Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE
CULTURELE VERSCHILLEN
o Kan gevoelig onderwerp zijn, bijvoorbeeld: zwarte piet
o Voorkom taboe, maak bespreekbaar
“YOU DON ’T NEED EYES TO SEE YOU NEED VISION .” – FAITHLESS 7
CONFIRMATION BIAS
Voorkeur voor een bepaalde bevestiging. Het zoeken naar wat de de eigen overtuiging bevestigt, negeren wat
de eigen overtuiging tegenspreekt.
'We hear and apprehend only what we already half know. The truism, I'll believe it
when I see it might be better stated I'll see it when I believe it’. (Henry D. Thoreau)
Diversiteit = verrijking = bedreiging (dingen die niet passen of het beeld dat je voor je
hebt).
1. GEBIEDSOMSCHRIJVING
Er zijn cultuurverschillen, psychologische verschillen. De besef die er is van de eigen cultuur en de waardering
ervan wanneer we in een andere cultuur zijn. tussen culturen zijn er verschillen en gelijkenissen. De cultuur
beïnvloedt anderen en de eigen cultuur = ‘onzichtbaar’.
Vb.: Finse cultuur: baby in een box leggen waar baby’s in slapen:
Enkele crèches in België en Nederland nemen deze gewoonte over van de Finnen.
Werd eerst gezien als ‘kindermishandeling’.
Belang: openstaan voor andere gebruiken en gewoontes uit verschillende culturen!!!
Ontwikkeling van een methode om verlegenheid tegen te gaan bij universiteitsstudenten in de V.S. (Shiraev,
2011). Ook geldig in China, Mexico, Zuid-Afrika?
De culturele achtergrond speelt zo’n grote rol op ons gedrag dat zoiets op een heel andere manier op ons kan
inwerken.
2 invalshoeken:
1. Gedrag is universeel (op alle gebieden toepasbaar).
2. Gedrag staat onder invloed van een bepaalde context, de cultuur waarin men opgroeit.
1.1 DEFINITIE(S) VAN CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE
o Crossculturele psychologie bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele
omgeving (van Oudenhoven, 2012).
o Crossculturele psychologie is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het
menselijke gedrag (Shiraev, 2013).
o Crossculturele psychologie bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor
deze diversiteit (Shiraev, 2013).
o Crossculturele psychologie is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag,
daarbij rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele context
(Berry, 2011).
1) Culturele achtergrond bepaalt onze manier van omgang met anderen (oogcontact, sociale
ruimte,…)
1
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
2) vergelijkende studie: verschillende culturen met elkaar vergelijken Niet
enkel zoeken naar verschillen maar ook naar gelijkenissen (bv: 6
basisemoties).
3) Wat in de cultuur maakt dat het een invloed heeft op gedrag? Redenen
zoeken waarom ze bepaalde dingen wel of niet goed kunnen (bv. Westerse
geheugentest laten afleggen in een Afrikaanse cultuur Meer afstemmen op
de specialiteiten van de andere culturen als we iets vanuit onze eigen cultuur
willen toepassen op anderen).
historie
o “A long past, but only a short history”
o Sterke groei na WOII
o Vanaf jaren ‘60 vorige eeuw specifieke wetenschappelijke tijdschriften
o Methodologische moeilijkheden: het is moeilijk om
cultuur te bestuderen op een neutrale manier als je
zelf ook vanuit een eigen culturele visie kijkt.
Psychology is weird?
Western, geleerd, geïndustrialiseerd, rijk en democratisch.
Veel psychologisch onderzoek is “WEIRD”!
1.2 VERWEVENHEID PSYCHOLOGIE EN CULTUUR
o People are the same where ever you go?
o People are not the same where ever you go!
het maakt niet uit naar waar je gaat, mensen zijn nergens hetzelfde. Dit komt bv. door opvoeding en cultuur. Er
zijn enkele universele gedragingen die in (bijna) alle culturen voorkomen:
Ekman en Friesen beschreef de basisemoties. (kwaad, blij, angst,…) die overal gelden. Als men dan gaat kijken
naar de kleurenperceptie alle culturen hebben een woord voor de kleur ‘zwart’ (= niet zo ‘natuurlijk). Ook
cijfers worden in alle culture begrepen. Bv Alle culturen begrijpen het cijfer 2.
Cultuur kan zo een sterke invloed hebben dat iedereen eigen ervaringen heeft. In bepaalde culturen bijten ze
op hun tong als ze zich schamen Culturele eigenschap die men meeneemt Heel belangrijk om de cultuur
te kennen om mensen in de praktijk te kunnen helpen.
LIST OF HUMAN UNIVERSALS, BROWN (1991)
1.3 MULTICULTUREEL PERSPECTIEF (multiculturele approach)
= in plaats van te kijken naar het universele, gaan we kijken naar de verschillen
Groeiende belangstelling voor de culturele context door verregaande internationaliseren, migratie en visie
van de algemene psychologie.
Hoe omgaan met culturele diversiteit?
1) Color blindness | verschillen negeren
=Verschillen negeren tussen mensen met een verschillende culturele achtergrond
Advocates for raciale quality: manier om discriminatie op basis van rassen te stoppen is door te stoppen met
de basis van het ras te discrimineren.
2
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
Colorblindness-benadering heeft goede bedoelingen. Ten eerste heeft het als doel gelijkheid te krijgen tussen
verschillende rassen door zoveel mogelijk de verschillen te negeren (laat ons niet zien dat andere mensen een
andere huidskleur hebben). Dit doormiddel van te doen alsof er geen verschillen zijn. de verschillen ontstaan
door de uiterlijke kenmerken.
Slogan: : Wanneer je de verschillen niet ziet, gaan ze nog niet verdwijnen (raciale verschillen blijven ondanks
dat je ze negeert). Steun? (zie onderstaande onderzoeken).
Gebruikt door Kenneth Brennar (gebruikt voor zijn casting bij o.a. Hamlet.)
2010: cv-test geen naam op de cv zetten om discriminatie tegen te gaan.
- Steun? Ingroup-outgroup (Tajfel, 1974) de ingroup
ontstaat snel en splitst.
Door eenvoudige experimenten, waarin men 1 kenmerk benadrukt, heeft men
kunnen achterhalen dat men een strijd heeft kunnen creëren tussen twee groepen.
Hierdoor heeft men kunnen besluiten dat men moet stoppen met het benadrukken
van nutteloze kenmerken waardoor er minder sprake zal zijn van een in- en
outgroup, en discriminatie dus ook zal verminderen.
Besluit
De multiculturele approach heeft dus aandacht voor de culturele verschillen, omdat
de mensen zich sterk identificeren met de (in)group, en zeker wanneer dit een minderheidsgroep is. Door
aandacht te geven aan culturele verschillen kan men discriminatie verminderen.
APFELBAUM ET AL. (2010) IN BLIND PURSUIT OF RACIAL EQUALITY?
Onderzoek bij kinderen (apfelbaum, 2010)
Inleiding: Kleurenblindheid - een aanpak om diversiteit te beheren waarbij intergroupale verschillen en
bedenkingen niet benadrukt worden, integendeel - is opgerezen als een dominante strategie voor
geavanceerde rassengelijkheid in educatie, organisatie, gerechtelijke en politieke domeinen.
Onderzoeksvraag:Kom je tot een vermindering in raciale onrechtvaardigheid wanneer je niet kijkt naar het ras?
Probleemstelling: Color blindness: Hoe meer je raciale verschillen ziet, hoe groter de kans dat je vooroordelen
hebt; dus hoe meer je de verschillen bagatelliseert, hoe minder groot de kans dat er zich vooringenomenheid
voordoet.
Hypothese:
Leidt color blindness echt tot minder ongelijkheid?
Methode:
Kinderen van 8-11 jaar.
eerste proefleider twee benaderingen
Kinderen komen terecht bij een eerste proefleider waarbij ze een nieuw boekje voorgesteld krijgen over raciale
verschillen waarbij ze hun mening hierover willen horen Twee benaderingen (condities):
1. colorblindness worden voorgelezen op de colorblind-techniek door duidelijk aan te geven dat ze
niet kijken naar raciale verschillen.
2. Multiculturele benadering aangeven dat het belangrijk is om die verschillen tussen mensen het
herkennen en erkennen.
tweede proefleider : 3 scenario’s
Na het verhaal komen ze terecht bij een tweede proefleider: (3 scenario’s) vraag stellen in welke mate er
racisme is in elke conditie:
a. controle: (vergelijkbaar met de controleconditie) foto getoond met een zogezegd
waargebeurd verhaal (witte kinderen die samen moesten werken aan een
3
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
wetenschappelijk project waarbij de een meer bijdrage geleverd zou hebben dan de
ander).
b. ambigue: Verhaallijn met wit en zwart kind, het witte kind wil het zwarte kind niet
uitnodigen op het verjaardagsfeestje omdat het zwarte kindje geen cadeautje zal
kunnen kopen van zijn lijstje (twijfelsituatie kan gezien worden als een lieve
beslissing zijn omdat er twijfel zou kunnen bestaan om het zwarte kindje niet te veel
geld moeten laten uitgeven).
c. explicitiete scenario: Witte en zwarte jongen komen tot een fysieke aanraking
waarbij de witte jongen aangeeft dat de zwarte jongen is begonnen expliciete
vorm van racisme.
Resultaten:
De value Diversity versie laat een grotere interpretatie van
onrechtvaardigheid o.v.v. ras na dan de color blindness aanpak.
Wanneer er dan situaties worden gemaakt waar er geen bias,
ambigue of expliciete bias in verwerkt zit, dan versterkt de
ambigue, maar vooral de expliciete bias het gevoel van
onrechtvaardigheid op vlak van ras.
Het beoordelen van elke scenario door de kinderen afhankelijk van de manier waarop ze het verhaaltje in de
eerste conditie voorgelezen kregen.
Algemeen blijkt bij jonge kinderen uit onderzoek dat zij raciale verschillen kunnen opmerken en dat geeft al
minder steun voor de color-blindness benadering. Want waarom zouden we dat standpunt aanhouden als ze
toch al opvallen? Men kan dan beter proberen om ervoor te zorgen dat de kinderen net niet overgaan tot
racisme. (er is wel een verschil tussen racisme en ‘iets opmerken’).
Discussie:
De eliminatie van onrechtvaardigheid op basis van rassen is opgerezen als een iets om op te focussen,
maar blijft toch eerder een vaag doel waarnaar individuen, groepen en instituten naar verlangen.
Kleurenblindheid creëert mogelijk de valse indruk van het aanmoedigen voor vermindering van
rassenbias, een conclusie dat geneigd is zijn toekomstige uitvoering te versterken en ondersteunen.
kleurenblindheid zal de ongerechtigheid niet zoveel verminderen zoals het de lens verandert
waardoor men gewaar wordt van ongerechtigheid en ongerechtigheid publiek evalueert.
PLAUT ET AL. (2009) IS MULTICULTURALISM OR COLOR BLINDNESS BETTER FOR MINORITIES?
Onderzoek naar diversiteit bij werknemers (Plaut et al., 2009)
Veldstudie (niet in een labo, maar in een echte werksetting) Wat zijn nu da ware gevolgen van deze
technieken?
Inleiding:
Multiculturisme, een (vaak gebruikte/toegepaste) ideologie, benadrukt het, herkennen en toejuichen van
verschillen tussen groepen, waarbij kleurenblindheid of ongelijkheidsideologieën deze verschillen
minimaliseert of negeert.
Probleemstelling:
Is het beter om groepsverschillen te negeren of net te erkennen?
Multiculturalisme voorspelt een lagere bias, terwijl color blindness een grotere bias voorspelt.
Onderzoeksvraag:
Wat zijn van beide invalshoeken – color blindness en multiculturalisme – de ware gevolgen voor
minderheidsgroepen?
Hypothese:
4
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
Het multiculturalisme van de witte werknemers is geassocieerd met een hoger psychologisch engagement van
de etnische mindergroep en de color blind benadering met een lager psychologisch engagement.
Methode:
Diversiteitsvragenlijst afgenomen bij werknemers die voorzien waren met informatie over rassen.
Vier multiculturele items: maakt het culturele verschillen bespreekbaar? Moet het niet weggestoken worden?
Twee color blindness items: bagatelliseren van raciale verschillen.
Vijf items voor engagement: Specifiek voor de etnische minderheidsgroep: mijn job goed doen is belangrijk
voor mij, ik ben trots op mijn functie en op mijn bedrijf,…
Resultaten:
Hoe meer multiculturalisme, hoe meer psychologisch engagement (.57).
Hoe meer color blindness, hoe minder psychologisch engagement (-.54).
Discussie:
De attitude van de meerderheidsgroep over diversiteit heeft implicaties voor het engagement van de
minderheidsgroep. Correlationale studie, causaal?
Hoe meer de werkvloer er openstond voor het erkennen van raciale verschillen hoe beter de etnische
minderheid zich betrokken voelde in het bedrijf (positieve correlatie). Door colorblindness is de betrokkenheid
van de etnische minderheid ook minder groot of zelfs zeer laag.
2 ) Multicultureel perspectief | aandacht voor verschillen
o Aandacht hebben voor culturele verschillen
o Mensen identificeren zich immers sterk met de (in)groep, zeker wanneer dit een minderheid is.
o “Shutting our eyes to the complexities of race does not make them disappear” (Apfelbaum, 2010)
o Steun?
Onderzoek bij kinderen (2010)
Onderzoek naar diversiteit bij werknemers (2009)
PLAUT ET AL. (2009) IS MULTICULTURALISM OR COLOR BLINDNESS BETTER FOR
MINORITIES?
Inleiding Is het beter om groepsverschillen te negeren of net te erkennen?
Wat zijn van beide invalshoeken – color blindness en multiculturalisme – de ware gevolgen voor
minderheidsgroepen?Multiculturalisme voorspelt een lagere bias, terwijl color blindness een grotere bias
voorspelt.
Hypothese Het multiculturalisme van de witte werknemers is geassocieerd met een hoger psychologisch
engagement van de etnische minderheidsgroep en de color blind benadering met een lager psychologisch
engagement.
Methode Diversiteitsvragenlijst Vier multiculturele items Twee color blindness items Vijf items voor
engagement
Resultaten Hoe meer multiculturalisme, hoe meer psychologisch engagement (.57). Hoe meer color blindness,
hoe minder psychologisch engagement (-.54).
Discussie De attitude van de meerderheidsgroep over diversiteit heeft implicaties voor het engagement van de
minderheidsgroep.
Correlationale studie, causaal?
Vandaag
Wat is cultuur?
o Herkomst: cultura (latijns) wat de mens schept, colere (bebouwen, verzorgen, veredelen)
o Brede zin: alles wat door de samenleving wordt voortgebracht, gemaakt,…
Natuur tegenover cultuur
5
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
o Enge zin: kunst en wetenschappelijke uitingen, kunnen heel specifiek en concreet zijn
Kunstuitingen, bedrijfscultuur
Tylor (1871): “that complex whole which includes knowledge, belief, art, morals, laws, customs and any other
capabilities and habits acquired by man as a member of society”.
complexe geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal, wetten douane en alle andere mogelijkheden en
gewoonten door de mens verworven werd als lid van de maatschappij omvat
- Door een gemeenschap gedeeld systeem: hoe groot moet een gemeenschap zijn voordat men kan
zeggen dat het een cultuur heeft?
- Cultuuroverdracht de mens wordt cultuurvrij geboren en wordt dus aangeleerd
Herskovits (1948): “the man-made part of the human environment”
de man maakte deel uit van de menselijke omgeving
o immaterie (subjectief aspect) bv: gewoontes
o materie (objectief aspect)
CULTUUR DEFINIEREN
Voor cultuur is een groep nodig. Cultuur wordt gedeeld, maar de mate waarin varieert. Cultuur beïnvloedt
gedrag en vice versa. Cultuur is adaptief (aangepast voor een bepaalde omstandigheid). Cultuur wordt
overgebracht door socialisatie en acculturatie (enkelingen of groepen gaan culturele eigenschappen
overnemen van andere culturen als ze er mee in aanraking komen)
Otto Rompelman | De culturele dimensies volgens Hofstede
= Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van één groep of categorie mensen
onderscheidt van die van een andere
Onion-model of culture
Oudenhoven, 2012
“Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van
waarden, normen, ideeën, attitudes, gedragingen,
communicatiemiddelen en de producten ervan, die van
generatie op generatie worden overgeleverd.”
Cutluur wordt als een ui weergegeven: verschillende lagen:
o binnenste laag: subjectieve cultuur ( waarden en
normen,…). Dit is de kern van de cultuur!
o Middelste laag: sociale cultuur bc: bescheidenheid
o Buitenste laag: materiële cultuur. Bv: kaas en
chocolade
6
,Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
Ferenc Merei (1937)
o Individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur
o “Cultural membership does not determine individual responses.” (Heine, 2012)
o Hersenen worden gevormd door culturele ervaringen
Taxi chauffeurs in Londen
Inleiding:
The knowledge is de grote test die taxi chauffeurs moeten afleggen voor ze taxi chauffeur mogen worden.
Probleemstelling:
Taxichauffeurs hebben een goed geheugen.
Onderzoeksvraag:
Is het zo dat mensen met een goed geheugen taxi chauffeur worden. Of is het zo dat het geheugen van taxi
chauffeurs beter wordt?
Methode:
2 groepen vergeleken: Mensen die zich hadden ingeschreven voor the knowledge, en random andere mensen.
De 2 groepen waren hierop na zo gelijk mogelijk. Ze heeft er een geheugentestje afgenomen om te zien dat
zoveel mogelijke aspecten hetzelfde waren. Ze heeft elk van de pp’en in een MRI gelegd. Ze heeft gekeken naar
de hippocampus. De uitgebreide hippocampus.
Conclusie:
Iedereen die the knowledge heeft doorstaan, die hun hippocampus was sterker ontwikkeld t.o.v. de groep die
niet voor die praktische geheugentraining is gegaan.
Hippocampus wordt gevormd door de ervaringen die we op doen.
Experiment Hedden et al. (2008)
Onderzoeksvraag:
Culturele ervaringen kunnen ons gedrag ook sturen.
Methode:
Inleiding:
Standaardstimulus: vierkant met een lijnstukje in.
2 soorten taken:
absolute taak hierbij krijgen de proefpersonen een eerste proef/trial vierkant te zien. Er wordt aan de pp’en
gevraagd het lijnstuk zo even lang mogelijk in te tekenen (inschattingsvermogen). Ongeacht de grootte van het
vierkant moet je de lijn dezelfde lengte geven.
relatieve taak hierbij wordt aan de pp’en gevraagd om de lengte van het lijnstuk weer te geven in verhouding
van het vierkant.
Welke groepen proefpersonen?
Groep 1: Amerikanen.
Groep 2: Oost-Aziaten.
Resultaten:
Er zijn 2 gebieden in de hersenen die heel actief zijn bij alle pp’en bij dit soort van taak.
waarom? omdat je de lengte van het lijnstuk moet schatten e.d. Er was een duidelijke interactie tussen het
soort taak en de culturele achtergrond. De Amerikaanse pp’en vertonden veel meer activatie bij de relatieve
taak (ze vonden deze taak dus moeilijker) dan de Oost-Aziatische pp’en. Het omgekeerde bleek bij de absolute
taak. Hier was er veel meer activatie in die 2 hersengebieden bij de Oost-Aziatische pp’en dan bij de
Amerikaanse.
7
, Jade staal Crossculturele psychologie fase 1 sem 2
Conclusie:
De reden waarom de Amerikaanse pp’en het moeilijker hadden met de relatieve taak, is omdat zij zich richten
op een kern, en de context niet mee in betrekking nemen. De Oost-Aziatische pp’en hadden het dan weer
moeilijker met de absolute taak, omdat zij juist gewoon zijn de context erbij te trekken en zich niet enkel op de
kern te richten.
Cultuur is niet statisch, MAAR veranderbaar doorheen de tijd wegens verschillende evoluties en andere
oorzaken. Vb. Spuwen Beleefd in de Middeleeuwen en nu onbeleefd.
ENCULUTRATIE
cultuuroverdracht in tijd
ACCULTURATIE
= cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte
hoe individuen veranderen door het samenleven met mensen van een andere culturele
achtergrond, de hechtheid van de cultuur: hoe hechter de cultuur hoe sterker de cultuur door
iedereen aangehangen wordt.
Berry (2005): Acculturation is the dual process of cultural and psychological change that takes place as a result
of contact between two or more cultural groups and their individual members
Acculturatie is het dubbele proces van culturele en psychologische verandering die plaatsvindt als gevolg
van het contact tussen twee of meer culturele groepen en hun individuele leden
Er kunnen consequenties zijn op groeps- en individuele niveau, consequenties voor beide groepen (maar
impact op niet-dominante groep is groter)
Multiculturele samenleving
(vrijwel) elke samenleving bevat meerdere culturen. Twee functies van een multiculturele samenleving zijn: er
naar streven om zo een samenleving tot stand te houden en het bevordert de volledige en gelijkwaardige
deelname van alle leden.
Watts & Smolicz (1997):
“multiculturalism presupposes the existence of an overarching framework of shared values that acts as a
linchpin in a multi-ethnic state – a framework that is flexible and responsive to the various cultures and ethnic
groups that compose the nation”
"Multiculturalisme veronderstelt het bestaan van een overkoepelend kader van gedeelde waarden, die
fungeert als een spil in een multi-etnische staat - een kader dat flexibel zijn en inspelen op de verschillende
culturen en etnische groepen die de natie componeren"
1.4 DEFINITIE CULTUUR
Niet statisch (statistiek) , wel adaptief (gebaseerd op een aanpassing)
Ras? heeft betrekking op fysieke kenmerken, maar vooral omdat er een verschil is tussen de europese en
amerikaanse benadering . In Europa vragen ze naar jou nationaliteit en in Amerika naar je ras. Hier is het zo dat
er in Amerika naar discriminatie geneigd wordt.
Europese benadering
Amerikaanse benadering
Etniciteit? onderscheid zich dan ook weer van cultuur. Als nationaliteit kan je Belg zijn, maar als etniciteit kan je
dan Vlaams of Waals zijn. die verschillen toch op bepaalde waarden en normen.
De perceptie van identiteit, onderscheidende kenmerken en betekenis die een groep met gezamelijke
taalkundige, godsdienstige, nationale en soms raciale of andere culturele kenmerken heeft.
8
