D1. Basisprincipes van het Belgisch
fiscaal recht
H1. Inleiding
1.1. De essentiële bestanddelen van het begrip ‘belasting’
1.1.1 Het begrip belasting
=5 bestanddelen
- Een bijdrage opgelegd door en betaald aan de overheid
o Federale staat, gewest, gemeenschap, provincies, gemeenten (art 170 GW)
o Grondwet en bijzondere fin wetten en gem en prov wetten bepalen welke
overheid kan heffen en de grenzen
o FOD financiën/ Vlaamse belastingsdienst/ gem of prov belastingsdienst (de
uitvoerende macht): invoeren/heffen van belasting
Bevoegdheid voor FOD-financiën in art 298 -> 393 WIB: FOD heeft
macht om de belasting in te ‘kohieren’ -> mag dat kohier ten uitvoer
brengen tegen de personen in het kohier genoemd
Hebben dus zelf een uitvoerbare bevoegdheid: schept een
eigen uitvoerbare titel (het kohier)
Dan stuurt men een aanslagbiljet= vordering tot betaling: in het kohier
verplichte bedrag ter kennis brengen -> moet binnen 2 maanden
Aanslag op je vermogen: je moet X van je vermogen afdragen
aan de staat
Art 302 WIB
Belastingadministratie creëert zijn eigen titel tot invordering
(uitvoerbare bevoegdheid)
Betekening van een dwangbevel door deurwaarder (BTW)
- Eenzijdig opgelegde en verplichte bijdrage die
o Verplichte bijdrage meestal in geld
Uitzonderlijk: vader of moeder sterft en laten een groot
kunstpatrimonium na -> je erft dat bv van 20 miljoen -> moet je
erfbelasting op betalen (regionale belasting)-> 5miljoen betalen maar
heb je niet zelf -> je kan dan die kunst gebruiken om belasting af te
betalen
Buiten in dit uitzonderlijk geval geen keuze om op andere manier te
betalen dan in geld
o Verplicht: je kan er dus niet aan ontsnappen
Je kan ook niet eisen dat je belastinggeld wordt besteed aan een
bepaald doel
Discretionaire bevoegheid van de overheid om dat geld te besteden
voor het doel dat zij willen
o Betaal je niet? Sancties + dwangmaatregelen genomen door
belastingsadministratie
Dwangmaatregelen: deurwaarder legt beslag op je goederen en
verkoopt die om je belastingschuld te betalen
1
, Bij inkomstenbelasting: belastignsadm geen afzonderlijke titel van
recht nodig om over te gaan tot gedwongen invordering -> het kohier
biedt haar daartoe de wettelijke mogelijkheid
o Belastingsrecht= publiek recht want verhouding overheid- burger
- Volgens regels van recht
o Wettelijke bepalingen die goedgekeurd zijn door het bevoegde parlement
(gemeenteraad of provincieraad, federale parlement, regionale parlement)
No taxation without representation
o Elke belasting moet zijn oorsprong vinden in een wet decreet of besluit
Democratische controle: legaliteitsbeginsel
Omdat een belasting steeds een door het parlement gestemde basis
moet hebben beslist het ‘volk’ dus eigenlijk welke belasting ze moeten
betalen en niet de UM (de overheid)
o Jaarlijkse stemming tot heffing van belastingen: gebeurt bij
begrotingscontrole
o Fiscale wetgeving: diverse nationale rechtsbronnen: wet, decreet, prov of
gemeentereglement, uitvoeringsbesluiten, administratieve rondzendbrieven
o Meer en meer impact van internationale en supranationale normen:
dubbelbelastingverdragen (bilaterale verdragen om af te spreken bij
internationale transacties wie wat zal belasten), EU verdragen, Europese
richtlijnen (vooral in BTW maar ook steeds meer in directe belastingen)
- Opgelegd worden aan personen/feiten die een band hebben met het territorium
o Voorbeelden:
Personenbelasting betalen in België: inwonerschap nodig
Vlaamse belastingen zoals erfbelasting: laatste woonplaats van de
erflater woont in Vlaanderen
Vlaamse belasting bv Vlaams registratierecht (onroerend goed wordt
verkocht en overdracht van eigendomsrecht): onroerend goed is
gelegen in Vlaanderen
Ookal zijn koper en verkoper Walen, ligging onroerend goed
bepaald welk van de belastingen zal geheven worden
o Territorialiteitsbeginsel: er moet een voldoende nauwe band zijn met een
territorium vooraleer de federale overheid een belasting kan heffen
Met het gewest, vooraleer het gewest een belasting kan heffen
Enzovoort
- Niet specifiek bestemd voor bepaalde uitgave: politiek discretionair
o Overheid gebruikt je belastinggeld voor diensten van algemeen nut te
financieren
Dus burger is verplicht om bij te dragen in de algemene lasten vd
gemeenschap, ongeacht of hij daadwerkelijk gebruikmaakt vd
overheidsdienst
o Maar ze beslist discretionair wat ze met je geld zal doen
o Geen individuele of collectieve tegenprestatie van de overheid mogelijk
Idee van: ik betaal belasting maar jij moet dan wel dat geld voor dit
specifiek iets gebruiken
o Geld gaat in grote pot en dan beslist die overheid discretionair wat ze
daarmee doet
2
,1.1.2. De belasting vs andere door de overheid opgelegde heffingen
=onderscheid tussen belastingen en andere vormen van heffingen die door de overheid
worden opgelegd
1.1.2.1. Socialezekerheidsbijdragen
=para-fiscale heffing
- Verplicht maar specifiek
o Als je werkt, ben je verplicht sociale zekerheidsbijdragen te betalen
o Waarom betaal je dat? Gesteund op het solidariteits- en het
verzekeringsbeginsel
Gebruikt voor 4 grote doeleinden: uitbetalen van pensioenen,
kinderbijslagen, ziektevergoedingen wnnr er niet gewerkt kan worden,
werkloosheidsvergoedingen
o De bijdrage betaling schept een recht:
Recht op pensioen, recht op ziektevergoeding,
werkloosheidsuitkering, kinderbijslag
Bijdragen mogen enkel gebruikt worden voor deze doeleinden
o Gedachte die erachter zit: verplichte bijdragen waartegenover rechten staan
op vergoedingen
=solidariteit en verzekering
o Verzekering: mogelijk dat je bijdragen hebt betaald maar nooit ziek bent of
zonder werk valt etc -> je ontvangt dus nooit een vergoeding
Maar is idem bij verzekeringsgeld: je betaalt geld ingeval je ongeval
zou hebben met auto, ookal heb je nooit ongeval
Je dekt je in tegen later toekomstig feit dat nooit zeker is
o Solidariteit: ik betaal nu bijdragen en mijn bijdragen worden in zeer grote
mate gebruikt voor het uitbetalen van pensioenen voor diegene die nu op
pensioen gaan
Idem ziekte etc
o GWh: men spreekt van een socialezekerheidsbijdragen indien er een relevant
verband bestaat tussen de bijdrage plichtige en de sociale rechten
Sociale zekerheid bestaat niet enkel en alleen uit de bijdragen betaald
door de individuen maar ook deel van de staatskast wordt daarvoor
gebruikt etc
o Parafiscale heffing
Vraag: zijn dat belastingen? Nee want ze zijn verplicht (parallel) maar
ze zijn specifiek (er staat een specifieke tegenprestatie tegenover)
- Geen belasting
o Bestemd voor de financiering van stelsel van sociale zekerheid (specifiek) en
betaling leidt tot bijkomende rechten
o Je betaalt niet aan FOD-financiën: maar aan parastatale instellingen belast
met inning ervan
o Algemene beginselen van belastingrecht en jaarlijkse wettelijke controle vh
parlement zijn niet van toepassing op sociale zekerheid
3
, Bijdragen worden vaak verhoogd bij KB en niet bij formele wet
o Verschil op manier waarop men invordert
Sociale zekerheid: RSZ-instelling oefent minder dwangmaatregelen uit
dan de fiscus
Eerst stuurt men aanmaningen tot betalingen, betaal je niet?
Gedagvaard voor de rechtbank
Dus: RSZ stuurt eerst uitnodiging en gaat dan over tot betaling >< FOD:
direct aanslagbiljet
- Geïnd door parastatale instelling en niet door de FOD financiën
o FODint enkel belastingen ten voordele vd federale overheid
o Parastatale instelling zoals RSZ: maken geen deel uit vd UM en kunnen niet
zelf de rechtstitel tot stand brengen om de verschudligde bijdragen in te
vorderen
Vordering is dus niet onmiddellijk uitvoerbaar -> ze moeten
dagvaarden in rechten en rechtsgeldigheid daarvan zal beoordeeld
worden door de rechtbank
>< Pas op sinds 2017: RSZ mag nu ook kohieren maken en dus ook zelf
uitvoerbare titels creëren, zoals de fiscus
Kohier= administratief stuk, dat diende ter optekening van de
gegevens die aan de basis van een bepaalde belasting lagen
Gebeurt in concreto doordat en gerechtsdeurwaarder het
dwangbevel met bevel tot betaling betekent aan de SA
1.1.2.2. Retributies
- =heffingen die door of namens de overhied worden gevorderd in ruil voor specifieke
prestaties die door die overheid worden geleverd in het persoonlijk belang van de
belastingplichtige (art 173 GW)
o Rechtstreeks en onmiddellijk belang begunstigde (geïndividualiseerde dienst)
- Beroep op dienst uit eigen belang (bv haven en kaaigelden)
o Je wil door de tunnel rijden -> dus je moet betalen
o Tegenprestatie door overheid
o Als je aanlegt in haven van oostende: moet je vergoeding betalen aan
oostende om daar te mogen liggen -> je krijgt dienst aangeboden door de
stad; je kan aanleggen, douchen, …
- =vorm van belastingen maar niet de belasting zoals gedefinieerd hierboven
o Rechtspraak eist: redelijke verhouding tussen het bedrag vd vergoeding en
het belang vd verstrekte dienst -> niet ok? Wel sprake van belasting
o Geen belasting? Grondwettelijke waarborgen niet van toepassing op
retributies
- Gevolg: specifiek en niet verplicht
o Niet verplicht want je kan hem vermijden
- Voorbeelden: viskeuringsrechten, haven- en kaaigelden voor het gebruik van
haveninstallaties, tolgelden bij tunnels, bruggen en overzetveren, parkeergeld en
gemeentetaks op begrafenisvervoer als de diensten door de overheid of een
overheidsinstantie worden geleverd
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manontrap. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,09. Je zit daarna nergens aan vast.
