WIJSBEGEERTE
EXAMEN
2 open vragen:
1. zin met je onderwerp: direct met de eerste zin het samenvatten
2. argumentatie
3. conclusie
-> zie voorbeeld op slide les 7
-> verbanden leggen, niet gewoon opsommen met puntjes maar
signaalwoorden gebruiken
VOORAF
dieren en mensen:
gelijkenis: leven
verschil: voor mensen gaat dit leven gepaard met een cultuur
= alle dingen die mensen maken en doen en
waarmee ze betekenis geven aan hun leven en
samenleven
→ gaat vaak gepaard met praten, rituelen en conflicten
! Speciaal: mensen praten over hoe ze praten = reflectief
karakter van de cultuur
⇉ de filosofie is het spreken over het leven
belangrijk in deze cursus:
1) filosofen uit het verleden die een fundamenteel aspect van het menselijk bestaan
uitleggen = neiging tot transcendentie
vooral Europeanen en mannen
OMDAT
- Europa een van de grootste invloeden heeft en de meeste dingen heeft
uitgevonden, om europa te begrijpen van nu moet je dus ook de
geschiedenis ervan kennen
- keuze voor de filosofen is omdat
● prof is vertrouwd met deze mensen
● passen binnen het verhaal
⇾ er zijn veel anderen, maar die zien we niet zodat we diep in kunnen
gaan om de 10 die er in de cursus aan bod komen
2) hoe de opvattingen van die filosofen cruciale veranderingen in de cultuur van Europa
weerspiegelen of verwoorden
⇾ cruciaal omdat ze de cultuur van europa gemaakt hebben
1
,HOOFDSTUK EEN: PROBLEEMSTELLING MET SOCRATES
➔ van heel lang geleden, maar ook nog toepasbaar op de dag van vandaag
➔ 399 v.C., Athene, centrum van de griekse cultuur
I. Het Griekse mirakel
grieken:
verschillende nieuwe, fundamentele uitvindingen:
1. democratie: relatief: vrouwen en slaven hoorden hier niet bij
2. theater, sport en meetkunde
3. atheïsme: zij waren de eerste die de godsdiensten gingen weerleggen door oude
mythes te analyseren
vb. wij maken Goden zo omdat wij er zo uit zien maar als andere dieren
konden tekenen maakten zij de Goden ook zo zoals zij eruit zien
⇾ ze hadden genoeg zelfzekerheid om hun eigen mening te hebben los van de
traditionelen religieuze verklaringen
4. wetenschap/ geschiedschrijving: de gedachte dat bij vragen zoals ‘wat is er precies
gebeurd’ niet het eerste het beste antwoord te vinden valt
⇾ eerste mensen die de natuur wouden verklaren vanuit een menselijk en
niet-religieus oogpunt
⇾ over de heel vroege verklaring hebben we enkel poëtische geschriften
Wat is nodig om aan wetenschap van de natuur te beginnen volgens een menselijk
standpunt?
● Gaat uit van een orde of regelmaat in de samenleving: anders kan men
geen wetten maken
‘de hele natuur kan vanuit een paar regels verklaard worden’
● de eenvoudige mens kan deze principes begrijpen, niet enkel de Goden
kunnen dit → principes zijn woorden
verschillen tussen wetenschap nu en toen:
● Grieken maakten geen gebruik van experimenten of instrumenten, enkel
alledaagse observaties
● volgens de grieken waren er geen ondubbelzinnige en onbetwijfelbare
uitspraken mogelijk, dit was enkel van toepassing op ‘bovenaardse’
fenomenen, ze konden wel verhoudingen vaststellen, maar niks exact
formuleren
waarom waren er zo veel nieuwe uitvindingen op 1 plaats op een korte tijd
→ daarom het Grieks mirakel
- economie: slavernij
2
, - impact van woord en schrift
● iedereen mag mee discussiëren: geen enkel thema is taboe en elke
man mag mee discusieren
● wetten moeten worden neergeschreven
+ de machtshebber kan de wetten niet zomaar veranderen
+ eigen interpretaties confronteren met die van de
machthebber
● ook anderen dingen konden worden opgeschreven
+ makkelijker om ideeën te verspreiden en om hier meer over
te discussiëren
+ maakt een afstandelijke kijk mogelijk: je kan het steeds
herlezen
II. de zelfzekerheid van Socrates
1. de centrale idee in het leven van Socrates
Socrates:
- bekend en een berucht figuur
- altijd omringd door groep jongere mannen van een hoge stand die
meegingen in zijn discussies
- ging met iedereen discussiëren over het goed en het gelukkig leven (gelukt
leven)
● niet laten leiden door je instinct dat ons naar het aangename drijft:
niet alles wat aangenaam is is goed of nuttig
● we moeten inzicht verwerven over wat het gelukt leven is: op een
verantwoorde manier zeggen of dat een gedragslijn goed of slecht is
→ gedragingen en gewoontes moeten we kunnen aantonen dat ze
bijdragen aan het gelukt leven
→ ‘niemand doet wetens en willens kwaad’: niemand doet met
opzet iets kwaad, de persoon weet gewoon niet wat echt belangrijk
is
2. de apologie van Socrates
⇉ Socrates kreeg de doodstraf omdat hij werd beschuldigd van Goddeloosheid en
misleiden van de jeugd, hij mag proberen om de ‘rechters’ te overtuigen dat hij
mag blijven leven, na zijn dood heeft Plato neergeschreven wat hij zei tijdens zijn
proces
- hij staat (volgens hem) niet terecht voor zijn religieuze overtuigingen,
maar voor zijn levensstijl.
3
, die verdedigt hij:
● hij ondervraagt mensen, niet omdat hij alles weet maar omdat hij
onwetend is en op zoek is naar een goed antwoord
● zijn zoektocht naar een antwoord is een opdracht van de Goden =
het orakel van Delphi
→ hij twijfelde niet aan de zin van zijn leven en als hij hiervoor
moest sterven dan was dat zo
- inzicht is onmisbaar in een gelukt leven:
● hij weet wat goed en kwaad is (niet zijn mening maar wat algemeen
goed en kwaad is) maar hij is niet verstandiger dan de rest omdat hij
ook niet weet wat er na de dood gebeurd
● hij bezit algemene kennis wat voor iedereen het gelukt leven is
het gelukte leven volgens Socrates
- eudaimonia:
➢ goed gevoel krijgen, bloeien ontwikkelen
➢ doen waar je goed in bent
vb. huurmoordenaar kan dat goed
- arete:
➢ goed zijn in datgene wat een gewoon mens goed in moet zijn
vb. huurmoordenaar doet niet wat hij moet doen
⇾ begrijpen waar een gewoon mens goed in moet zijn
Socrates weet wat het goede en het kwade is: inzicht/verantwoorde kennis
apologie: het terein van de zingeving/ zekere kennis of algemene kennis
3. het debat met de sofisten (protagoras)
de sofisten:
- vanuit het standpunt van Protagoras (de oudste en belangrijkste
vertegenwoordiger)
- 2e helft van de 5e eeuw v.C.
- Rondreizende leraars
- schandaal: eerste mensen die anderen lieten betalen voor hun onderwijs
- nieuwe markt in Athene door het belang van de democratie
retoriek: de kunst van het goed en overtuigend spreken voor een groot publiek
➔ focus ligt op het overtuigen en niet op wat het juiste is
➔ verdediging en verbale discussies zijn belangrijk
➔ zowel praktisch als theoretisch
➔ niet belangrijk wat je zegt maar hoe je het zegt
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evabednarczyk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
