Bouwplannen en diversiteit planten en schimmels
Partim Mycologie
Algemene inleiding
1. Verwantschap
- Schimmels, gisten en paddenstoelen(=vruchtlichamen)
- Bevatten geen chlorofyl = geen autotrofe voedingswijze
- Vroeger beschouwd als primitieve planten
o Aanwezigheid van stevige celwand
o Meestal multicellulair
o Geen beweeglijke cellen (op enkele groepen na)
- Maar:
o Vermenigvuldigen zich met behulp van sporen (geen zaden)
o Bouwen chitine in hun celwand in (><planten: cellullose)
o Geen echte weefsels maar hyfen-structuur
o Weinig differentiatie in weefsels
1.1 Verwantschap met planten
- Moleculair onderzoek
- Aantal groepen werden uit fungi gehaald (myxomycetes, oomycetes,… = protista & stramenopiles
- Fungi nauwer verwant aan dieren dan aan planten
- Verwantschap met andere, niet plantaardige organismen
2. Belang en rol van de Fungi
- Belang in de wereld niet onderschatten
- Afbraak van complexe tot eenvoudige moleculen
- Opnieuw beschikbaar stellen van voedingsstoffen in voedselketen (N en CO2)
- Komen overal ter wereld voor
- Zelfs in zoetwater en zeewater
- Naar schatting: top 20 cm van de bodem = 5 ton^3 per hectare
- Enorm soortenrijk
- Drie grote types: saprofyten(leven van dood organisch materiaal), parasieten (leven van levend materiaal) en
symbionten (gaan associatie aan met ander organisme waarbij beide organismen voordeel hebben =
mutualistisch)
- Zowel schadelijk als nuttig voor de mens
2.1 Nuttige activiteiten
- Biotransformaties:
o Gefermenteerde dranken (bier, wijn, …): werking van gisten
o Brood en bakkerijproducten: werking van gisten
o Gerechten en sauzen uit Aziatische keuken bv. Soyasaus
o Gefermenteerde kazen en melkproducten: blauwschimmelkazen(Penicillium roquefortii), korst van
kazen (Penicillium camembertii)
o Gefermenteerde vis en vlees
- Voeding: het eten van fungi
o Quorn
o Pluk van paddenstoelen
o Gekweekte paddenstoelen
- Moderne geneeskunde:
o Moederkoren-alkaloïden: zwangerschapsbloedingen
o Antibiotica: penicilline
o Atimycotica: grisofulvine tegen huischimmels
o Cholesterol-verlagers: Mevinezuren
o Cyclosporine: afstoot na orgaantransplantatie verminderen
,- Industriële mycologie:
o Industriële enzymen (pectinases, smaakstoffen, aanmaak siropen)
o Aanmaak citroenzuur
- Biosanering
o Verwerken van giftig afval: Phanerochaete chrysosporium
o Opname en immobilisatie zware metalen: verwijderen van mycelium
- Biologische controle:
o Onkruidbestrijding: verminderen vitaliteit lastige onkruiden
o Bestrijding fungi: parasiteren op andere fungi OF niche-opvulling(antagonistische werking)
o Bestrijden insecten en mijten: serre-kweek
o Bestrijden van nematoden: vangen en verteren van bodem-aaltjes
- Groeiverbeteraars:
o Mycorrhiza: assosiaties met plantenwortels
o Vermindereing stress-gevoeligheid
o Betere minerale voeding
o Verschillende types: o.a. Endo-mycorrhiza, Ecto-mycorrhiza
2.2 Schadelijke activiteiten, economische schade
- Plantenparasieten; roesten, brandzwammen, meeldauw, inktvlekziekte, …
- Dieren/mensenparasieten:
o Mycosen van de huid en nagels
o Onderhuidse mycosen: schimmels dringen binnen via kleine wondjes
o Systemische mycosen: schimmels verspreiden zich in het lichaam via lymfe, bloedvaten, …
- Mycotoxines:
o Eten van giftige paddenstoelen
o Secundaire metabolieten: o.a. Aflatoxines
- Afbraak van materialen
o Constructiematerialen: o.a. huiszwam
o Papier, leer, optiek
o Fossiele brandstoffen: verontreinigde kerosine = toevoeging antimycoticum
o Olie, vetten: afbraak lipiden zodat smerende eigenschappen verdwijnen; corrosie van metalen die met
vet behandeld zijn
3. Basisgroeivormen van de Fungi
- Fungi zijn voornamelijk terrestrische
- Voornaamste groeivorm: filamenten=HYFEN (=basisstructuur)
- Hyfen-massa=Mycelium
- Oneindig lange buis: doorgroeien aan de top, afbraak aan oudste
gedeelte → apikale groei
Hyfe opbouw: drie zones met elk eigen rol
- Groeizone (groeitop):
o Typ van de hyfe: korte zone
o Dunnere wand dan rest van de hyfe
o Snelle groeier via cytoplasmatische stromingen vanuit tweede zone: aanvoer van blaasjes vanuit
endoplasmatisch reticulum
▪ Blaasjes met enzymes om hyfewand te doorbreken
▪ Blaasjes met basismateriaal om celwand
te maken
▪ Blaasjes om celwand te assembleren
(=in elkaar zetten, montage)
- Zone 2: fysiologisch actieve zone
o Opname voedingsstoffen uit het substraat
o Transport naar groeizone
o Bevat kleine vacuolen en celorganellen (endoplasmatisch retiulum, golghi, kernen,…)
- Zone 3
, o Geen voeding meer
o Zone morfologische differentiatie
o Aanmaak vegetatieve verspreidingsporen, overleveingsstructuren, geslachtelijke structuren,…
(vorming paddenstoelen)
o Geen opname voedingsstoffen
o Metabolisch actief: vorming secundaire metabolieten (=gifstoffen)
o Draagt niet bij aan voeding en groei
- Geen strikte scheiding tussen zones
- Aanwezigheid van dwarswanden (septen): perforaties om cytoplasmatische stroming mogelijk te maken → op
die manier kan hyfe snel groeien en substraat koloniseren
- Primitieve fungi: geen septa behalve in noodgevallen
o Herstelling beschadigde hyfen
o Vorming geslachtsorganen
- Hyfewand is meerlagis
o Binneste laag bestaat uit chitine-fibrillen (vezels)
o Buitenste lagen: microfibrillen in polysacchariden-matrix
- Ieder stukje hyfe kan een nieuw groeipunt maken
Basis-structuren: vier andere vegetatieve structuren:
- Chitridiaceae-thallus: meerkernig deel op een kernloze rhizoide
- Naakte coenocyt (cel) zonder celwand (parasitair)
- Multicellulaire thallus van eenkernige cellen: Laboulbeniales
- Gistcel: eencellig, eenkernig, weinig of geen chitine
4. Gist
- Sommige Fungi hebben twee groeivormen (hyfen en gist)
- Sommige Fungi enkel gistvorm
- Vermenigvuldiging door knopvorming:
- Multipolaire knopvorming:
o Sferisch
o Op iedere plek van de gistcel kan een knop ontstaan (max. 40 plekken)
o Elke plek die gebruikt is voor een knop kan niet herbruikt worden
o Vb. Bakkersgist (Sacchoromyces cerevisiae)
- Bipolaire knopvorming
o Staafvorming
o Knopvormig aan beide uiteinden
o Plaats van knopvorming blijft operationeel
o Vb. Scchizosaccharomyces pombe (bananenbier)
- Soms komen knoppen niet los → vorming pseudomycelium
- Belang van gisten in biotechnologische toepassingen
o Kweekbaar in vloeibaar medium waarin gisten enzymes afscheiden > enzymes scheidbaar van
gistcellen
o Kweekbaar in grote fermentatoren, niet op substraat > enzymes in opdracht laten kweken door
omstandigheden aan te passen
o Kweekbaar in grote hoeveelheden op beperkte tijd
5. Hyfe-Gist-Hyfe
- Dimorfe fungi: fungi die zowel als hyfe/mycelium en als gist kunnen voorkomen
- Ecologisch belangrijk
- Omgevingsfactoren bepalend
- Zowel saprofytische soorten als parasieten
o Parasieten van warmbloedige dieren
o Normaal saprofytisch mycelium
o Bij infectie: plotse overgang naar gist-stadium
o Bij dood gastheer: terug hyfestadium
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolienvanaelst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.