LES 2: MASSIEFBOUW
Stapelen: de verschillende soorten bouwstenen
Terminologie:
- Muren en wanden zijn architecturale elementen waarvan de hoogte en de
lengte relatief veel groter zijn dan de breedte die meteen daarom ook de
dikte wordt genoemd.
- Muren en wanden zijn architecturale elementen die ruimtes verticaal
scheiden.
- Muren hebben naast hun scheidende functie vooral een dragende functie.
- Wanden daarentegen nemen in geen geval lasten op, waardoor ze lichter
kunnen uitgevoerd worden. Ze hebben uitsluitende een scheidende
functie.
- Binnenmuren scheiden ruimtes met aan weerszijden een duidelijk
binnenklimaat. Dat binnenklimaat kan evenwel verschillende zijn,
bijvoorbeeld tussen verwarmde en niet verwarmde ruimtes.
- Buitenmuren kennen aan één zijde een buitenklimaat en aan de andere
zijde een binnenklimaat.
Ruwbouw:
- Met ruwbouw doelt men doorgaans op die werken die “ruw” zijn in
bematingen en afwerkingen en de eerste werken uitmaken bij het
oprichten van een gebouw, het gaat dan , in chronologische volgorde om,
o.a. :
➔ de graafwerken en funderingswerken en de ondergrondse riolering
➔ de muren en wanden en vloerplaten en de openingen erin
➔ de daken, schachten en schoorstenen .
- Als men de buitenopeningen dicht maakt met deuren en ramen en de
platte daken of schuine daken bedekt met waterdichte afwerkingen zodat
het geheel dicht is tegen de normale wind en waterdruk van buiten naar
binnen, dan benoemt men dit soort afwerkingsniveau ook wel ruwbouw,
wind en waterdicht. ( In het frans: Gros Oeuvre fermé )
Elementen om mee te stapelen:
1. Natuursteen:
= gesteente dat van nature voorkomt en dat na een eventuele bewerking, geschikt is
als bouwmateriaal. (in tegenstelling tot “kunststeen” zoals baksteen)
- Stollingsgesteente= door stolling van magma/lava: o.a. graniet en basalt
- Afzettingsgesteente= door bezinken van deeltjes of neerslaan van
mineralen uit water of een ander fluidum: o.a. kalkstenen, zandstenen en
tuffen, schalie, kleisteen
- Metamorf gesteente = gevormd onder druk/temperatuur gevormd: o.a.
marmer, leisteen
Natuursteen kan perfect bewerkt worden mbv computers
,1.1. Graniet
- Weinig poreus
- Een van de hardste steensoorten dus moeilijker te bewerken
- Sterk (Druksterkte > 200 N/mm2)
- Dichtheid tussen 2650 en2750 kg/m3
1.2. Kalksteen, blauwe hardsteen
- Afzettingsgesteente dat ontstaat door de opeenhoping van
(kalkhoudende) overblijfselen van in zee levende organismen
- Bestaat voornamelijk uit calciumcarbonaat (CaCO3)
- Bevat regelmatig zichtbare fossielen
- Veel soorten met verschillende eigenschappen:
➔ Dolomiet (hoge porositeit)
➔ Blauwe hardsteen (kenmerkende kleur + hard)
➔ Krijt (zacht)
1.3. Zandsteen
- Afzettingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit zandkorrels (kwarts)
- Geelbruin tot grijs door verwering.
- Bruinrode varianten door oxiden en mineralen.
- Wordt sinds de oudheid gebruikt als bouwmateriaal omdat het zacht en
goed bewerkbaar is.
- Sommige types zijn poreus en minder weervast.
1.4. Marmer
- Afgeleid van het griekse μάρμαρον (mármaron) "kristallijn gesteente,
glinsterende steen“
- Metamorfe (druk/temperatuur) kalksteen uit zeer zuiver calciumcarbonaat
- Hoge dichtheid (2500 en 2800kg/m3)
- Hard, maar zacht genoeg om te bewerken (beeldhouwen)
- Slijtvast
- Weersbestendig
- Kan goed glad gepolijst worden
- Duur materiaal met zeker prestigegehalte
1.5. Leisteen
- Makkelijk te winnen
- Gemakkelijk te zagen en te verwerken
- Niet waterdoorlatend (daken, maar ook vochtscherm in kastelen)
- Natuurlijk uiterlijk
- Weinig poriën dus eenvoudig schoonmaken (vloeren)
- Niet slijtvast dus brokkelt makkelijk af
- Zeer bros
- Afschilfering in koude klimaten want
,Kunststeen
2. Adobe
-Bestaande uit silicaathoudend zand, water, klei en organische materialen
zoals stro en mest. Het mengsel wordt in een mal gestampt en buiten in de
zon gedroogd. Vooral in het Midden-Oosten, Noord-Afrika, Zuid-Amerika
en het zuidwesten van Noord-Amerika en Spanje zijn gebouwen van adobe
te vinden.
- In centraal Afrika worden zeer veel woningen gebouwd met Adobe
blokken. Het is een zeer goedkope manier van bouwen die ecologisch
gezien een perfecte bouwsteen is voor die regio. De aarde komt van de site
zelf, er is geen transport nodig. De aarde wordt niet gemanipuleerd en
blijft dus aarde. Later wanneer het gebouw afgebroken wordt kunnen ze
de aarde terug recupereren. Het is een gebouw zonder afval.
- Aangezien er op moleculaire niveau geen wijziging is aangebracht, kan
door vermalen en toevoegen van water de geproduceerde steen opnieuw
vergruisd en hervormd worden en tot een nieuwe blok gemaakt worden
3. Leemsteen
- CEB of Compressed Earth Blocks of in het frans BTC Brique Terre
Comprimer. Bij ons genoemd de leemsteen.
- Leemsteenblokken worden gelijkaardig geproduceerd als adobé maar
bevatten geen organische toevoegsels, ze bestaan in handvorm maar
veelal (bij ons) worden ze geperst (zeker van de kwaliteit).
- Deze stenen zijn veel gelijkmatiger dan adobeblokken. Ze lijken op de
bakstenen die we kennen. Het grote verschil is dat deze stenen gedroogd
worden in plaats van gebakken. Deze stenen vragen dus veel minder
energie en veranderen de aarde niet in een onomkeerbaar product. Deze
stenen zijn veel ecologischer dan de bakstenen die we kennen, Een
leemsteen blijft leem.
4. Baksteen
- Definitie: uit klei gevormde en door bakken verharde stenen, gebruikt voor
het uitvoeren van metselwerk
- Voornaamste grondstof = klei (waterhoudend aluminiumsilicaat)
- zacht gesteente
- grijze of geelachtige kleur
- zeer fijne korrels
- sterke binding
- handvormsteen:
➔ baksteen volledig gevormd met de hand, ruw uitzicht
- vormbaksteen
➔ klei wordt ingeperst in de vormbak en nagewalst, gelijkmatigere stenen
- strengperssteen:
➔ wordt geperst en daarna gesneden, gladde stenen waarbij openingen
kunnen worden aangebracht
traditionele steen: lage druksterkte en worden gebruikt als gevelsteen
, snelbouwblok: gemiddelde druksterkte en worden gebruikt als dragend
element
5. betonsteen:
- kan als gevelelement blijven
- Betonblokken worden gemaakt van een zand-kiezelmengsel en als
bindmiddel wordt in plaats van klei, cement gebruikt. Deze blokken
worden gewoon gedroogd.
- Volle en holle blokken
6. Silicaatsteen (kalkzandsteen)
- Hoge dichtheid, zwaar en weinig poreus
- Akoestisch goede prestaties
- Ongevoelig voor vocht (waterdamp) en schimmel
- Goede druksterkte dus uiterst geschikt voor dragende wanden
- Milieuvriendelijk productieproces
- Blokken kunnen gelijmd worden
- Grotere elementen mogelijk via plaatsing met kraan(tje) waardoor minder
manuren nodig
7. Cellenbeton
- Cellenbeton wordt klassiek gebruikt als kimblok, om de koudebrug te
vermijden.
- Als dragend metselwerk minder geschikt wegens de lagere druksterkte,
- hoewel die wel een tijdlang via brede draagmuren (40cm bv) zonder
isolatie zo gebruikt werden.
- Wel geschikt als niet-dragend metselwerk, hoewel hier vaker gipsblokken
- worden gebruikt
Bouwprincipes:
1. basisprincipes
- Bij massiefbouw in metselwerk worden de lasten direct verticaal (=
richting en zin van de zwaartekracht) naar de fundering en bodem
afgedragen langsheen massieve bouwdelen die zo’n massa bezitten dat ze
in staat zijn die lasten te dragen en over te brengen.
- Een gelijkmatige verdeling van de belastingen op de funderingen wordt in
een stapelbouw bekomen door het verband waarmee de elementen
gestapeld worden.
- Stapelen van elementen betekent essentieel dat de lasten alleen door druk
van het ene element op het andere worden overgedragen. In zo’n
stapeling treden dus enkel drukkrachten op en geen trekkrachten.
- Dragende muren staan boven elkaar
- Dragende muren die niet boven elkaar staan worden gedragen door een
betonbalk of een staalprofiel of ondersteunt door zwaardere betonplaten
2. Bindmiddelen