Dit is een samenvatting van logica en wetenschapsfilosofie gedoceerd door professor Frans en professor Van Kerkhove voor het openboekexamen. De samenvatting bevat enkel Wetenschapsfilosofie. Dankzij de inhoudstafel kan je gemakkelijk vinden wat je nodig hebt tijdens het examen.
WETENSCHAPSFILOSOFIE
4. Normatieve benadering
Wetenschapsfilosofie = filosofie die vragen stelt over wetenschap (algemeen & specifiek: biologie …)
- Wat is wetenschap & wat niet?
o Vanuit filosofisch standpunt: moet onderbouwd zijn
o Wat maakt de ene theorie wetenschappelijk (bv evolutieleer) en de andere niet
wetenschappelijk (bv creationisme)?
- Hoe doen we aan wetenschap? Wat is de wetenschappelijke methode?
- Autoritair karakter
o Bv: enkel correcte wetenschappelijke theorieën onderwijzen in biologieles (niet
creationisme, wel evolutieleer)/behandelingen waarvan het wetenschappelijk is
bewezen dat ze positieve effecten hebben op het herstel w terugbetaald
4.1. Het verband theorie-werkelijkheid
DOEL VAN WETENSCHAP
= vat krijgen op (bepaald deel van) werkelijkheid
- Op duurzame wijze
- Door werkelijkheid beter te
o Begrijpen (= verklarende functie)
Bv: waarom vindt de maansverduistering voor?
o Manipuleren (= voorspellende functie)
Bv: wanneer zal maansverduistering plaatsnemen
FILOSOFISCHE VRAAG “WAT IS WETENSCHAP?”
- Iets is wetenschappelijk = iets is betrouwbaar/goede beschrijving v werkelijkheid
- CONCREET: criteria bepalen waaraan wetenschappelijke uitspraken moeten voldoen
o Zodat uitspraken het “autoritaire” label waard zijn
LINK MET LOGICA
- Logica: kijken naar kwaliteit v uitspraken als product v redenering
- Wetenschapsfilosofie: kijken naar kwaliteit v uitspraken binnen wetenschappelijk proces
IDEAAL = duidelijke afbakening wat wel/geen wetenschap is ZONDER TWIJFEL
o Heet DEMARCATIE
Demarcatiecriterium = criterium waarmee we dit onderscheid zouden maken
35
,MAAR niet evident
- Moeilijk als men slechts naar uitspraken kijkt
o Onzin kan wetenschappelijk & samenhangend klinken
o Probleem: zich moeten verlaten op getuigenis
“ik heb experiment uitgevoerd en dit is mijn uitspraak”: wij kunnen
experiment niet uitvoeren/vatten wat in experiment gebeurd is
MAAR we willen wel iets kunnen zeggen over wetenschappelijkheid in dit
proces
MOGELIJKE OPLOSSING = concentreren op de METHODE (=weg naar kennis) als kwaliteitstoets
- = weg MET willekeur
- Niet alleen nr uitspraken kijken, maar ook naar wat voorafgaand aan uitspraak gebeurd is
DUS de eis ve duidelijk aantoonbare, systematische manier van denken/handelen kan op
VERSCHILLENDE MANIEREN ingevuld worden
DIMENSIES VERBONDEN AAN KENNIS
EMPIRISCHE DIMENSIE RATIONELE DIMENSIE
= zintuigelijk = theoretisch
Wat we kunnen waarnemen Hoe we over dingen kunnen redeneren
Bv: biologie; waarnemen in de wereld om Bv: wiskunde; redeneren met wiskundige
kennis te verwerven concepten
MAAR nooit duidelijke tweedeling
- Bv:
o Meetkunde: nadenken over visueel weergegeven figuren leidt tot nieuwe ideeën in
de wiskunde
o Bioloog gaat dieren opdelen in bepaalde klassen om te kunnen
verklaren/voorspellen
Dimensies VERTALEN IN 2 TYPES van WETENSCHAPPELIJKE REDENERING
DEDUCTIEVE REDENERING INDUCTIEVE REDENERINGEN
= als premissen/uitgangspunten waar zijn dan = gegevens leiden soms slechts met bepaalde
moet de conclusie juist zijn waarschijnlijkheid tot de conclusie
Gegeven de logica & haar redeneerregels Veel toegepaste methode (in dagelijks leven)
Niet iedereen akkoord: methode ≠ sluitend
Bv: als “alle katten zoogdieren zijn en “Arthur
36
, een kat is, dan ZEKER dat “Arthur zoogdier is” Bv: als “mijn buurman wandelt elke ochtend bij
(formeel: (∀x)(Kx⊃Zx), Ka ⊢ Za droog weer” en “het regent niet vanochtend”,
dan WELLICHT “mijn buurman zal gaan
wandelen”
Is een waarschijnlijkheid: kan dat
buurman door andere reden niet gaat
wandelen
Sommige filosofen: inductie is te onzeker om
hierop te vertrouwen/om zeker karakter te
koppelen aan conclusie
Vertaalt zich in uiteenlopende eisen over het verband theorie-ervaring van de werkelijkheid
o 3 criteria (4.2.; 4.3.; 4.4.) op niveau van de wetenschappelijke uitspraak
Hoe moet uitspraak zijn/hoe moeten we erop gekomen zijn om deze als
wetenschappelijk te beschouwen
Daarom spreken we over normatieve benaderingen
Regels opleggen die de wetenschap zou moeten volgen
>< descriptieve benadering: normen zijn te sterk; geven geen correct
beeld van wetenschappelijk proces
4.2. Verificatieleer
STE
BEGIN 20 EEUW: logisch positivisten hadden leer over ‘wat is betekenis/wetenschap?’
Leer vertaalt naar criterium
- Enkel direct (1) verifieerbare waarnemingsrapporten of (2) logische bewerking daarvan zijn
aanvaardbaar als wetenschappelijke uitspraken
o Direct verifieerbaar= uitspraak waarvan we elk deel ervan kunnen koppelen aan een
bepaalde staat van zaken in de wereld die we direct kunnen waarnemen
Bv: water tot 100°C opgewarmd, kookt ik kan pot water en thermometer
pakken en zien dat wanneer het water 100° bereikt het dan kookt
o Logische bewerking
Bv: water tot 100° opgewarmd kookt en suiker is oplosbaar in koffie ik
moet niet beiden tegelijkertijd waarnemen; experiment voor water en
experiment voor suiker en dan een conjunctie ervan maken en hier verder
mee redeneren
Is deze eis te veralgemenen binnen de wetenschap?
4 PROBLEMEN
1) UNIVERSELE UITSPRAKEN
o Doel v wetenschap = beschrijven, verklaren & voorspellen vd werkelijkheid
o Hoe doet wetenschap dit? Wereld volgt bepaalde orde & orde w geformuleerd in
wetten/wetmatigheden
37
, o = UNIVERSELE BEWERINGEN
o Per definitie niet verifieerbaar
Bv water kookt bij 100° zelf experiment doen: je verifieert of het potje
water dat jij laat koken kookt bij 100° je toont niet aan dat dit altijd en
overal telt voor elke massa
Universele uitspraken zijn logisch herleidbaar tot oneindige
conjunctie van particuliere waarnemingen
o Geldt vr massa 1,2,3,4 …, maar om te zeggen dat het voor
alles geldt is moeilijk, want ik kan het niet allemaal verifiëren
o Ik heb enkel de eindige verzameling geverifieerd, maar niet
het universele
2) TIJDSGEBONDEN UITSPRAKEN
o Bv uitspraak over plek en datum van een veldslag kan ik niet verifiëren, ik was er
niet bij
Ik kan tot deze uitspraak komen via historische kritiek op bronnen
Wat kan ik verifiëren: dat ik de bronnen heb, maar niets meer
DUS uitspraken over verleden kan ik niet direct verifiëren
Uitspraken over toekomst ook niet
Iets dat vandaag geldig is moet morgen ook nog geldig zijn
KAN IK NIET VERIFIËREN
o Gerelateerd aan Hume’s kritiek op inductie
Kennis vd toekomst is steeds onzeker
Argument Hume: als kennis opgebouwd w via waarnemingen & we
redeneren inductief redenering geeft geen zekere kennis
Extra aanname nodig om redenering te laten kloppen = dat er een
orde is in de wereld orde die ervoor zorgt dat dingen die in het
verleden gebeurd zijn ook in de toekomst zullen gebeuren
PROBLEEM: als we enkel vanuit waarnemingen mogen starten & we
kunnen orde niet waarnemen inductief redeneren leidt niet tot
zekere kennis over toekomst
3) DISPOSITIONELE UITSPRAKEN
o Dispositie = neiging van objecten
Bv: breekbaar
PROBLEMEN:
A) verificatie vergt de VERANDERING ervan
o Bv: bewijzen dat antieke vaas breekbaar is vaas breken (wil je eig nt)
o ‘ik kan niet zeggen dat vaas breekbaar is dat hij gebroken is’ lijkt vreemd
In welke mate kan ik iets verifiëren zonder het te veranderen (bv breken)
38
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper selena106. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
