individu, voor sociaal
psychologen is dat het individu in de context van een sociale situatie.
Sociologie en andere sociale wetenschappen
Andere sociale wetenschappen houden zich in plaats van met het individu meer bezig
met brede sociale, economische, politieke en historische factoren die gebeurtenissen in
een bepaalde gemeenschap beïnvloeden. Zo richt de sociologie zich op onderwerpen als
sociale klasse, sociale structuur en sociale instituties. Het grote verschil is dat het
analyseniveau van de sociologie uit de groep, institutie of samenleving als geheel
bestaat, terwijl het analyseniveau van de sociale psychologie het individu binnen een
groep, institutie of samenleving is.
De sociologie en bijvoorbeeld ook de antropologie zijn dus wel degelijke geïnteresseerd in
de manier waarop de sociale omgeving mensen beïnvloedt, maar op een ander niveau.
Behalve voor wat betreft het analyseniveau onderscheidt de sociale psychologie zich ook
doordat ze zich niet zozeer bezighoudt met sociale situaties in een objectieve betekenis,
maar zich vooral richt op hoe mensen hun sociale omgeving interpreteren, dus hoe hun
2
,construct hen beïnvloedt. Sociaal psychologen menen dat je pas kunt begrijpen hoe hun
sociale wereld mensen beïnvloedt als je begrijpt hoe ze die sociale wereld waarnemen,
begrijpen en interpreteren. Sociaal psychologen hechten dus veel belang aan de manier
waarop mensen de sociale wereld interpreteren (construeren). Daarom besteden zij
speciale aandacht aan de wortels van deze interpretaties.
Wat de sociale psychologie bestudeert
Het doel van de sociale psychologie is het beschrijven en verklaren van hoe mensen
elkaar in hun voelen, denken en doen beïnvloeden, oftewel hoe hun sociale omgeving
mensen beïnvloedt. Sociaal psychologen proberen in kaart te brengen welke fenomenen
in menselijk sociaal gedrag tamelijk universeel zijn, en welke meer cultureel bepaald zijn.
Zo kunnen sociaal psychologen de psychologische eigenschappen proberen te
identificeren die ervoor zorgen dat bijna iedereen (universeel) gevoelig is voor sociale
invloed, ongeacht bijvoorbeeld sociale klasse of cultuur. Denk maar aan het zoeken naar
de relatie tussen frustratie en agressie die voor de meeste mensen op de meeste plekken
gelijk is en dus niet alleen geldt voor een bepaald gender, een bepaalde sociale klasse,
leeftijdsgroep, cultuur of etnische afkomst.
Cross-cultureel onderzoek (= onderzoek dat is opgezet met het oog op analyseren van
gelijkenissen en verschillen tussen mensen uit verschillende culturen) is daarom uiterst
waardevol. Dergelijk onderzoek kan de theorieën aanscherpen, oftewel doordat dit hun
universaliteit ondersteunt, ofwel doordat er aanvullende variabelen uit naar voren komen
die helpen ons inzicht in de verschillen te vergroten. Zo kunnen we uiteindelijk betere
voorspellingen doen over ons sociale gedrag.
Samengevat:
Evolutionaire Persoonlijkheidspsychologi Sociale Sociologie
psychologie, e psychologie
biologie,
neurowetenschap
Studies van De studie van de kenmerken De studie naar De studie naar
natuurlijke die maken dat individuen uniek zowel de algemene
selectieprocessen, zijn en van elkaar verschillen. universele als wetten en
genen, hormonen cultuurbepaalde theorieën over
of psychologische invloed van de groepen en
processen in de sociale samenlevingen
hersenen. omgeving op i.p.v.
de gevoelens, individuen.
gedachten en
gedragingen
van mensen.
1.2 De macht van de situatie
Dit verhaal heeft enorme implicaties. De meeste mensen zullen, zonder belangrijke
informatie over een situatie, iemands gedrag proberen te verklaren op grond van
iemands persoonlijkheid. Dat veel mensen zelden rekening houden met de situatie is van
grote invloed op de manier waarop mensen met elkaar omgaan.
3
, 1.2.1 De fundamentele attributiefout ofwel de correspondentievertekening
De sociaal psycholoog die mensen ervan probeert te overtuigen dat hun gedrag
grotendeels bepaald wordt door hun sociale omgeving heeft het niet gemakkelijk: in de
westerse cultuur hebben we de neiging om het gedrag van anderen te verklaren in
termen van hun persoonlijkheid. Deze neiging noemen we de fundamentele
attributiefout: de neiging om ons eigen en andermans gedrag toe te schrijven aan
dispositionele (binnen de persoon liggende) factoren en het effect van de sociale invloed
en de acute situatie (externe factoren) te onderschatten. Attributie betekent het
toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen. De fundamentele attributiefout wordt tegenwoordig ook wel
de correspondentievertekening genoemd.
Ironisch genoeg vergroot dit nu juist onze persoonlijke kwetsbaarheid voor mogelijk
destructieve sociale invloeden, omdat we ons minder bewust zijn van onze eigen
gevoeligheid voor die invloeden. Als we de macht van de situatie niet volledig
doorgronden hebben we bovendien de neiging om het probleem te vereenvoudigen en
dat beperkt ons begrip van menselijke gedragingen. Dit kan er onder meer toe leiden dat
we geneigd zijn het slachtoffer de schuld te geven in situaties waarin mensen
overdonderd worden door sociale krachten waartegen de meesten van ons niet zouden
zijn opgewassen.
1.2.2 Onderzoek naar de fundamentele attributiefout
Zie uitleg van dit onderzoek p13-15.
Conclusie onderzoek: Er bestaan verschillen in persoonlijkheid die van groot belang
zijn, maar de sociale situatie en de omgeving kunnen zo invloedrijk zijn dat ze op bijna
iedereen een gigantisch effect kunnen hebben. Dit laatste is het domein van de sociaal
psycholoog.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jintedevos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen