Samenvatting rechten
Hoofdstuk 1: De mens (roze stickers codex)
AFDELING 1: BESTAAN VAN DE FYSIEKE PERSOON
A. Het bestaan
Fysiek persoon die bestaat: rechtspersoonlijkheid = drager rechten en plichten. =
rechtssubject.
Rechtspersoonlijkheid indien: kind levend geboren + levensvatbaar.
- MAAR: ongeboren vrucht ook rechten (erven, schenkingen, erkenning)
- Indien levensvatbaar, verwekt voor de rechten, indien in zijn voordeel
- Nog steeds geen rechtspersoonlijkheid
B. Embryobescherming
- Onder bepaalde omstandigheden onderzoek op embryo’s toegelaten
- Menselijk klonen, eugenetisch oogmerk = verboden
C. Abortus
- Art. 348, 349, 352 Sw. = vrouw niet vrijwillig aborteren → strafbaar
- Door abortuswet niet altijd strafbaar (omstandigheden vereist) = vrijwillige
vruchtafdrijving op vraag vrouw → 12 weken is de grens (behalve als vrouw in
noodsituatie verkeert).
D. Dood
- Einde van de fysieke persoon en einde rechtspersoonlijkheid
Problemen:
- Vaststelling overlijden: proces dat zich in de tijd kan uitstrekken (hersendood)
toch nog interventies om zaken in leven te houden m.o.o. transplantatie (art. 11.
Transplantatiewet)
- Recht om rustig en menswaardig te sterven (recht op inspraak)
- Rechtsstatuut lijk: geen verhandelbaar goed
E. Vaststelling dood
- Wnr je hersendood bent = geen hersenwerking meer (door 3 dokters vaststellen)
- Klinisch dood = na dood nog functies (bloedsdoorloop,…) dus in dit geval kan nog
gereanimeerd worden. → voor hersendood te zijn’(
F. Recht om rustig te sterven
, - Onaantastbaarheid van het menselijk leven (je kan er niks aan veranderen)
- Beperkte mate van zelfbeschikking (recht op nemen van beslissingen) voor
rechtssubject bij beoordeling van kwaliteit van levenssituatie
- Interventie in stervensproces = euthanasie
G. Euthanasie
- Euthanasie: het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de
betrokkene op zijn eigen verzoek.
- Strafrechtelijke kwalificatie: doding en doodslag, maar onder 4 voorwaarden =
geen misdaad.
1. Arts
2. Vrijwillig, overwogen, herhaald verzoek
3. Naleving voorwaarden en procedures (aangifte, federale controle- en
evaluatiecommissie,…)
4. Vertonen kenmerken hieronder
- Meerderjarig: terminale patiënten + uitzichtloze situatie: ondragelijk fysisch of
psychisch ongeneeslijk zijn
- Minderjarig: alleen fysiek lijden + terminaal
- Geen verplichting arts in medewerking
H. Medische handelingen zonder oogmerk te doden
- Pijnbestrijding (patiëntenrecht)
- Zinloze/onverantwoorde medische ingrijpen niet toepassen
- Kunstmatig in “leven” houden
- dood medisch gezien ingetreden (niet alle interventies staken m.o.o.
transplantatie)
- dood niet ingetreden (comapatiënten, wnr stoppen? Interventie stoppen wnr
de behandeling nutteloos is)
- Recht een behandeling te weigeren zelf als die levensverlengend/reddend is
I. Rechtsstatuut van het lijk
- Lijk = res sacra = geen verhandelbaar goed
- Lijkschouwing/autopsie
- Afstand van een lijk = lichaam afstaan aan unief, onderzoek,…
- Transplantatie = bij iedereen, behalve bij verzet en indien oorzaak dood niet
gekend. Bij minderjarigen mag voor familielid
- Aangifte
AFDELING 3: PERSOONLIJKHEIDSRECHTEN
A. Lichamelijkheid en lichaamsmateriaal
, - Ad hoc-regelingen (specifieke regelingen)
- Afwezigheid van een bepaalde regeling
- Internationale regels
→ daarom moeilijk onderwerp in het recht
1. Ben ik eigenaar van mijn eigen lichaam, mag ik doen wat ik wil? → zelfmoord,
verminking → je mag niet doen wat je wil
2. In hoeverre kan ik contracten sluiten over mijn lichaam? Naar arts gaan = medische
overeenkomst sluiten → geldig met toelating
3. Kan dokter ons dwingen om ons te laten behandelen? Neen, maar kan
rechtsgevolgen hebben (ingreep weigeren = verminderde schadevergoeding)
Problemen oplossen door vastleggen wetten, contracten, regels,…:
- Medische contracten (regelt dat een dokter iemands lichaam mag aanraken mbt
behandeling)
- Medische experimenten (nu geregeld via wetten wat kan en niet kan.)
- Sportcontracten (strafbaarheid van toebrengen letsels niet weg: boksen. Risico =
misdrijf → we stellen in contracten grenzen op)
- Organen en substanties → hoe dicht zit de donor bij het lichaam?
1. Vlot geregenereerd nauwelijks relatie met lichaam → vrij verkopen (haar)
2. Snel geregenereerd (terug groeien) maar dichter op huid → (huid, bloed)
→ mag niet verhandeld worden = maar gratis donatie
3. Organen → geen winstoogmerk, toestemming, herroepbaar 1 (mag niet in
alle gevallen)
- Geslachtsbepaling → man/vrouw. Criteria van geslachtsbepaling
1. Genetisch: chromosomen
2. Gonadisch: teelballen, eierstokken
3. Morfologisch: primaire geslachtskenmerken
4. Psychologisch
Middenzone: interseksualiteit = tussen geslachten voelen zitten.
Genderdysforie: niet content met geslacht.
Transgenderwet: mogelijkheid tot geslachtregistratiewijziging via aanvraag. Art
135 BW = herroepelijk, geven info over juridische gevolgen, geen medische vw.
AFDELING 3: PERSOONLIJKHEIDSRECHTEN
Persoonlijkheidsrechten: rechten verbonden met rechtspersoonlijkheid. Ze vormen
identiteit: naam, geslacht, privacy. De rechten niet in geld uitdrukbaar, maar schending →
schadevergoeding. Geen patrimoniale rechten (van de ouders geërfd)
3 persoonlijkheidsrechten:
1. Privacy
2. Recht op zelfbeschikking
3. Rechten die verband houden met het menselijk geslacht
1
Niet te herroepen, niet te veranderen.
, A. Privacy
- ONTWIKKELING GRONDRECHT – gerealiseerd door de RS EHRM en Belgische
rechtbanken. Art 8 lid 1 EVRM
- Meer dan gegevensbescherming: je kan vrij handelen zonder storing derden.
- 2 invalshoeken privacybescherming → de ontwikkeling van het grondrecht op
zichzelf, de verwerking van persoonsgegevens.
Ontwikkeling van het grondrecht → 5 niveaus onderscheiden in bescherming van privacy
I. afgeschermd leven (afscherming van bv afbeeldingen, dagboek,..)
II. omgang met anderen (bescherming relaties met anderen)
III. zelfbeschikking (bv. Erkenning geslacht)
IV. informationele privacy (m.b.t. verwerking persoonsgegevens)
V. geautomatiseerde besluitvorming (als over u wordt beslist met
technologische middelen en zonder enige menselijke inmenging.)
Verwerking persoonsgegevens → (er is een algemene verordering gegevensbescherming).
De verordening niet van toepassing op natuurlijke persoon bij uitoefening persoonlijke
activiteit.
Verbod op verwerken van persoonsgegevens. Uitzonderingen: toestemming ervoor geven =
gevolg van regeling dataprotectie. In de verordening staan volgende beginselen →
- Erkenning van de “informationele zelfbeschikking”: enkel de titularis mag over
zijn persoonsgegevens beschikken >< voor alle anderen = principieel
verwerkingsverbod + uitzonderingen (toestemming, in uitvoering van een
overeenkomst, bij naleving van wettelijke bepaling,…)
- Proportionaliteit van de verwerking (hoeveel ze verwerken, wat echt nodig)
- bijzondere beschermde gegevens (vb. seksuele voorkeur,…)
- Rechten datasubject: heeft verschillende rechten (bijv. recht op =
correctie,toegang, informatie bij opname gegevens)
- Aanmeldingsplicht: elektronische verwerkingen melden bij
Gegevensbeschermingsautoriteit
B. Zelfdeterminering
Rechtssubject bepaalt zelf zijn geestelijke ontwikkeling en lichamelijkheid
