MENS EN GEZONDHEID
INTRODUCTIE : HISTORIEK, PSYCHOTHERAPEUTISCHE STROMINGEN EN
CLASSIFICATIEPROBLEMEN
DEFINITIES
▪ Psychopathologie: een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich
bezighoudt met het beschrijven van psychische stoornissen, oorzaken daarvan en
behandelingen daarvoor.
▪ Psychiatrie: medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en behandeling van
psychische stoornissen.
▪ Klinische psychologie: tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving,
oorzaken en de behandeling van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te
bevorderen.
▪ Psycholoog: iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid
▪ Gz-psycholoog: psycholoog die na zijn studie een aanvullende opleiding heeft gevolgd.
(Bevoegd tot diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen)
▪ Psychotherapeut: iemand die na de studie psychologie of geneeskunde een
vervolgopleiding heeft gedaan, waardoor hij bevoegd is tot het geven van
psychotherapeutische behandelingen.
▪ Psychiater: iemand die na zijn studie geneeskunde een vervolgopleiding heeft gedaan
waarin hij zich heeft gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van patiënten
met psychische stoornissen.
▪ Psychische stoornis: het geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen
dat wordt gekenmerkt door onder andere een storing in het functioneren en lijden
▪ Symptoom: specifieke kenmerken of eigenschappen die passen bij een bepaalde
psychische stoornis.
PSYCHOPATHOLOGIE
Wat is het?
- Deelgebied van psychiatrie en klinische psychologie
- Focus op afwijkende emoties, gedachten en gedrag
- Aandacht voor de oorzaken en de behandeling
!! pathologisch gedrag in dit land is niet hetzelfde als in een ander land
→ Oorzaken als psychologisch consulent meenemen? Iets mee doen in begeleiding, anders niet
→ Oorzaken ook belangrijk binnen context en begeleiding
SYMPTOOM VS SYNDROOM VS COMORBIDITEIT
- Symptoom = uiting van onderliggend probleem
bv. Hoofdpijn, buikpijn, stemmen horen
- Syndroom = verzameling van symptomen
bv. Depressie, schizofrenie, bipolaire stoornis
, - Comorbiditeit = samengaan van verschillende syndromen
bv. Iemand met een depressieve stoornis heeft raar of zelden enkel een depressieve
stoornis
WAT IS ‘NORMAAL’ GEDRAG?
Wie bepaalt wat normaal gedrag is?
- Personen met de meeste invloed : meerderheid, maatschappij, omgeving, ouders, norm
- Cultuur en maatschappij : in sommige culturen is het horen van stemmen niet abnormaal
en negatief
- Hangt af van omgeving
Wat is normaal gedrag?
- Bepaalde criteria gemaakt : veranderen doorheen tijd en cultuur
- Belonen van ‘normaal’ gedrag
Wanneer is het normaal gedrag?
- Na gewenning van nieuw gedrag wordt het normaal gedrag
- Soms wordt gedrag nooit als normaal gezien bv mensen vermoorden
NIET ZO LANG GELEDEN
Behandeling: lobotomie - naald richting hersenen, klop geven met hamer → limbisch systeem
uitgeschakeld
VANAF WANNEER SPREKEN WE VAN ABNORMAAL/AFWIJKEND GEDRAG?
6 criteria van afwijkend gedrag
1. Uitzonderlijk:
Binnen persoon zelf en uitzonderlijk binnen groep, komt niet vaak voor en kan plots
gebeuren
2. Sociaal afwijkend:
Iets niet doen dat heel veel andere mensen wel doen / compleet in de andere richting van
wat er normaal gedaan wordt
3. Foute perceptie of interpretatie van de realiteit:
Hallucinaties of waanbeeld
4. Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon:
Kan je niet altijd zien, vaak het geval bij fobieën
, 5. Ongepast of contraproductief gedrag:
Bv destructief maar dat het ook naar anderen ongepast is en invloed op interpersoonlijk,
professioneel of sociaal functioneren
6. Gevaar
Voor zichzelf of anderen door het gedrag te vertonen
Conformisme
= aanpassen aan de norm
Bv. cocaïne gebruik : voldoet aan alle criteria, als iedereen het doet, dan zou het niet sociaal
afwijkend zijn maar wel psychopathologisch : soms zijn er uitzonderingen
→ kan leiden tot afwijkend gedrag : iets doen omdat je vrienden het ook doen
DE PSYCHODIAGNOSTISCHE CYCLUS
Als we aan de criteria voldoen, hele cyclus doorlopen :
> Aanmelding: merken of het pathologisch is
> Inventariseren: vragen stellen, is belangrijke fase, concreet maken
o Heel belangrijk !!
o Oppassen met zeggen wat je denkt want anders gaat cliënt zijn gedrag hieraan
aanpassen
> Hulpvragen: wat wil de cliënt (is vaak moeilijk) -> voorbeeld: kan je me helpen met stoppen
met roken? – (de vraag kan soms niet zijn wat we willen onderzoeken)
> Probleemdefinitie: richting diagnose stellen, wat is concreet het probleem
> Verklaren: de effectieve diagnose + waarom is dit aan de hand?
> Mogelijkheden: behandelingsplan
> Advies
EXAMEN
Formuleer een hulpvraag
• Kan je me helpen stoppen met roken?
• Kan je mij helpen met mijn perfectionisme?
, CASUS
Elise is een vrouw van 23 jaar, past afgestudeerd (met een beetje vertraging) in de Toegepaste
Psychologie. Ze worstelt sinds haar laatste jaar enorm met paniekaanvallen. Deze kunnen op
verschillende momenten, door verschillende triggers naar boven komen. Nu dat de werkwereld
klaar is haar te ontvangen, weet ze niet goed of ze, met de paniekaanvallen in het achterhoofd, wel
klaar voor is. Elise heeft een afspraak met jou als Psychologisch Consulent in de praktijk waar je
werkt. In jouw praktijk werkt een psycholoog, psychiater, seksuoloog en een trauma expert. De
huisdokter is ook enkele huisnummers verwijderd.
Stel dat Elise voor je zit. Welke vragen zou je willen stellen om te kunnen bepalen of we effectief
spreken van pathologisch gedrag?
Vragen :
• Uitzonderlijk: hoe lang heb je al last van de paniekaanvallen? Heb je er al lang last van?
• Aanzienlijk: hoe uiten de paniekaanvallen zich?
• Welke triggers?
• Contraproductief: ervaart ze gevolgen van de paniekaanvallen op sociaal vlak of op vlak
van school in het dagdagelijks leven?
• Emotioneel lijden: is het fysiek of mentaal?
• Foute perceptie van de werkelijkheid: welke gedachten gaan er door je hoofd voor en na de
paniekaanval?
• Waarom denk je dat je er niet klaar voor bent? Waarom heb je het nu niet?
• Heb je al professionele hulp gehad?
• Hoe kun je jezelf kalmeren? Wat heb je zelf al geprobeerd?
• Hoe zou het zijn als je de paniekaanvallen niet hebt? Is het enkel de paniekaanvallen die je
tegenhouden?
• Wat is ‘the worst-case scenario?’
• Hoe verliep je stage?
Elise heeft na enkele sessies met jou aangegeven dat ze toch een traject wil starten voor een
diagnose. Ze vraag aan jou hoe dit eigenlijk in zijn gang gaat, wat gaat er allemaal gebeuren?
• Overlopen van de diagnostische cyclus: belangrijk bij het benoemen dat het een cyclus is
• Hoeveel het kost: er komt vaak een psychiater bij en kan oplopen tot +100 euro per
consultatie
• Bevragen: wat de diagnose kan betekenen en wat het met de persoon gaat doen
HET STELLEN VAN EEN DIAGNOSE
Twee kanten van assessment
1) Kwalitatieve assessment
• Interviews: gestructureerd en ongestructureerd
o Info uit intake
o Klinisch interview (DSM)
o Bv. SID
• Alles wat uit gesprekken komt: intake info, interviews (DSM heeft gestructureerd
interview: peilt naar persoonlijkheidsproblemen)
