Dit document bevat een volledige samenvatting van de powerpoints en de lessen van het vak Ethische en Rechtsfilosofische stromingen aan de Universiteit Gent. Ik heb dankzij dit document een 17/20 behaalt tijdens het eerste zit! Als ik het kan, kan je het ook dus veel succes!
,Inhoud
Hoofstuk 1: Klassieke rechtvaardigingstoets............................................................................................................7
I. Normatieve problemen: enkele schijnbare oplossingen...................................................................................7
Oplossen van normatieve problemen...............................................................................................................7
II. Normatieve problemen: de rationele benadering............................................................................................9
Jeremy Bentham - utilitarisme..........................................................................................................................9
Immanuel Kant – Deontologisme....................................................................................................................11
Naar een compromis tussen Bentham en Kant..............................................................................................13
III. De klassieke rechtvaardigingstoets................................................................................................................13
III.1 De schendingsfase (procedure)................................................................................................................14
III.2 De overtreffase (hoger beginsel)..............................................................................................................16
III.3 De uitzonderingsfase (moraliteit, noodzaak, proportionaliteit...............................................................17
III.4 De interventiefase....................................................................................................................................18
Hoofdstuk 2: Waardigheid......................................................................................................................................19
1. Het belang van menselijke waardigheid.........................................................................................................19
2. Problemen en gevaren van menselijke waardigheid......................................................................................20
3. Toepassingsgebieden van menselijke waardigheid (4 betekenisvelden).......................................................21
3.1 Verbod op onmenselijke behandeling......................................................................................................21
3.2 Recht op menselijk bestaan (positief recht).............................................................................................21
3.3 Recht op zelfbeschikking (negatief recht).................................................................................................22
3.4 Verbod op discriminatie............................................................................................................................22
3.5 Gemeenschappelijke kern van de 4 toepassingsgebieden.......................................................................23
4. Dehumanisering.............................................................................................................................................23
4.1 Animale en machinale dehumanisering....................................................................................................23
4.2 Is animale dehumanisering erger dan machinale?...................................................................................24
4.3 Vormen van dehumanisering....................................................................................................................25
4.4 Twee theorieën over de grens tussen mens en dier.................................................................................26
Hoofdstuk 3: Het vrijheids- of autonomiebeginsel.................................................................................................29
1. De schaduwzijde van vrijheid..........................................................................................................................29
2. Drie soorten vrijheden....................................................................................................................................32
2.1 Zelfbepaling (negatieve bepaling).............................................................................................................32
2.2 Zelfbeschikking (zelfdeterminatie, conditionele vrijheid..........................................................................33
2.3 Zelfrealisatie (zelfontplooiing, positieve vrijheid, normatieve vrijheid)...................................................33
3. Vrijheid van privéleven (privacy).....................................................................................................................34
3.1 Van vrijheid naar privacy...........................................................................................................................34
2
, 3.2 Schadebeginsel en paternalisme...............................................................................................................34
4. Vrijheid van opvoeding....................................................................................................................................38
4.1 Ter inleiding: het thuisonderwijs van Pauline de Broglie..........................................................................38
5.2 Drie beginselen..........................................................................................................................................38
5.3 Toepassing: thuisonderwijs voor de Amish?.............................................................................................43
5. Vrijheid van cultuur en godsdienst (het multiculturalismedebat)..................................................................44
5.1 Multicullturele controverse.......................................................................................................................44
5.2 Drie beginselen..........................................................................................................................................45
5.3 Toepassing: De Raad van State over inburgering in Vlaanderen..............................................................52
6. Het recht op vrije meningsuiting.....................................................................................................................53
6.1 Beperkingen op het recht op vrije meningsuiting:....................................................................................54
6.2 Soorten tolerantie op het recht op vrije meningsuiting...........................................................................57
Hoofdstuk 4. Gelijkheidsbeginsel............................................................................................................................60
1. Gelijkheid: een allemansvriend...................................................................................................................60
2. De formele gelijkheid (Recht op gelijke behandeling)................................................................................62
3. Rechtengelijkheid (Recht op gelijke behandeling)......................................................................................63
4. Kansengelijkheid na WOII (Recht op gelijke behandeling).........................................................................65
5. Compenserende kansengelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat)....................................................68
6. Bronnengelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat).............................................................................70
7. Welvaartsgelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat)..........................................................................72
Hoofdstuk 6: Het legitimiteitsbeginsel....................................................................................................................76
1. Inleiding...........................................................................................................................................................76
2. De liberale democratie: het model, zijn hoofdkenmerken en basispremissen..............................................77
3. De alternatieven voor het liberaal democratisch model................................................................................79
3.1 Het theocratisch alternatief: de goddelijke bevelstheorie.......................................................................79
3.2 Het natuurrechtelijke alternatief: de goddelijke bevelstheorie...............................................................80
3.3 Het volkssievereine alternatief.................................................................................................................81
4. Carl Schmitt en Joseph de Maistre: de Dracula’s van de liberale democratie................................................82
4.1 De kritiek van Carl Schmitt........................................................................................................................84
4.2 De kritiek van Joseph Maistre...................................................................................................................86
Hoofdstuk 7: Het recht om te straffen....................................................................................................................88
1. Straffen als rechtsfilosofisch probleem...........................................................................................................89
2. De utilitaristische rechtvaardiging (Bentham, Beccaria).................................................................................90
2.1 Het utilitarisme hangt af van empirische toetsing....................................................................................90
2.2 Het utilitarisme botst met onze intuïtie....................................................................................................90
3. De retributivistische rechtvaardiging (Kant)...................................................................................................91
3.1 Het dwangprobleem..................................................................................................................................92
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ambeamberamberamber. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
