Samenvatting

Samenvatting Dialogen tussen recht en samenleving - rechtssociologie

1 keer verkocht

Vak
Rechtssociologie

Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)

Samenvatting van het boek "dialogen tussen recht en samenleving". Enkel dit document geleerd en behaalde 15/20.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 60 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Ja
Geupload op 30 juli 2023
Aantal pagina's 60
Geschreven in 2022/2023
Type Samenvatting

Volgen

Studen35 Lid sinds 4 jaar 202 documenten verkocht

€15,49

Ook beschikbaar in voordeelbundel v.a. €32,49

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Ook beschikbaar in voordeelbundel (1)

Bundel samenvatting van de twee boeken voor rechtssociologie

€ 30,98 € 32,49

1x verkocht

2 items

1. Samenvatting - Samenvatting het sociologische speelveld - rechtssociologie
2. Samenvatting - Samenvatting dialogen tussen recht en samenleving - rechtssociologie
Meer zien

Rechtssociologie: dialogen tussen recht en samenleving
Hoofdstuk 1 – Wat is rechtssociologie?
1. Inleiding
-Men wil de relatie tussen recht en samenleving aantonen via rechtssociologie

-Verschilpunten met recht zoals benaderd in een rechtenstudie
 Juristen: hanteren een intern en normatief gezichtspunt
o Intern: juristen gaan impliciet en expliciet uit vh bewaken vd coherentie vh recht (werken aan
samenhangende doctrine) => regelgeving als bron van het recht
o Normatief: ideaalbeeld van het menselijke gedrag
 Verwijst naar het karakter vd doctrine
 Geldigheid vloeit voort uit interne systematiek v/h positieve recht waarin elk algemeen
verbindend voorschrift te herleiden is tot een wilsuiting v/h volk, behandeld door de
wetgevende macht
 Focust op law in the books

-Terwijl rechtssociologie is gericht op law in action, niet op law in the books
 Recht bekijken vanop een afstandje
 Extern en empirisch gezichtspunt
o Extern: coherentie v/h rechtssysteem is geen zorg voor rechtssociologen
 Ook wat niet onder positieve recht valt kan door rechtssociologen gezien worden als
recht (bv. bemiddeling)
 Bv. kennen rechtsonderhorigen het recht?
 Bv. Vraag naar effectiviteit en efficiëntie?
Is een regel enkel effectief of ook efficient?
Effectiviteit: of regel zijn doel bereikt, maar wat is het doel van een regel? =>
kijken naar parlementaire voorbereiding, maar ook via kwalitatieve methodes
op zoek gaan naar interpetaties (relatie tussen effecten en product/wat er in
maatschappelijke realiteit gebeurt en de doelstelling van een regel)
Efficiëntie: onderdeel van de vraag naar efficientie => regels kunnen doel
behalen, maar ook andere effecten teweeg brengen (zowel positief als
negatief), bv. zoeken naar andere wegen waar je rapper mag rijden
(sluikverkeer vrachtwagens door dorpskernen ipv op snelwegen) = impact

 Tegenstrijdigheden ih recht kunnen onderzoeksonderwerpen worden, bv. conflicten
tussen overheidsregels en informele groepsnormen

o Sociologie is een empirische studie
 Het belang van wetenschappelijke gegevensverzameling (kennis vloeit niet voort uit
doctrine)
 Kijken, mensen spreken, observaties uitvoeren, statistieken verzamelen, gegevens uit
werkelijkheid samenbrengen om bepaalde fenomenen in het recht te begrijpen
 Adhv gegevens worden hypothesen getoetst en theorieën uitgewerkt

-Vroeger was rechtssociologie eerder een deel van sociologie => autonome ontplooiing van
rechtssociologie

2. JEAN VAN HOUTTE – Over de sociologie => zie tekst
-Tekst uit 1993: historische waarde (weinig teksten geschreven over ontwikkeling rechtssociologie in dit
land)
 Overzicht rechtsociologisch onderzoek op dat ogenblik
 Tijdschrift privaatrecht: bewuste keuze om professionelen vh recht wegwijs te maken id
sociologische benadering

1) Een empirische sociologie?
=> In welke mate is sociologie een empirische wetenschap?

-Meningen liepen sterk uiteen: kan een empirische of een theoretische wetenschap zijn => voorkeur Van
Houtte is empirie: dat is waar sociologie zich echt kan onderscheiden van andere sociale wetenschappen en
andere paradigmas

-Sociologie wordt gekenmerkt door een referentiekader
1

,  Aan de oorsprong v. elk sociologisch onderzoek ligt iets sociaal problematisch
 Socioloog wordt geconfronteerd met een concrete vraag uit de sociale werkelijkheid
 Sociaal fenomeen met zekere afstandelijkheid bestuderen, trachten het sociaal object te
objectiveren

2) Een waardevrije sociologie?
=> Vraag naar vrijheid of waardengebondenheid

-Transformator tussen “wetenschap” en “geweten” inschakelen
 Feiten, wetenschappelijke resultaten mogen de moraal niet bepalen
 Moraliteit mag niet ondergeschikt zijn aan de dwang v/d feitelijke gegevens
 Ethische reflectie is nodig

-Waardegebondenheid
 Socioloog laat zich leiden door waarden en zijn wetenschapsbeoefening wordt erdoor beïnvloed
 Waarden zijn onontkomelijk (waardenvrijheid bestaat niet, je kan je niet buiten samenleving
plaatsen)

-Waarderingsvrijheid
 Heeft de status van norm
o Waardenvrijheid door sommige scholen in socoioloige gezien als ultieme manier om aan
onderzoek te doen (objectief gedragen tav onderzoek)
o Onderzoeker moet voldoende afstand nemen tav het object
 Uitspraken over sociaal-culturele werkelijkheid die niet vrij zijn van waarderende, op een subjectieve
aangehangen betekeniswereld en waardeschaal gebaseerde oordelen, mogen en kunnen niet de
pretentie hebben wetenschappelijk te zijn
 Is een ethische eis

3) Empirische sociologie een recent verschijnsel in België
-Doorbraak na WOII in Europa
 Empirische benadering wordt een autonome activiteit oiv Amerikaanse sociologie

-Eerste helft 19e E. in België: werk van Quetelet wordt beschouwd als een eerste aanzet tot de sociologie
 In 1885 definitief gelanceerd door Guillaume De Greef

-Tot aan WOI in België: sociologie = Brussels francofone vrijzinnige milieu geconcentreerde aangelegenheid
die (vooral) op het buitenland gericht is
 Dualistisch karakter
o Maatschappijgerichte en bijna strijdvaardige studies en opstellen
o Abstract-theoretische beschouwingen in de systeembouw

-Interbellum: sociologie als universitaire discipline aan de meeste universiteiten

-Na WOII: Verzelfstandiging vd sociologie als wetenschap

4) Over de rechtssociologie
-Tot aan WOII gn sprake v/d rechtssociologie als deelsociologie
 Wel juristen die sociologisch over het recht dachten, schreven

5) Het onderwijs in de rechtssociologie aan Belgische universiteiten
-Rechtssociologie in België = academische aangelegenheid
 Wettelijke verplichting de materie sociologie in het programma v. rechten opnemen
 Belangrijke factor in de ontwikkeling v/d rechtssociologie

-Opdeling Nederlandstalige en Franstalige universiteiten
 Nederlands taalgebied heeft zich altijd sterk geïnspireerd op Nederland en Engeland
 Franstalig België richt zich op andere onderwerpen
-Altijd weinig onderzoeksgeld naartoe gegaan: weinig onderzoekers, want weinig fondsen
 Heel hard vechten voor bestaan van deze discipiline

2

,  Vaak gaan orïenteren op beleid: beleidsstudies laten wel toe om fondsen te werven (beleidsmakers
hebben belang om studies te laten uitvoeren waar ze onmiddellijk belang aan hebben)
 Heeft geleid tot kwalificiatie van rechtssociologisch onderzoek dat beleidsrelevant is, zonder dat het
beleidsonderdanig is (kwalificatie van Van Houtte)
<-> spanningsveld: onderzoeker kiest zelf onderwerp en zoekt daarvoor financiering

6) Onderzoek in de rechtssociologie in Nederlandstalig België
-Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius te Antwerpen – Universiteit Antwerpen Centrum voor
Rechtssociologie
 Aanvaarding v/d rechtsnorm
 Administration of justice
 De burger en zijn rechten

-De Katholieke Universiteit Leuven - Instituut Recht en Samenleving
 Rechtshulp
 Rechtsbedeling
 Problematiek tss recht en samenleving
 Antropologische analyse
 Strafkunde, gevangeniswezen, politie

-Vrije Universiteit van Brussel - School voor Criminologische Wetenschappen
 Onderzoek naar toepassing en effectiviteit v/d korte gevangenisstraf

7) Onderzoek in de rechtssociologie in Franstalig België
-In Franssprekend België: wordt er weinig aan empirisch rechtssociologisch onderzoek gedaan

8) Waarom had (heeft) de rechtssociologie het zo moeilijk?
-1964: Rechtssociologie was één v/d meest onderontwikkelde gebieden v/d sociale wetenschappen
 Rechtswetenschap en sociale wetenschappen namen een grote uitbreiding zonder elkaar merkbaar
te beïnvloeden

-USA: kentering merkbaar
 Empirisch onderzoek in de burgerlijke rb’en wordt actief gevoerd
o Door de beschikbaarheid v. computertechnologie
 Groeiende belangstelling voor empirische gegevens die meer zekerheid bieden dan de
prewetenschappelijke intuïties
 Regeringsleiders en ambtenaren doen steeds meer een beroep op sociale wetenschappen voor een
empirische ondersteuning v. hun beleidsbeslissingen
 Wetgever wenst voorafgaandelijke empirische informatie in te winnen

-Europa
 In Nederland kende de rechtssociologie een grote bloei
 Aan bijna alle universiteiten werd een leerstoel rechtssociologie ingericht

9) Rechtssociologie, een instrument van het beleid?
-Sociologiebeoefening
 Het beleid is nooit afwezig
 Confrontatie tss recht en dagelijkse sociale werkelijkheid als algemene achtergrond
 Door sociale vervreemding v/h recht verliest maatschappij een nuttige ondersteuning
 Socioloog zal zich tot taak stellen na te gaan in welke mate dergelijke “sociale vervreemding”
empirisch opgespoord kan w.

-Recht der juristen
 Geeft aanleiding tot tal van sociale problemen
 Middel om met sociale problemen om te gaan

-Deze opvattingen geven aanleiding tot misverstanden
 Groot verschil tss de juridische benadering v/h recht (recht als een systeem met eigen logica die
naar coherentie tendeert) en de sociologische (recht als een product v/d samenleving)
 Opzet zou zijn een wetgevingssociologie te ontwikkelen ten gerieve v/d wetgever en de staat

3

,  Domein v/d rechtssociologie zou al te streng beperkt w. als men het recht der juristen als
uitgangspunt v/d rechtssociologie neemt

-Besluit
 Socioloog krijgt het te bestuderen onderwerp als het ware vanuit de samenleving aangereikt
 Men mag hem nt beschouwen als een instrument v/h beleid
 Via objectivering zijn eigen weg gaan, los v/h beleid

10) Lijnen voor de toekomst
-Pleiten voor vernieuwd rechtssociologisch perspectief vanuit de burger + voor een nieuw evenwicht tss
academisch onderzoek en beleidsonderzoek
 Bv. veel meer kijken vanuit burger (niet vanuit wetgeving/wetgevers, maar vanuit diegene voor wie
regels bedoeld zijn: burgers of ondernemingen)

11) Perspectief vanuit de burger
-Het meer centraal stellen v/d burger
 “De burger” opnieuw ontdekt
 Kloof tss. burger en politiek wordt nu meer als een probleem ervaren
 Opportuniteit om samenleving meer participatief en meer democratisch te maken
 Dwingt ons ertoe de vraag te stellen naar de reële effectuering v. zijn rechten: “Is hij
geïnformeerd?”, “Wordt hij geholpen?”
 Burgerperspectief neemt heel de maatschappij onder ogen

12) Naar een evenwicht tussen academisch onderzoek en beleidsonderzoek
=> Je hebt beide nodig, dus er moeten ook voldoende fondsen zijn om zowel meer theoretische/minder
praktijkgerichte onderwerpen uit te diepen)

A. Het academisch onderzoek
-Pleiten voor een consolidering v/h academisch onderzoek in de rechtssociologie met de universiteit als
plaats bij uitstek om vrij onderzoek te beoefenen = uitgaan v/e algemeen sociaal-relevante problematiek

B. En het beleidsonderzoek
-Het beleid stelt concrete vragen in de hoop dat de antwoorden een oplossing helpen vinden voor het
probleem waarmee het beleid geconfronteerd wordt = belang opdrachtenonderzoek
 Hoe kan men de wetgeving dichter bij de burger brengen?
 Hoe kan de verhouding tussen administratie en burger symmetrisch verlopen?
 Hoe kan de rechtsbedeling toegankelijker worden voor de burger?

13) Slotbeschouwing
-In tal van landen
 Heel wat gerealiseerd voor de rechtssociologie
 Maar de toenmalige remmingen van 30 jaar terug werken nu nog door: het onbegrip tussen de
wereld van de juristen en de wereld der sociologen

-In Vlaanderen: situatie blijft paradoxaal
 Rechtssociologie wordt als discipline aanvaard in het academische milieu
 Maar het beleid staat onwennig tegenover de rechtssociologie

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.