RECHT & GENDER
1. RECHT IS OVERAL
In voortplanting: Welke kinderen worden erkend en welke niet? Is anticonceptie toegelaten? Mag abortus wel
of niet?
In seksualiteitsbeleving: Welke seksuele handelingen zijn verboden of zelfs strafbaar?
In sekse: Wie is man of vrouw?
Vele rechten zijn:
Situaties waarin we onbewust onderworpen zijn
Gewoonten, zelden ‘kennis’
Sluimerend en pas bij conflict ‘zichtbaar’ (iemand rijdt door het rode licht, je krijgt het foute drankje)
maar het conflict kan ook zichtbaar worden wanneer mensen verwachtingen hebben die niet
ingelost kunnen worden door het ‘heersende’ recht
Dan ontstaat er een beweging die streeft naar een wijziging van het heersende recht
(openstelling van het huwelijk, wetten mbt trans personen, hervorming van het seksueel
strafrecht,…)
Recht =
Geheel van regels en technieken tot ordening en aansturing van bepaalde samenleving en tot
oplossing van conflicten of problemen in die samenleving
Regeling van verhoudingen
Bepaalde doelstellingen:
Scheppen van sociale orde
Bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting
Bewerkstellingen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen
in de samenleving
Kanaliseren van sociale verandering
Garanderen van ontplooiing en autonomie van burgers
Regeling van verhoudingen:
Tussen particulieren onderling = burgerlijk recht (persoons- en familierecht, vennootschapsrecht,.)
Tussen de overheid en particulieren = publiek recht (strafrecht, fiscaal recht, administratief recht,.)
2. GENDER IS OVERAL
Genderopvattingen zijn overal waar mensen zijn. Seksuele identiteit bestaat uit:
Sekse
Genderidentiteit
Genderexpressie
Seksueel gedrag
3. STEREOTYPEN
Stereotypen zijn:
Beschrijvend of descriptief en/of prescriptief en/of roltyperend
Foutief of kunnen een grond van ‘waarheid’ bevatten
Negatief of schijnbaar ‘positief’
Overtuigingen van individuele personen, maar ook collectieve opvattingen
,Mensen die hier niet naar conformeren, krijgen problemen
Stereotypering =
Het fenomeen waarbij een stereotype toegepast wordt op een individu dat tot de (sub)groep behoort
Kan bewust gebeuren, maar ook onbewust
“Moeders zijn zorgzaam” = stereotype opvatting / op straat mama tegenkomen en zeggen “dat is duidelijk een
zorgzame vrouw” = stereotyperen
Alle vormen van directe discriminatie zijn vormen van stereotypering, maar niet alle vormen van stereotypering
zijn vormen van discriminatie discriminatie is een juridisch begrip
3.1 GENDERSTEREOTYPEN
4 soorten:
1) Seksestereotypen gelieerd aan het ‘vrouw’ of ‘man’ zijn
2) Genderrolstereotypen gelieerd aan genderrollen
“moeders zijn ….”, “parttimewerkers zijn ..”
3) Seksualiteitsstereotypen gelieerd aan seksualiteitsbeleving
“mannen hebben altijd zin in seks” dan wordt het moeilijk om hen als SO te zien van
seksueel geweld bijvoorbeeld
“vrouwen hebben minder zin in seks”, “als ze nee zeggen bedoelen ze eigenlijk ja”
4) Intersectionele stereotypen ‘mix’ van stereotypen rond gender/sekse/seksualiteit en een andere
vorm van uitsluiting
Zwarte vrouwen die gehyperseksualiseerd worden en als ‘beschikbaar’ worden gezien,
zwarte mannen worden ook als hyperseksueel beschouwd maar dan als ‘gevaarlijk’
3.2 GEVOLGEN IN DE CONTEXT VAN RECHT
Algemene gevolgen Strafrechtelijke gevolgen
Ondergraaft de aanspraken die vrouwen en/of Wat is strafbaar en wat niet?
personen die afwijken v genderstereotypen Verhindert toegang tot rechten
formuleren tav het recht als maatschappij- verkrachting in het huwelijk voor 1989
ordenend systeem Wat wordt vervolgd en wat niet?
Versterkt de aanspraken die mannen en/of Verhindert juridische bescherming
personen die conformeren aan partnergeweld
genderstereotypen formuleren tav het recht als Impact op objectieve instelling van
maatschappij-ordenend systeem betrokkenen (politie, parket, rechters)
Impact op geloofwaardigheid &
Een vrouw/non-binaire persoon heeft een bepaalde strafmaat
verwachting van het recht het recht doet hier niets
mee of gaat er niet op in Voortplanting moet georganiseerd zijn binnen
In het echtscheidingsrecht is het lang geweest dat het huwelijk een man mocht zijn echtgenote
lesbiennes geen goede moeder kunnen zijn dus verkrachten ‘want dat was gericht op
kinderen in echtscheiding waarvan vrouw met een andere voortplanting’
vrouw gaat, worden toegewezen aan de man
, 3.3 HOE TEGENGAAN?
Genderstereotypen ontkrachten
Genderanalyse van wetgeving en gerechtelijke uitspraken via genderanalyse aantonen dat
wetgeving/rechtspraak een negatief of positief effect heeft op vrouwen/mannen/genderverhouding
Wets- en beleidswijzigingen die juridische genderstereotypering tegengaan
Aantonen van problemen tgv juridische genderstereotypering (victim blaming)
Belichten van goede praktijken
Juridische ‘capacity building’ inzake het vermijden van genderstereotypering
RECHT & SEKSE
1. JURIDISCH CONCEPT ‘GESLACHT’
De snelheid van denken zorgt nu voor een nog grotere backlash: discussies worden zo snel gevoerd dat ze
daardoor ook heviger worden; crf ‘woke’, Andrew Tate
Juridische uitgangspunten van geslacht
1) Iedereen is vrouw of man (of nog: er is geen derde/andere mogelijkheid; binair geslachtsconcept)
De aanranding van de eerbaarheid, met geweld of bedreiging gepleegd op personen van het
mannelijke of vrouwelijke geslacht, wordt gestraft met gevangenisstraf van 6 maanden tot 5 jaar
2) Iedereen heeft een geslacht (of nog: er zijn geen geslachtloze mensen)
De akte van geboorte vermeldt: 1e de dag, het uur, de plaats van geboorte, alsmede het geslacht,; de
naam en de voornamen van het kind
3) Iedereen heeft slechts één geslacht (of nog: er zijn geen mensen die tegelijkertijd tot meerdere
geslachten behoren)
De akte van geboorte vermeldt: 1e de dag, het uur, de plaats van geboorte, alsmede het geslacht,; de
naam en de voornamen van het kind
4) Geslacht is een gegeven (of nog: je mag je geslacht niet kiezen)
Momenteel wel debat rond erkenning van de genderidentiteit en past binnen de
discussie nature/nuture wordt ons gender enkel bepaald door gonaden en genen?
5) Geslacht is in principe onveranderlijk (of nog: je kan – in principe – niet van geslacht veranderen)
Uitzonderingen:
o Materiële vergissing: ambtenaar vergist zich van geslacht, kan nadien rechtgezet worden
o Interseksualiteit: bij geboorte twijfel en geslacht werd gekozen, maar bleek nadien fout
o Trans personen: uitdaging van concept van veranderlijkheid minder hokjesdenken, maar
dit is bedreigender voor het juridisch systeem
6) Geslacht is weinig privacygevoelig
Ivgl met religie en seksuele oriëntatie is het geslacht minder moeilijk te verbergen op
vele plaatsen moet je geslacht aangeven en bekend maken
Uitdagingen tegenover het juridische concept ‘geslacht’:
1) Intersekse personen
Sidenote: terminologie is belangrijk! Gebruik niet hermafroditisme’ of ‘interseksualitei’, benamingen
zijn onderscheid van de strijd dat ze voeren evolutie naar ‘differences of seks development (DSD’
2) Trans personen
Tegenover cis gender (examen)
Uitdaging want geslacht is onveranderlijk (nr 5 in juridische uitgangspunten)
