Samenvatting
Samenvatting - Inleiding tot het recht
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Nauwkeurige, duidelijke en helpende samenvatting van het vak Inleiding tot het recht. Behaald resultaat 17/20
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
In winkelwagen3 beoordelingen
Door: arnaudslaghmuylder • 4 maanden geleden
Door: mariedehazelaer • 6 maanden geleden
Door: iliaschaoui • 9 maanden geleden
Voorbeeld van de inhoud
1.Het begrip rechtVermits recht een verzameling van regels is die gelden voor een bepaalde samenleving (met
bepaalde ideologische denkbeelden, sociale organisatie, politieke structuren, …) en op een bepaald
moment, is de definitie van recht niet eenduidig, maar gebonden aan context, plaats en tijd. Zo is
het belang van het eigendomsrecht in de Westerse wereld veel groter dan in Afrikaanse culturen
waar gemeenschapszin nog hoog in het vaandel wordt gedragen. De definities zijn echter wel
voldoende precies om recht te onderscheiden van andere normensystemen zoals de moraal, de
godsdienstige regels of de beleefdheid.
Toch zijn er een aantal gemeenschappelijke kenmerken in de verschillende definities, waarvan mag
worden aangenomen dat ze de kern van het recht omschrijven:
- Het recht is een geheel van bindende regels.
Het recht is een geheel van regels waaraan iedereen zich dient te houden. Dit geheel
van regels kan worden onderverdeeld in verschillende soorten:
o Gebodsbepaling: Regels die een bepaald gedrag opleggen (persoon in nood
helpen)
o Verbodsbepaling: Regels die een bepaald gedrag verbieden (rookverbod)
o Verlofbepaling: Regels die toelaten een bepaald gedrag te stellen, zonder dit te
verplichten (scheiding aanvragen)
o Regels toepasbaar na keuze: Wanneer je een keuze hebt gemaakt voor een
bepaald gedrag, gelden deze regels (als je een testament maakt, zijn er regels
van toepassing of als je beslist te huwen, neem de rechten en plichten erbij)
o Wilsaanvullende regels: Wanneer partijen geen eigen regeling voorzien, gelden
deze regels (wanneer je een verkoopcontract zonder eigendomsoverdracht
afspreekt, gelden de regels van het burgerlijk recht en is de koop voltrokken
zodra er een overeenkomst is over de zaak en de prijs)
o Ondersteunende regels: Regels die ondersteuning bieden aan gedragsvoorschriften door
instellingen te organiseren, definities en de werking van gedragsregels in tijd en
ruimte te omschrijven
o Technische regels en formalisme: regels die worden ingevoerd omwille van
rechtszekerheid, de niet-naleving kan verregaande en onomkeerbare gevolgen
hebben Formalisme in:
- Het recht: huiszoekingsbevel moet ondertekend worden, anders nietig
- Wilsuiting: contract tussen twee personen die willen trouwen (beiden moeten
akkoord gaan)
- Bescherming van personen: minderjarige is niet akkoord over zijn C-attest,
maar kan niet zonder een meerderjarige voor het rechtbank verschijnen
- Het recht moet de samenleving ordenen en in stand houden.
o Bekrachtigende rol: Het recht is het product van een bepaalde levensvisie of van
een concreet politiek systeem, waarbij het recht deze visie tracht te bestendigen
en te verdedigen. Denk hierbij maar aan het eigendomsrecht dat vanaf de 19 de
stand heeft gehouden.
o Vernieuwende rol: Het recht is ook bedoeld om bepaalde doelstelling te
realiseren. Het ontstaan van het sociaal zekerheidsstelsel en de
milieuwetgeving mogen in deze context gezien worden.
- Het recht vereist gezag.
Het recht wordt door de overheid opgelegd en door haar afgedwongen. De binding
tussen recht en gezag is dubbel:
o Uitvaardigen van het recht: Dit gebeurt door de regelgevende organen van de
samenleving. Ook de wijze waarop recht tot stand komt is bepalend. Zo moet er
rekening gehouden worden met:
, De hiërarchie van de normen: een decreet mag de grondwet niet
tegenspreken
De bevoegdheidsverdelende regels: welke overheid regelgevend mag
optreden t.a.v. welke materie en welke persoon
De procedureregels: via welke regels wetten tot stand moeten komen.
o Naleven van het recht: De afdwingbaarheid van een rechtsregel (desnoods met
geweld) is een basiskenmerk waarmee het recht kan worden onderscheiden van
andere gedragsregels. De sanctie dient hierbij als middel van afdwingbaarheid
(een huis slopen dat zonder bouwvergunning werd gebouwd). Als regels niet hard
gemaakt worden, ontstaat er immers een gevoel van straffeloosheid. De
rechterlijke macht heeft een belangrijke taak in het doen naleven van de regels
van de rechtspleging, waarbij ze rekening moet houden met de vrijwaring van de
fundamentele rechten van alle partijen.
De staat is de rechtsgemeenschap bij uitstek. Zij maakt nieuwe rechtsregels via wetgeving
(wetgevende macht), maakt de toepassing van deze regels mogelijk door middel van een regering
en een administratief apparaat (uitvoerende macht) en past ze in de rechtbanken toe voor de
beslechting van de geschillen (rechterlijke macht).
We kunnen nu een mogelijke definitie van het recht formuleren:
“Recht is het geheel van regels, uitgevaardigd en afgedwongen door de daartoe bevoegde organen
op gezag van de gemeenschap waarvoor ze gelden en die tot doel hebben de samenleving te
ordenen en in stand te houden.
, 2. Indeling van het recht
Traditioneel wordt het nationale recht ingedeeld in het publiek recht en het privaat recht.
Publiek recht Privaat recht
1. Regeling van de verhouding tussen de 1. Regeling van de verhouding tussen
burger en de overheid: overheid legt een staatsburgers onderling: twee personen
bepaald gedrag of behandeling op aan de die overeenkomen om samen te wonen
burger met rechten en plichten
2. Vertrekt vanuit algemeen belang 2. Particulier belang: belang van betrokkene
bv. verbod door rode licht rijden zelf
opgelegd door de overheid aan iedereen bv. contract Apple en zelf: Apple mag
die gebruik maakt van de openbare weg zoveel mogelijk winst nastreven en burger
bv. Ambtenaar mag geen private mag zoveel mogelijk voordelen nastreven,
belangen nastreven, proberen gunsten te ze moeten elkaar niet ontmoeten en
krijgen --> omkoping komen ze tot een compromis
3. Ongelijkheid: voorrang van het 4. Gelijkheid, waarbij iedere burger zijn
algemeen belang op het particulier persoonlijk belang nastreeft
belang. Staat niet gelijk aan burger: legt --> feitelijk gelijkheid bestaat in principe
dus bepaalde gedrag aan de burger niet, maar bij verkoop en aankoop en bij
bv. politie op het kruispunt en zegt huwelijk wel
stoppen dan moet je stoppen
5. OO (openbare orde) - Dwingend recht: 6. Aanvullend recht (=wilsaanvullend): er is
Afwijkingen van de rechtsregels zijn niet een wettelijk kader maar je kan ervan
mogelijk - afwijken
-> bv. als de beroepstermijn 30 dagen bv. omgevingsrecht (alles te maken met
bedraagt kunt ge niet negotiëren met de milieurecht): je bent eigenaar van stuk
overheid door te zeggen dat 31 dagen ook grond en die kan je verkopen en
goed is onderhandelen over de prijs tot akkoord
van beide partijen
Privaat recht stuk grond: mag alles doen wat je
ermee wil, maar overheid zegt u mag op dat stuk
grond bouwen onder bepaalde voorwaarden
--> Eigendomsrecht vanuit privaat recht wordt
onberoerd de rechtsregels uit het publieke recht
Er is echter een vervaging van de grenzen tussen publiek en privaat recht: het wordt onduidelijker
in praktijk, er zijn meer uitzonderingen dan regels. Bepaalde rechtstakken zijn altijd gemengd
geweest, maar ook in takken die vroeger duidelijk tot het privaat recht behoorden, neemt de rol
van de overheid toe en wordt door haar bepaald hoe geschillen tussen burgers moeten worden
beslecht. Verder is er een vermenging van de rechtsvormen doordat de technieken van publiek
recht in privaat recht worden gebruikt (bv. openbaarheid van documenten, vennootschappen,
jaarrekeningen enz. dus financiële balansen) en omgekeerd de privatisering (bv. de PPS (publiek-
private samenwerking), autonome bedrijven enz.
De opdeling in rechtstakken blijft echter nuttig, omdat een rechtstak een aanwijzing geeft omtrent
het al dan niet dwingend karakter van een rechtsregel. Ook is het belangrijk een onderscheid te
maken tussen kenmerken en begrippen van verschillende rechtstakken (de term “woning” in het
grondwettelijk recht heeft een heel andere betekenis dan het hoofdverblijf bedoeld in het Burgerlijk
Wetboek). Iedere rechtstak (publiek of privaat) gebruikt soms eigen definitie die je niet mag
mengen! Rechtelijk privaatrecht zit klassiek in privaatrecht, maar regels rechtbank raken publiek
recht, want je mag zelf niet zomaar stappen naar een rechtbank en is subtieler bv. NMBS is een
overheidsbedrijf die wordt opgericht als een bedrijf
, 2.1 De rechtstakken van het PUBLIEK RECHT: (DEFINITIES
KENNEN EXAMEN)
- Het staatsrecht
Het geheel van regels met betrekking tot de inrichting, de bevoegdheid, de
organisatie en de werking van de organen van de staat, maar ook de fundamentele
rechten en vrijheden van de burgers (bv. gelijkheid).
Bv. Wat doet de Kamer, de politie, de koning?
We vinden het terug in de Grondwet, bijzondere wetten (waarvoor nood is aan een
bijzondere meerderheid, zoals bij een staatshervorming) en internationale verdragen
(bv. EVRM).
- Het bestuursrecht of administratief recht
De regels aangaande de organisatie, de bevoegdheid en de werking van de organen
van het staatsapparaat, die noch tot de wetgevende, noch tot de rechterlijke macht,
maar wel tot de uitvoerende en administratieve macht behoren
Bv. Mag ik bouwen of niet? Mogen vreemdelingen het land binnenkomen of niet?
We vinden het terug in de Grondwet, het provincie- en gemeentedecreet (provincies en
gemeenten zijn regionale bevoegdheden), Wet Openbaar Bestuur, Wet
Overheidsopdrachten, …
- Het strafrecht
Het geheel van normen die de strafbare gedragingen aangeven en de sancties
bepalen, die worden uitgevaardigd tot het behoud van een aantal waarden, de
openbare orde en de veiligheid.
Bv. Wat is strafbaar en niet? Is een poging of een dading strafbaar?
We vinden het terug in het Strafwetboek en in bijzondere strafwetten
(bv. milieuwetgeving decreet).
- Het strafprocesrecht
De regels die bepalen op welke wijze en door wie de misdrijven (en vermoedelijke
daders ervan) zullen worden vastgesteld en opgespoord, door wie en voor welk
rechtscollege de beklaagden zullen worden vervolgd, hoe de rechtscolleges
beslissingen nemen en hoe deze beslissingen ten uitvoer zullen worden gelegd. Zo
bepaalt men bv. welke bevoegdheden de politie heeft.
Bv. Mogen zij het gsm-verkeer opvolgen? De telefoon aftappen?
We vinden het terug in het Wetboek van Strafvorderingen.
- Het fiscaal recht
Het geheel van rechtsregels waarin is vastgelegd welke belastingen (financiële
prestaties door personen die op het grondgebied wonen of er belangen hebben, om zo
de openbare dienstverlening in haar geheel genomen te financieren) de overheid kan
vragen van de deelnemers in de samenleving, hoe deze worden begroot en
ingevorderd en hoe de betwisting geschiedt.
Bv. Hoeveel moet ik betalen aan de overheid?
We vinden het terug in het Wetboek van Inkomstenbelasting, het Wetboek BTW, het
Wetboek Successierechten, …
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melikesnbl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen