Inleiding in de filosofie met inbegrip van wetenschapsleer
Maatschappelijke relevantie
• actuele debatten met filosofische relevantie:
• euthanasiewet (minderjarigheid)
• vrije wil en juridische verantwoordelijkheid
• utilitarisme i.v.m. Covid19
• religieuze symbolen
• vb. Kant (uit: Verplaetse & Delmotte, Beginselen van samenleven)
• Luftsicherheitsgesetz, 2004
• renegade vliegtuigen neerhalen?
• ongrondwettelijk: door het doden van mensen om andere mensen te beschermen beschouw je hen
louter als objecten
Plato’s grot
7e boek staat: wat is rechtvaardigheid? Rechtvaardig handelen?
Allegorie (= op een andere manier spreken, uitgebreid metafoor)
Beeld u in dat er mensen zijn die vastgeketend zijn, maar dit niet meer weten omwille vd lange duur,
met rug naar muur, beeldspraak achter u waar schaduwen zijn waar mensen wandelen met voorwerpen
Licht/vuur --> schaduwen vd voorwerpen
Voorwerpen bevinden zich achter de gevangenen
Weten niet dat ze gevangen zitten en gaan er van uit dat wat ze zien dat dat de werkelijkheid is
Episode van geweld
1 vd gevangenen wordt bevrijd door mysterieus figuur, buiten de grot --> verblind en kijkt naar boven in
de zon --> als de ogen aanpassen ziet hij de échte werkelijkheid, wat hij in de grot zag was nep, kopie vd
werkelijkheid
Persoon komt terug in shock en gaat de andere gevangenen inlichten dat dat niet de werkelijkheid is
wat ze gezien hebben. De echte werkelijkheid bevindt zich elders
Onverschilligheid = reactie --> gaat over in geweld, andere gevangenen vinden het vervelend en worden
kwaad
- Filosofie vertrekt vanuit de verwondering
Ervaring van betekenisverlies, verwondering
,= positief , maar soms ook dramatisch
- Actief --> verwondering opzoeken, betrekking op fundamentele van het bestaan -->
werkelijkheid
Kijken naar de werkelijkheid en datgene dat evident is onderzoeken
- MAAR ook passief
Hoe kan ik tot kennis komen?
Zizek: we leven niet in de werkelijkheid, the Real is iets wat voor ons afgesloten is, ligt sluier over (=
symbolic) wat wij op de werkelijkheid leggen
Wij geven betekenis eraan
Je komt niet in de werkelijkheid terecht, maar in de symbolische orde (de taal, biolog geslachten, ethiek,
….)
De echte werkelijkheid is iets wat we kunnen zien, zonder al die regels
Castratie vd werkelijkheid --> niet meer direct toegankelijk
L'objet avec petit a
Seksualiteit bevindt zich ook in de symbolische orde
- Voorwerp van verwondering = alles
Hoe kan ik iets kennen? Wat is zijn?...
- Wereld is vooraf geordende structuur
- ‘tweede natuur’ = symbolic, is voorwerp vd kritische reflectie
Waarneming vd werkelijkheid is niet bewust
Ik zie betekenis en beweeg hierin
--> kijken naar de tweede natuur, waarop berust?
- “waarom?” “daarom!” vs. de blik van het kind
De blik ve kind --> welke vragen stellen zij zich
Kind dat speelt --> ook het eeuwige vuur speelt, geeft leven en vernietigd, geeft warmte
Filosofie = open discipline, GEEN ideologie
NIET DE waarheid
Is er een waarheid? --> zoektocht
,Betekenisverlies
Filosofie = wetenschap
- Argumentatie
- Technisch vocabularium
- Stelling poneren
Verwondering blijft in het spel
- Filosofie stelt zich open
- Ruimte voor kritiek en vragen
Vs ideologie
- Definitieve zekerheden
- Conservatief
- ‘verfijning’
Historiciteit vd filosofie
Spatio-temporele context: vragen en antwoorden veranderen voortdurend
Wereldbeeld afh hiervan , verschillen tss vroeger en nu
Tijd in gedachte uitgedrukt
Schilderij --> gesch van een kunstenaar of kunst --> uiting, typisch, reflectie
Werkelijkheid is een uiting ve bep tijdsgeest waarin het tot stand komt
Historisme: Om iets te begrijpen, moet je iets begrijpen in een historische context
Rekening houden met de historisering vh subject
Betekenis ve object veranderd historisch
• filosofie is wezenlijk historisch
Hegel: “Die Philosophie ist ihre Zeit in Gedanken erfasst.”
• ook de interpretatie is historisch bepaald
• historisch object én subject
==> geen objectieve maatstaf
Je kenmerken, persoonlijkheden spelen mee in hoe je naar de werkelijkheid kijkt, zaken bepalen je blik
op de werkelijkheid (on)bewust --> bias
DE betekenis als een stabiel iets kan je niet volhouden
, De manier waarop wij geloven dat de zon in het midden staat is dezelfde heftigheid als... afh vh
wereldbeeld waar je je in bevind
Wereldbeeld = gedeeltelijk expliciteerbaar, bewuste gedeelde waarden en normen, taal,… --> bepalen
blik op werkelijkheid
Wie we zijn en moment waarop we leven heeft invloed!!
Allemaal voor u bepaald --> u komt in iets terecht, wordt ergens in ‘geworpen’ --> bestaanshorizon
Voor ons gekozen
& veranderlijk: revoluties, avant-garde, breuken
Wijsbegeerte vs wereldbeeld
Conservatief- legitimerend
Kritisch-progressief
Deel I: lotgevallen filosofische rationaliteit
Oudheid
Strategieën om de werkelijkheid te verklaren
- Mythos (verhaal) / uitleg ==> wilde denken
Grond-leggende gebeurtenis
Niet kritisch
Normatief & legitimerend
- Cultuurschok 6e eeuw vC
Contact vreemde volkeren (antropomorfisme)/ menselijke vorm: afbeelden ve god naar de
vergelijkenis ve mens
Mondelinge naar schriftelijke cultuur
==> kritiek op mythe
- Logos (rationaliteit, uitleg, rede) ==> getemde denken
Rationele benadering
Nestle 1940
Soc nationalisme, facisme
Problematisch, want niet onschuldig, niet zwart-wit