Inleiding Nationaal recht
Recht & onderneming
Deel 1: Inleiding
Hoofdstuk 1: Wat is recht?
“Recht is het geheel van bindende regels tot ordening vd samenleving in beginsel opgelegd, minstens
bekrachtigd door de maatschappij en als zodanig afdwingbaar gesteld.”
- Iets waar je dagdagelijks mee geconfronteerd wordt
- Rechtsregels = regels die afdwingbaar zijn met maatschappelijk geweld
Om van recht te spreken, 3 categorieën van regels:
1. Regels van ordenen – recht probeert te ordenen
2. Regels van ordenen kunnen afdwingen – regels hebben om regels voor ordening te handhaven
3. Regels die bovenstaande kunnen wijzigen – recht is in evolutie
Objectief recht tov subjectief recht
- Objectief: recht zoals het bestaat, rechtsregels die er zijn, vb. Grondwet
- Subjectief: rechten die wij ontlenen ah objectief recht – Objedtief kent ons rechten toe en die gaan wij
uitoefenen
Vb. recht op afbeelding: niemand mag jouw afbeelding gebruiken zonder toestemming: je gaat naar rechter
omdat men foto van jou gemaakt heeft en deze online gezet heeft zonder jouw toestemming
Hoofdstuk 2: Indeling vh nationaal recht
Nationaal recht tov internationaal recht
N: recht dat een nationale oorsprong heeft, komt voor uit ons land, door Belgische wetgevers gemaakt, vb.
wetgeving door Vlaams Parlement, provincieraad…
I: recht dat een internationale oorsprong heeft, vb. landen sluiten verdragen
Onderscheid relativeren
Onderscheid privaat-publiek recht
Privaat recht
Recht dat van toepassing is op relaties tssn burgers, vb. willen huren, iemand verkoopt iets…
Gekenmerkt door traditie en vrijheid
Burgerlijk recht
- Regelt het functioneren van burgers
- Geboorte, overlijden, erfgenamen, burgerlijke staat, samenwonen…
- Burgerlijk wetboek BW (ah herzien omdat deze enorm oud zijn) + afzonderlijke regels
NBW (nieuw burgerlijk wetboek): nieuwe stukken worden hieraan toegevoegd zodat oud leeg is en
nieuw uiteindelijk volledig up-to-date is
Ondernemingsrecht
- Regelt het functioneren van ondernemingen
- Wetboek van Economisch Recht WER
Gerechtelijk recht (= privaatrechtelijk procesrecht)
- Afdwingbaarheid van bestaande regels ih burgerlijk of ondernemingsrecht
- Regelt de gerechtelijke organisatie van ons land
- Welke hoven en rechtbanken we hebben, voor welke materie we naar welke rechtbank moeten gaan,
wie voor wat bevoegd is…
- Gerechtelijk wetboek GerW
1
,Inleiding Nationaal recht
Publiek recht
Regelt de relatie tssn burgers en de overheid of tssn overheden onderling
Gekenmerkt door eenzijdige dwingende overheidsbeslissingen
Grondwettelijk recht
Grondwet: 3 materies:
1. Organisatie vd staat
2. Basisstructuren vd machtsuitoefening, vb. uitvoerende macht
3. Toekennen ve aantal rechten en vrijheden, vb. vrijheid meningsuiting, onderwijs, vereniging
+ Regels die we fundamenteel vinden voor onze samenleving
Bestuursrecht
Regelt de inrichting en werking vd uitvoerende macht
- In praktijk de regering
- Werking van ministeries en provincies etc
- Geen wetboek, wel afzonderlijke wetten
Fiscaal recht
Regelt relatie burger-overheid
- Overheid die geld bij burgers en overheden gaat halen
- Verschillende wetboeken, vb. BTW-wetboek, inkomstenbelasting…
Strafrecht
Regels waarvan we als maatschappij zeggen dat ze belangrijk zijn omdat ze te maken hebben met de
functionele rechten, de waarde vd maatschappij, de openbare orde…
- Volg je deze niet sanctie
- Sanctie wordt afgedwongen door de overheid
- Strafwetboek SW
Strafprocesrecht
- Vervolg van strafrecht, voor conflicten tssn burgers
- Tegenhanger gerechtelijk wetboek Wetboek van Strafvordering
Onderscheid en relativering publiek & privaat
Relevantie vh onderscheidt
- Wordt vandaag minder en minder belangrijk
- Privaat recht is aanvullend/suppletief
- Regels bestaan maar men kan er van afwijken
- Suppletief recht: men kan er mee spelen
- Publiek recht; regels van openbare orde dwingend recht
- Niet van af te wijken
- Doel regels van openbare orde: fundamentele belangen van de maatschappij veiligstellen, vb.
consumentenbescherming, regels inzake huwelijk
Relativiteit
Onderscheid publiek- en privaatrecht relativeren door rol vd overheid en verschillende rechtstakken:
- Economisch recht/ondernemingsrecht:
- Regel voor ondernemingen = privaat recht
- Ook regels voor het publiek recht
o Markt regulerend recht: hoe je je moet gedragen od markt, prijscontrole,
veiligheidsnormen…
Behoort eerder tot publiek recht
2
,Inleiding Nationaal recht
- Sociaal recht bestaat uit:
- Individueel arbeidsrecht
- Collectief arbeidsrecht – vakbonden en werkgevers maken afspraken
- Sociaal zekerheidsrecht
Vooral publiek recht want sociale zekerheid
Overlappingen in praktische problemen
- Praktijk laat zich niet altijd indelen juridisch probleem dat zich voordoet is niet puur privaat of publiek
Vaak tegelijkertijd privaat en publiek
- Geen onderscheid in Europees recht
Privaatrechtelijke technieken
- Overheid doet meer beroep op technieken die behoren tot het privaatrecht
- Vb. statuut werknemer – ambtenaar
o Nu: meer en meer contracten afgesloten = werknemers
o Makkelijker te ontslaan
- Vb. Hoe verkrijgt de overheid goederen?
o Nieuwe baan aanleggen
o Vroeger: onteigenen (publiek recht)
o Nu: contracten sluiten, aankoopovereenkomsten (privaatrecht)
3
, Inleiding Internationaal recht
Hoofdstuk 3: Internationaal recht
Internationaal privaat recht (IPR)
- Bepaalt welk nationaal recht je gaat toepassen op situatie waarin een vreemd/buitenlands element zit
- Internationale overeenkomsten waarin regels zitten ivm de vraag welk recht we toepassen
- Bron: nationaal recht
- Wetboek IPR: in situatie X, recht Y etc
- “Hinkende” rechtsrelaties = ongelijke rechtsgevolgen in diverse landen creëren delicate private en
professionele gevolgen voor de betrokkenen
Internationaal publiek recht (volkerenrecht)
- Regelt de relaties tussen landen of landen en internationale organisaties of tussen internationale
organisaties onderling
- Komt voort uit internationale overeenkomsten
- Materies van deze verdragen zijn vaak publiekrechtelijk maar kunnen ook privaatrechtelijk zijn
- Vb. publiek: uitleveringsverdragen, defensie, dubbelbelastingverdragen (men wil niet dat inkomsten
in 2 landen belast worden)
- Vb. privaat: handelsverdragen
- Tot stand komen ve overeenkomst = zeer langzaam proces: komen tot stand in verschillende stappen
1. Onderhandelen
2. Verdragen ondertekenen
3. Verdragen bekrachtigen door nationaal parlement kan nu pas in werking treden
Europees recht
- Nationale bevoegdheden worden overdragen aan supranationale instellingen die zelf rechtsregels creëren
tot oprichting of bevoegdheidsuitbreiding vd instellingen
- Kenmerken voor Europees recht:
1. Overdracht van bevoegdheden
- Alle 27 landen dragen deel van hun bevoegdheden over gaan naar EU en worden door hen
geregeld
2. Primauteit/voorrang vh Europees recht
- Bij conflict tssn regel van nationaal en Europees recht Europees recht heeft voorrang
3. Directe werking
- Iedere burger kan zich onmiddellijk beroepen od regel van Europees recht
- Art. 101: je roept een regel van Europees recht in – zegt dat je bepaalde afspraken niet mag maken,
zo wel: ze zijn nietig
4