Dit is een zelfgemaakte handige samenvatting met eigen notities en voorbeelden in verwerkt. Ook maak ik vaak gebruik van illustraties met verdere toelichting bij. Ik wissel goed af tussen puntjes en volzinnen omdat ik leren uit heel de tijd opsommingen zelf ook niet handig vind.
Samenleving, feiten en problemen
Inhoudsopgave
1 Inleiding: een conceptueel kader............................................................................................................................. 4
1.1 Drie basis instituties.....................................................................................................................................................4
1.1.1 Het gezin...............................................................................................................................................................4
1.1.2 De overheid..........................................................................................................................................................5
1.1.3 De onderneming...................................................................................................................................................5
1.1.4 De drie basisinstituties en de markt....................................................................................................................6
1.1.5 Een vierde basisinstitutie?...................................................................................................................................7
1.2 Basisstructuur..............................................................................................................................................................7
1.3 Sociaal contract...........................................................................................................................................................9
1.3.1 Grondleggers........................................................................................................................................................9
1.3.2 Sociaal contract met overlappende generaties...................................................................................................9
2 Als markten falen.................................................................................................................................................. 10
2.1 Wanneer werken ongereguleerde markten?.............................................................................................................10
2.1.1 Het libertarische ideaal van een ongereguleerde markt...................................................................................10
2.1.2 Het laboratorium van de wetenschapper..........................................................................................................10
2.1.3 Is het referentie model realtistisch?..................................................................................................................11
2.2 Marktfalingen............................................................................................................................................................11
2.3 Publiek gefinancierde sociale diensten......................................................................................................................14
2.3.1 Commodificatie..................................................................................................................................................14
2.3.2 Slotbeschouwingen............................................................................................................................................14
4 Belastingen, ongelijkheid en herverdeling.............................................................................................................. 21
4.1 Efficiëntie en rechtvaardigheid..................................................................................................................................21
4.1.1 John Rawls:.........................................................................................................................................................21
4.1.2 Taakverdeling.....................................................................................................................................................22
4.2 Belastingen en herverdeling......................................................................................................................................23
4.2.1 Verschillende belastingen..................................................................................................................................23
4.3 Inkomensongelijkheid................................................................................................................................................25
5 Sociale bijstand en armoedebestrijding.................................................................................................................. 26
5.1 Armoede....................................................................................................................................................................26
5.1.1 Armoede in België..............................................................................................................................................26
, 5.2 Armoedebestrijding...................................................................................................................................................27
5.2.1 Individualistische theorieën van armoede.........................................................................................................27
5.2.2 Structurele theorieën van armoede...................................................................................................................28
5.2.3 Bedrijven tot de rescue?....................................................................................................................................28
5.3 Sociale bijstand..........................................................................................................................................................28
5.3.1 Sociale bijstand in België....................................................................................................................................29
5.4 Tot slot.......................................................................................................................................................................30
6 De welvaartstaat: verschillen en historiek.............................................................................................................. 31
6.1 Verschillen in kaart brengen......................................................................................................................................31
6.2 Begrijpen van verschillen...........................................................................................................................................33
6.2.1 Voorkeuren en overtuigingen............................................................................................................................33
6.2.2 Politiek en macht................................................................................................................................................33
6.2.3 Geschiedenis en padafhankelijkheid..................................................................................................................34
6.3 Historiek van onze welvaartstaat..............................................................................................................................34
6.3.1 Voor de welvaarstaat.........................................................................................................................................34
6.3.2 Welvaartstaat 1.0: trentes glorieuses................................................................................................................35
6.3.3 Welvaartstaat 2.0: neoliberale pushback..........................................................................................................35
6.3.4 Welvaartstaat 3.0: Sociale investeringen...........................................................................................................36
7 Opgroeien in de welvaarstaat................................................................................................................................ 37
7.1 Kinderopvang (0 – 3)..................................................................................................................................................37
7.1.1 Verschillen tussen welvaarstaten......................................................................................................................38
7.2 Kleuter, lager en secundair onderwijs ( 3 – 18).........................................................................................................38
7.2.1 Vlaams onderwijs...............................................................................................................................................40
7.3 Hoger onderwijs ( 18 – 22).........................................................................................................................................40
7.4 Levenslang leren (22+)...............................................................................................................................................41
7.4.1 Verschillen tussen welvaartstaten.....................................................................................................................41
9 Gastcollege: overleg werkt..................................................................................................................................... 47
9.1 Sociaal overleg...........................................................................................................................................................47
9.1.1 Internationaal overleg (kort)..............................................................................................................................47
9.1.2 Europees sociaal overleg (kort)..........................................................................................................................47
9.1.3 Belgisch sociaal overleg......................................................................................................................................48
9.2 Case 1: Krapte op de arbeidsmarkt...........................................................................................................................51
9.3 Case 2: Loonindexering..............................................................................................................................................52
VOORBEELD KIJKEN VOOR HET EXAMEN.......................................................................................................................53
10 Gezonheid en ziekte in de welvaarstaat.............................................................................................................. 54
, 10.1 Gezondheid en levensverwachting.........................................................................................................................54
10.2 Gezondheidszorg en ziekteverzekeringen...............................................................................................................54
10.2.1 Organisatie van gezondheidszorg in Vlaanderen............................................................................................55
10.2.2 Organisatie van gezondheidszorg in België.....................................................................................................55
10.2.3 Verschillende gezondheidssystemen..............................................................................................................55
10.3 Personen met een handicap...................................................................................................................................55
10.3.1 Steun aan personen met een handicap..........................................................................................................56
11 Pensioenen in de welvaartstaat........................................................................................................................... 57
11.1 Vergrijzing...............................................................................................................................................................57
11.2 Pensioenen..............................................................................................................................................................58
11.2.1 Gefinancieerd pensioenstelsel........................................................................................................................58
11.2.2 Reparitiestelsel voor pensioenen....................................................................................................................59
11.2.3 Belgisch pensioenstelsel..................................................................................................................................59
11.2.4 Pensioenhervormingen...................................................................................................................................60
11.3 Langdurige zorg......................................................................................................................................................61
12 Een perfecte sociale storm: Naar een nieuw sociaal contract?..............................................................................63
12.1 Een perfecte sociale storm......................................................................................................................................63
12.2 Elementen voor een nieuw sociaal contract...........................................................................................................65
12.2.1 Elementen voor een nieuw sociaal contract...................................................................................................65
, 1 Inleiding: een conceptueel kader
Vooraf:
Positieve (beschrijvende) analyse richt zich op feitelijke vragen
= Hoe ziet de wereld eruit?
§ Bv: Wat is het effect op de werkgelegenheid als we het minimumloon verhogen?
Normatieve (prescriptieve) analyse richt zich op waardeoordelen
= Hoe zou de wereld eruit moeten zien?
§ Bv: Is de samenleving beter af met een hoger minimumloon?
Samenlevingen:
-> Meerlagige structuur:
- Lokale samenleving: bv. Antwerpen
- Regionale samenleving: bv. Vlaanderen
- Nationale samenleving (natiestaat): bv. België
- Supranationale samenleving: bv. Europese Unie
- Wereldwijde samenleving: de wereld
Leden van een samenleving:
= Een samenleving bestaat uit individuen (haar leden)
Het lidmaatschap van een samenleving (of burgerschap) bestaat uit 3 delen (Marshall)
§ Burgerrechten: rechten die nodig zijn voor individuele vrijheid
• Bv. vrijheid van meningsuiting, gedachte en geloof (18e eeuw)
§ Politieke rechten: recht op deelname aan de uitoefening van de politieke macht
• Bv. algemeen kiesrecht (19e eeuw)
§ Sociale rechten: recht om een waardig leven te leiden
• Bv. bescherming tegen armoede (20e eeuw)
1.1 Drie basis instituties
De leden van een samenleving zijn geen geïsoleerde atomen. Ze leven, werken, spelen, studeren
samen en vormen (sociale) basisinstituties
Wij concentreren ons op drie basisinstituties:
a) Het gezin
b) Het bedrijf
c) De overheid
1.1.1 Het gezin
Waarom vormen mensen gezinnen?
- Nieuwe mensen voortbrengen
- Deze nieuwe leden verzorgen
- Wederzijdse hulp bieden
- Samenwerken
- Middelen samen gebruiken
Gezinnen zijn informeel georganiseerd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper morganej. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
