Beroepsethiek
Hoofdstuk 1 – Wat is relationele ethiek?
1.1.Hebben we een probleem?
Psychologische consulenten worden vaak geconfronteerd met complexe situaties. Als psychologisch
consulent leer je allerlei methodieken en praktijken om daarmee om te gaan.
Bv. Cliënt-centered werken, contextueel werken,….
Op welke wijze geef jij als psychologisch consulent betekenis aan je werk? Je praktijk?
- De ethiek = een filosofische discipline dat zich de vraag stelt naar het fundament van een
psychologische praktijk.
- Moeilijkheid aan funderingsvragen is dat de ethiek niet onmiddellijk een antwoord biedt.
Hoe gaan we om met de hulpvraag van de cliënt: totalitair of relationeel? Meent men dat men zijn
psychologische praktijk totaal kan funderen. Of is het eerder zo dat men zijn psychologische praktijk
slechts relationeel kan funderen?
Mensen zoeken al eeuwenlang naar antwoorden op praktische vragen en soms funderen ze hun
handelen in god, in het individu, in de economie,….
Relationele ethiek:
- Het handelen wordt niet gefundeerd in één of ander abstract of bovennatuurlijk begrip.
- Aan de slag met het netwerk van relaties, de vele factoren die het leven van een cliënt
uitmaken, om het goede te doen.
o Het is in dit netwerk dat we op zoek moeten gaan naar wat een goede praktijk is.
o Het is in dit netwerk dat we onze weg moeten vinden.
Wat moeten we doen om goed te doen?
- 3 problematische thema’s: fixatieproblematiek, vergrijzingsproblematiek & seksualiteit.
- In het verleden was er in onze samenleving op dergelijke vragen een eenvoudig antwoord.
o Het leven was heilig, in god gefundeerd.
- Het fundament voor zoveel duidelijkheid was een vast omlijnd religieus kader met klaar en
welonderscheiden antwoorden.
o Wat mocht, kon en moest, lag totaal vast.
Ons ethisch aanvoelen is gewijzigd. Of de wijze waarop we ons leven betekenis geven is gewijzigd.
Antwoorden op dergelijke ethische thema’s zijn vandaag niet meer evident. Totale antwoorden zijn
niet meer evident.
Zijn er vandaag nog principes, waarden? Hoe moeten we deze evolutie inschatten? Is deze louter
negatief of biedt ze ook kansen?
Het verlaten van de klassieke totalitaire religieuze ethiek toont hoe onze samenleving steeds
meer vertrekt vanuit een filosofie van de relatie – alhoewel we evenzeer zien hoe er een
aantal totalitaire tegenbewegingen aan de hand zijn.
,1.2.Een fundamenteel filosofisch-ethisch debat
In onze samenleving en in het psychologisch praktijkveld onderscheiden we een debat tussen
verschillende wijzen waarop men zijn praktijk fundeert.
De toenemende mathematisering, formalisering of rationalisering van de hulpverleningssector:
- Materialistisch/modern.
- Denk in mechanische termen over menselijke relaties.
o Elke ethische vraag wordt dus louter vertaald in monetaire, juridische en technische
procedures of contracten.
- Via metingen vaste procedures voor psychologische problemen kunnen ontwikkelen.
- Meent een probleem totaal te kunnen beheersen én op te lossen.
Hierbij kunnen we het hebben over het kwaliteitsbeleid. Door het decreet van 17/10/2003 over de
kwaliteit van de gezondheids- en welzijnsvoorzieningen werd de hulpverleningssector
geconfronteerd met een nieuwe wetgevende realiteit.
- Systematisch werk maken van kwaliteit, met het uitdrukkelijke doel om verantwoorde zorg
te verstrekken.
o Door het organiseren van ‘overleg’ en door systematische ‘zelfevaluatie’ van alle
medewerkers.
Alleen is het de vraag waarom men kiest om dit kwaliteitsbeleid door middel van een
kwantificerende en procedurele methodiek uit te werken.
De individualisering en de vermarkting van de ethiek:
- Een psychologische praktijk is louter (of totaal) een economische zaak van het individu.
- Hulpverlening wordt meer en meer een economische realiteit.
o Het wordt een zaak van contracten, financiën, efficiëntie, rechten en plichten.
Wanneer een opleiding op deze manier kijkt naar de hulpverleningspraktijk, dan wordt een vak
ethiek nogal snel ingevuld met enkel rechtsvakken, economie en deontologie.
We merken hoe de individualisering en vermarkting van de psychologische praktijk mooi samen
spoort met de mathematisering ervan.
- De vermarkting vraag een psychologische praktijk die objectief in procedures kan gegoten
worden.
- Wetenschap, technologie en kapitaal spelen in toenemende mate een rol in de
hulpverlening.
De relationele ethiek:
- Sluit aan bij de relationele filosofie.
- Meent dat we een ethisch probleem nooit totaal kunnen oplossen.
o Er zijn nooit evidente kaders voor het omgaan met ethische problemen.
o Het wegvallen van totale ethische kaders is niet negatief, maar het bied de kans om
het beter te doen.
- Sluit aan op een evolutionair of een sociaalecologisch denken dat meent dat toeval een
intrinsiek element uitmaakt van de werkelijkheid.
o Het leven en de psychologische praktijk is nooit totaal beheersbaar.
, o Waarheden nooit evident.
Toch vertrekt de relationele ethiek vanuit het idee dat de wereld evolueert, waardoor nooit iets
zomaar hetzelfde blijft.
De relationele ethische vraag is hoe we die brute algemene of objectieve wetenschappelijke kennis
relevant op een bijzondere casus toepassen? Hier bevindt zich de kracht en de professionaliteit van
een psychologisch consulent.
Zij/hij is in staat om algemene en abstracte wetenschappelijke inhouden relevant te
vertalen naar de praktijk.
Een relationele ethiek werkt uiteraard met een fundament, maar relationeel beschouwd is een
fundament nooit één, absoluut of totalitair. De relationeel ethische opdracht is om haar fundament
relevant toe te passen op concrete sociale problemen.
- Relationele ethiek wil aan de objectiviteit van het leven betekenis geven.
o !!! Betekenisgeving staat niet los van de realiteit !!!
- Wat er gebeurt is het gevolg van een wisselwerking tussen objectiviteit en subjectiviteit.
Een vernieuwd of herwonnen bewustzijn bij een aantal religies:
- Een aantal totalitaire interpretaties van bepaalde religies hebben opnieuw de wind in de
zeilen.
- Een ethisch probleem is dan een kwestie van louter geloof.
- God is voldoende voor het oplossen van onze ethische mogelijkheden.
Conclusie: een relationele ethiek zoekt om het economische, de wetenschap en het religieuze in te
bedden in een filosofie van de relatie. Omgekeerd gezegd betekent dit dat ze weigert om het
economische, de wetenschap en religie te verabsoluteren of te totaliseren.
1.3.Filosofie stelt de vraag naar de grond, ethiek stelt de vraag naar de grondwaarde
Filosofie stelt de vraag naar de grond, waarmee we de vraag stellen naar het fundament, de basis
waarop we steunen om te doen wat we doen. Dit is de vraag naar het laatste en ultieme argument
waarom we iets doen.
- Een totalitaire & relationele grond.
- Ethiek baseert of fundeert zich op waarden. Je kunt bij deze waarden immers nog vragen
stellen. Op hun beurt zijn deze waarden gefundeerd in diepere of meer fundamentele
waarden, die ook voorafgaande waarden vereisen tot we stoten op de laatste of de eerste
waarde, de grondwaarde.
Het is de taak van de ethiek om bij deze grondwaarden vragen te stellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper febevanderbeken. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
