Kleur en licht
Geschiedenis – zien en waarnemen
Begrippen licht
,Geschiedenis
Tot 18de eeuw = 2 lichtbronnen
➔ Natuurlijk daglicht
➔ Sinds steentijd; de vlam als kunstmatige lichtbron
! Uitvinding gasverlichting en later elektrische lichtbronnen = start nieuw tijdperk
➔ Kwantitatieve lichtplanning (lichtplanning d.m.v. normen)
o Industrialisatie ¨neemt toe >> werkplekverlichting
▪ Invloed van verlichtingssterkte & -soort
o Regelgeving over minimale verlichtingssterkten & -kwaliteiten van de kleurweergave +
regelgeving anti-verblinding
o Normencatalogus als richtlijn voor verlichting
▪ Psychologie van waarneming buiten beschouwing = esthetische effect, hoe mens
ruimte waarneemt = kwalitatieve lichtplanning (na WOII in de VS)
o Behoeften mens = niet belangrijk, mens is louter ontvanger van een visuele omgeving
➔ Kwalitatieve lichtplanning
o Interesse in psychologie na WOII in de VS
o Men leert meer over hoe oog werkt en hoe de hersenen beelden interpreteren
▪ De fysiologie breidt uit!
o Uitbreiding fysiologie oog met psychologie van het waarnemen
▪ Rekening houden met waarnemende mens + geziene objecten en het
overbrengende medium (licht)
o Waarneming als uitgangspunt voor goede verlichting!
▪ Behoeften van de mens = actieve factor in de waarneming
Richard Kelly (1910 – 1977)
➔ Pionier in kwalitatieve lichtplanning
➔ Voegde waarnemingspsychologie en toneelverlichting samen tot 1 concept
➔ 3 basisfuncties van licht
o Ambient luminescence = licht om te zien (Algemene verlichting)
▪ Algemene verlichting van de omgeving, objecten en mensen zichtbaar maken
▪ Algemene mogelijkheid voor oriëntatie en activiteit; kwantitatieve lichtplanning
▪ Geen doel, maar basis voor verdere lichtplanning
o Focal glow = licht om naar iets te kijken (Accent verlichting)
▪ Licht voor het eerst een taak; actief meewerken aan het overdragen van info
▪ Helder verlichte delen trekken onbewust de aandacht van de mens
• Bewust zones naar voor-/ achtergrond halen
, o Play of brilliants = licht om naar te kijken (Decoratieve – sfeerverlichting)
▪ Licht = informatie op zich (bv. Sprankelende effecten door puntlichtbronnen op
spiegelende/ lichtbrekende materialen)
▪ Levendigheid & sfeer creëren; gericht gebruik van lichtsculpturen/ -materialen
Seagram Building – Ludwig Mies van der Rohe & Philip Johnson in NY 1957
➔ Visie = toren van licht die van ver herkenbaar was
o Hoe? Kelly maakt verlichte plafonds in de kantoorverdiepingen (licht van binnenuit op)
o Verlichte sokkelgedeelte; wolkenkrabber lijkt te zweven boven de straat.
New York State Theater – Philip Johnson in NY – Center fort he Performing Arts 1965
➔ Kelly onderzoekt kristallijne structuren (kroonluchter)
o Toeschouwersruimte = kroonluchter met diameter 3 m uit “lichtdiamanten”
o Foyer = armaturen aan balustrade die lijken op juwelen in een kroon
Kimbell Art Museum – Louis I. Kahn in Texas – Fort Worth 1972
➔ Noord – zuid gerichte galerieën met gewelvenplafonds (lichtvoeg in midden) = natuurlijk licht
William Lam (1924 – 2012)
➔ 1970: Criteriacatalogus = lexicon voor de contextgeoriënteerde beschrijving van de vereisten
aan een verlichtingsinstallatie
➔ Onderscheid tussen 2 hoofdgroepen van criteria
o Activity needs = vereisten uit de actieve bezigheden in een visuele omgeving
▪ Eigenschappen van de voorliggende kijktaken ( ~ kwantitatieve verlichting)
▪ Functionele verlichting die optimale omstandigheden schept voor een bepaalde
activiteit
▪ ! Lam keert zich tegen een continue verlichting die altijd volgens de zwaarste
kijktaak plaatsvindt >> gedifferentieerde analyse van alle kijktaken op locatie, type
en frequentie.
o Biological needs = psychologische vereisten in elke context van een visuele omgeving
▪ Bevat onbewuste behoeften die voor een emotionele waardering van een situatie
essentieel zijn
▪ Lam: Onze blik richt zich maar op enkele momenten van opperste concentratie op
1 kijktaak. >> Visuele aandacht van de mens is bijna altijd uitgebreid naar de
waarneming van zijn totale omgeving.
➔ Fundamentele psychologische vereisten (Biological needs)
o (Eenduidige) oriëntatie
▪ Ruimtelijk; herkenbaarheid van doelen en de wegen ernaartoe
▪ Tijdstip; weer, wat er in omgeving gebeurt → info ontbreekt? = kunstmatige en
beklemmende omgeving
, o Begrijpelijkheid
▪ Volledige zichtbaarheid van alle deelruimtes (veiligheidsgevoel)
▪ Structurering, behoefte aan een eenduidige en geordende omgeving
• Vorm & opbouw omringende architectuur = herkenbaar + essentiële
gebieden uit achtergrond naar voren halen = positief
• Verwarrende plek met veel info? = Focuspunt voor ontspanning voorzien
o Communicatie
▪ Behoefte mens en zijn aanspraak op een gedefinieerde privésfeer
▪ Extremen: volledige isolatie & volledige openbaarheid = negatieve ervaring
• Contact met andere mogelijk maken, maar ook privé gedeelten bevatten
door bv. Een lichteiland
Zien en waarnemen
Informatie uit omgeving opnemen = via het oog
➔ Licht = medium die door intensiteit, verdeling en zijn eig. onze waarneming beïnvloed.
Licht
➔ Zichtbaar licht = dat deel van het elektromagnetisch spectrum dat in staat is een lichtindruk op te
wekken in het menselijk oog. (zichtbare golflengten tussen 380 nm (= violet) en 760 nm (=rood)
➔ Een vorm van energie die zich met een bepaalde snelheid voortplant
Kleurindruk
➔ Spectrum van zichtbaar licht indelen in verschillende golflengtegebieden met bepaalde
kleurindruk.
➔ Regenboog = bevat alle kleuren die uit 1 enkele golflengte van zichtbaar licht bestaan = het pure
spectrum
o Licht uit 1 spectrale kleur = monochromatisch
o Totaal aantal lichtkleuren binnen het zichtbare deel van het elektromagnetisch spectrum
= het kleurenspectrum; mens ≠ in staat tot spectrale kleuren afzonderlijk waar te nemen
→ worden samengevat tot een bepaalde kleurindruk.
▪ Onderlinge verhouding tussen hoeveelheden uitgestraalde energie in de
spectrale kleuren = bepalend of we lichtbron als wit of wit + kleurzweem zien
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessmoens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.