Samenvatting
Samenvatting - neurogene spraak en slikstoornissen - dysartrie, dysfagie en spraakapraxie
- Instelling
- Hogeschool Gent (HoGent)
Deze samenvatting is gebaseerd op de PowerPoints en de notities uit de les.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 72 pagina's
Voorbeeld 4 van de 72 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting neurogene spraak- enslikstoornissen
Examen:
- Diadochokinese sws op examen!
- Dysfagie
Maak een schets en duid de valecula aan
3 redenen waarom oesofagale sfincter opent
Tijdstip van hoesten: sws examenvraag!!
Vergelijk de VFES en FEES met elkaar
Welke techniek selecteer ik bij behandeling? Wat is het doel en voor welke
doelgroep?
- Spraakapraxie
weten voor wat het kenmerk typisch is om een diagnose te stellen
fouten benoemen, voor wat typisch? Spraakapraxie vergelijken met andere stoornis
geef 3 subtesten die jij zou selecteren en waarom
1. Dysartrie
1.1. Definitie
- “Dysartrie is een verzamelterm voor een groep spraakstoornissen t.g.v. een verstoring in
spiercontrole (verlamming, te weinig/teveel spierspanning) over de spraakmechanismen
door schade aan het centraal of perifeer zenuwstelsel.”
Centraal zenuwstelsel (CZS): hersenen en ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel (PZS): zenuwen
- “Het veroorzaakt problemen in de orale communicatie door paralyse (= verlamming), zwakte
of dyscoördinatie (probleem met grove motoriek) van de spraakmusculatuur.”
- “Het is te onderscheiden van spraakapraxie (problemen met het plannen en programmeren
van bewegingen) en afasie (inefficiënte verwerking van linguïstische eenheden, probleem
met taalverwerking)”
1.1.1. Spraakcomponenten
- Ademhaling: type, volume, beheersing
- Fonatie: kwaliteit, toonhoogte, luidheid
- Resonantie
Hyper-, hyponasaliteit, gemengd, nasale emissie (luchtontsnapping)
Velofaryngale incompetentie
- Articulatie/mondmotoriek: hyper-, hypotoon (te weinig spanning
- Prosodie
Melodisch, dynamisch en temporeel accent
o Melodisch: melodie, monotoon
o Dynamisch: beklemtoning
o Temporeel: snelheid waarmee gesproken wordt
1.1.2. Neuromusculair
- Bezenuwing spraakspieren
1
, Centraal zenuwstelsel (CZS): probleem hier is centrale dysartrie
o Beschadiging van:
Motorische cortex
Cerebellum (kleine hersenen)
Subcorticale structuren (basale ganglia met putamen, thalamus,
substantia nigra…)
Verbinding tussen deze gebieden en de craniale en spinale zenuwen
Perifeer zenuwstelsel (PZS): probleem hier is perifere dysartrie
o Beschadiging van:
Kernen craniale zenuwen in de hersenstam
Craniale zenuwen: 12 paar, aan hersenen
nervus Trigeminus (n. V): kaakspieren en sensibiliteit
mondholte
nervus Facialis (n. VII): mimische spieren, speekselprod.,
mucus neus en mond
nervus Glossopharyngeus (n. IX): velum en farynx
nervus Vagus (n. X): stembanden en velum
nervus Accessorius (n. XI): hoofdhouding
nervus Hypoglossus (n. XII): tongspieren
Spinale zenuwen: aan ruggenmerg, dorsale en ventrale route
Beschadiging = musculaire stoornis
- Spraakspieren:
Ademhaling: ademhalingsspieren (tussenribspieren, …)
Fonatie: stemplooien, …
Resonantie: velum, tongspieren, …
Articulatie: lipspieren, kaakspieren, tongspieren
- Spelen ook een rol:
Sensibiliteit mondholte
Speekselproductie (droge mond/teveel speeksel)
1.2. Types en kenmerken
Type Uitleg
Lokalisatie: Hersenstam (= bulbus)
- letsel aan de kernen van de craniale zenuwen
- letsel aan de craniale zenuwen zelf
- aandoening motorische eindplaatjes centraal zenuwstelsel
Oorzaken:
- divers (vasculair, degeneratief, traumatisch, infectieus, toxisch)
Algemene kenmerken:
- Gestoorde reflexmatige en willekeurige bewegingen
Slappe/bulbaire
- Spierzwakte
dysartrie
- Hypotonie (te weinig spanning)
- Atrofie: spieren verminderen in massa door weinig prikkeling en
gebruik
- Fasciculaties: kleine onwillekeurige samentrekking (bv. in tong)
Distinctieve spraakkenmerken:
- Afhankelijk van de betrokken zenuwen
n. V, n. VII en n. XII: gestoorde articul. en trage spraak
n. X (+ n. IX & n. XI): gestoorde AH, fonatie en resonantie
2
, - Ademhaling:
Inspiratoire stridor: piepende ademhaling
Weinig lettergrepen op 1 ademhaling
- Fonatie:
Gesluierde, hese stem met luchtverlies (stemplooien sluiten
niet volledig)
- Resonantie:
Hypernasaliteit: huig zorgt niet voor afsluiting van keelholte
Ernst: varieert afhankelijk van…
- Unilateraal / bilateraal letsel
Alle craniale zenuwen worden bilateraal bezenuwd, behalve
n. VII en n. XII
Unilateraal: sowieso uitval
Bilateraal: 1 zenuw kan het overnemen
- Ernstiger bij verschillende aangetaste zenuwen
Aandoeningen typisch gepaard met een slappe dysartrie:
- Verlamming van Bell: aangezichtsverlamming
- Myasthenia Gravis: auto-immuunaandoening
- Syndroom van Guillain-Barré: auto-immuunaandoening
Lokalisatie: Cerebrum (grote hersenen)
- letsel motorische hersenschors
- verbinding motorische hersenschors en craniale of spinale zenuwen
Piramidaal systeem: faciliterend/ fijne bewegingen
Extrapiramidaal systeem: inhiberend
Bilaterale beschadiging pyramidaal systeem
- Tractus corticospinalis: banen van hersenschors naar ledematen
(bewegen van ledematen)
- Tractus corticobulbaris: baan van cortex naar hersenstam (spraak)
- Alle craniale zenuwen zijn bilateraal bezenuwd
Uitz.: n. XII en n. VII
- Bilateraal letsel: uitval verschillende zenuwen, ik beweeg zwakker
- Unilateraal: uitval, geen bezenuwing meer
Algemene kenmerken:
Spastische of - Spasticiteit: spier trekt constant samen
pseudobulbaire dysartrie - Hypertonie (verhoogde spierspanning)
trage en beperkte bewegingen
verhoogde reflexen
- Dwanghuilen en dwanglachen: plots lachen/wenen, onbewust
Distinctieve spraakkenmerken:
- Ademhaling:
Gespannen (door hypertonie)
Hogere frequentie
- Articulatie: onnauwkeurige consonanten
- Fonatie:
Schorre stem (hypertonie)
Geperste en geknepen fonatie
Lage spreektoonhoogte
- Resonantie: hypernasaliteit
- Prosodie: traag spreekritme
3
, Lokalisatie:
- Cerebellair systeem (kleine hersenen: evenwicht…)
Letsel cerebellum
Letsel van de banen van en naar het cerebellum
Algemene kenmerken:
- Ataxie + dronkenmansgang, dysmetrie, dyscoördinatie
Ataxie: overkoepelende term voor niet goed kunnen
coördineren en controleren van spieren. Alle symptomen
samen zorgen dat bewegingen niet vlot verlopen
Dysmetrie: voorbijschieten van doel, bewegingsafstand
inschatten (bv. vingerneusproef, naast fles water grijpen)
- Intentietremor: als we doel naderen zien we een tremor (bv. beven
als je dichter bij je neus komt)
Distinctieve spraakkenmerken:
- Fonatie:
Plotse uitschieters (toonhoogte en luidheid)
Atactische of cerebelaire
dysartrie
- Articulatie:
Onprecieze articulatie
Dysdiadochokinese: vaardigheid om te wisselen tussen
verschillende bewegingen. Dit niet kunnen
o AMR-taken: alternating motion rate, ernstig (bv.
tatata, papapa, kakaka)
o SMR-taken: sequential motion rate, licht (bv. pataka,
vuist-open-toe)
- Prosodie:
Teveel nadruk onbeklemtoonde lettergrepen
Traag spreektempo
Scanderen: lettergreep per lettergreep spreken
Oorzaken:
- Ataxie van Friedreich: erfelijke progressieve aandoening
- Hypothyreoïdie: auto-immuunziekte
- Langdurig alcoholgebruik
Hypokinetische dysartrie
Lokalisatie:
- Letsel basale ganglia en hun verbindingen (subst. nigra en/of globus
pallidus)
- Associatie ziekte van Parkinson
Algemene werking: inhiberend
- Neurotransmitter: dopamine (aangemaakt in subst. nigra/zwarte
kern)
Extrapyramidale Bij Parkingson wordt dopamine minder aangemaakt
dysartrie - bij beschadiging: overmatige corticale controle
- gevolg: spierrigiditeit, bradykinesie, hypokinesie en (rust)tremor
Spierrigiditeit: weerstand in spieren
Bradykinesie: vertraging in bewegingen
Hypokinesie: te weinig beweging (bv. niet meer zwieren met
armen bij stappen)
Rusttremor: je hand zit in rust maar kan niet stil houden
Algemene kenmerken:
- Automatische bewegingen vallen weg
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliedc47. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50155 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen