100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Volledige samenvatting deel nefrologie (nier en urinewegen) €12,49
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Geneeskunde
  6.  
  7. Nier en urinewegen

Samenvatting

Volledige samenvatting deel nefrologie (nier en urinewegen)

2 beoordelingen
 5 keer verkocht

Volledige samenvatting van het deel nefrologie voor het vak nier en urinwegen. Gemaakt op basis van handboek en eigen lesnotities. Bevat alle te kennen leerstof voor het examen.

Voorbeeld 10 van de 81  pagina's

Document informatie

  • 5 september 2023
  • 81
  • 2022/2023
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (31)

2  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: lynevandieren • 1 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: geneskundestudentx • 1 jaar geleden

Verkoper

avatar-seller
Gnkkuleuven

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

NEFROLOGIE

INHOUDSOPGAVE

Inleiding: anatomie van de nier _______________________________________________________________ 5

1. Diagnostiek bij de nefrologische patiënt ______________________________________________________ 7
1.1 Laboratoriumdiagnostiek _______________________________________________________________ 7
1.1.1 Erythrocyturie en/of hematurie ______________________________________________________ 7
1.1.2 Cilindrurie _______________________________________________________________________ 7
1.1.3 Proteïnurie _______________________________________________________________________ 8
Hoe proteïnurie opsporen? ____________________________________________________________ 8
Hoe ontstaat proteïnurie? _____________________________________________________________ 9
Diagnostische benadering van een patiënt met proteïnurie___________________________________ 9
1.1.4 Nierfunctie ______________________________________________________________________ 10
De glomerulaire functie – GFR _________________________________________________________ 10
De tubulaire functie _________________________________________________________________ 11
1.2 Aanvullende diagnostische technieken ____________________________________________________ 12
1.2.1 Radiologische beeldvorming ________________________________________________________ 12
1.2.2 Nierbiopsie ______________________________________________________________________ 12

2. De belangrijkste nefrotische syndromen_____________________________________________________ 14
2.1 Het nefrotisch syndroom _______________________________________________________________ 14
2.1.1 Pathogenese ____________________________________________________________________ 14
Proteinurie ________________________________________________________________________ 14
Hypo-albuminemie __________________________________________________________________ 14
Oedemen _________________________________________________________________________ 15
Hyperlipidemie _____________________________________________________________________ 15
Hypercoagulabiliteit _________________________________________________________________ 15
Hypogammaglobulinemie ____________________________________________________________ 15
2.1.2 Oorzaken _______________________________________________________________________ 15
2.1.3 Symptomen _____________________________________________________________________ 16
2.1.4 Behandeling _____________________________________________________________________ 16
Behandeling van oedemen____________________________________________________________ 16
Behandeling van de proteinurie en hypo-albuminemie _____________________________________ 17
Behandeling hyperlipidemie __________________________________________________________ 17
Behandeling van de verwikkelingen ____________________________________________________ 17
2.1.5 Prognose _______________________________________________________________________ 17
2.2 Acute nierinsufficiëntie ________________________________________________________________ 18
2.2.1 Pre-renale acute nierinsufficiëntie ___________________________________________________ 20
Reële hypovolemie of ondervulling _____________________________________________________ 20
Hypotensie ________________________________________________________________________ 20
Verminderde orgaandoorbloeding _____________________________________________________ 20
2.2.2 Renale acute nierinsufficiëntie ______________________________________________________ 20
Pathogenese van acute tubulusnecrose _________________________________________________ 21
Oorzaken van acute tubulusnecrose ____________________________________________________ 21
Kliniek van acute tubulusnecrose ______________________________________________________ 21
Behandeling van acute tubulusnecrose __________________________________________________ 22


1

, 2.2.3 Post-renale acute nierinsufficiëntie __________________________________________________ 22
2.2.4 Differentiële diagnose van acute nierinsufficiëntie ______________________________________ 22
2.3 Chronische nierinsufficiëntie ____________________________________________________________ 22
2.3.1 Pathogenese van chronische nierinsufficiëntie _________________________________________ 23
Adaptatiemechanismen bij vermindering van het functioneel nierweefsel ______________________ 23
Nadelige gevolgen van de compensatoire adaptatie _______________________________________ 23
2.3.2 Indeling ________________________________________________________________________ 23
2.3.3 Symptomatologie ________________________________________________________________ 24
Cardiovasculaire symptomen __________________________________________________________ 24
Spier- en zenuwafwijkingen ___________________________________________________________ 24
Gasto-intestinale symptomen _________________________________________________________ 24
Hematologische symptomen __________________________________________________________ 24
Symptomen door gestoord botmetabolisme _____________________________________________ 25
Huid en nagels _____________________________________________________________________ 25
Metabole en endocrinologische symptomen _____________________________________________ 25
2.3.4 Diagnostiek _____________________________________________________________________ 25
2.3.5 Behandeling _____________________________________________________________________ 26
Conservatieve behandeling ___________________________________________________________ 26
Dieetmaatregelen___________________________________________________________________ 26
Medicamenteuze therapie ____________________________________________________________ 26
Nierfunctievervangende therapie ______________________________________________________ 27

3. Systematische studie van de nierziekten ____________________________________________________ 28
3.1 Erfelijke nierziekten ___________________________________________________________________ 28
3.1.1 Polycysteuze nierziekten ___________________________________________________________ 28
Autosomaal-dominante polycystose ____________________________________________________ 28
Autosomaal-recessieve polycystose ____________________________________________________ 29
Potter’s syndroom __________________________________________________________________ 30
3.1.2 Medullaire sponsnier (ziekte van Cacchi en Ricchi) ______________________________________ 30
3.1.3 Medullaire cystenier ______________________________________________________________ 30
3.1.4 Het syndroom van Alport __________________________________________________________ 30
3.1.5 Dunne basale membraanziekte (COL4A3 nefropathie) ___________________________________ 31
3.1.6 Andere erfelijke nefropathieën ______________________________________________________ 31
3.2 Idiopatische of primaire glomerulonefritis _________________________________________________ 32
3.2.1 Pathogenese van glomerulonefritis __________________________________________________ 32
De immunologische agressie tegen de glomerulus _________________________________________ 32
Ontsteking: een niet-specifiek antwoord ________________________________________________ 33
Helingsmechanismen ________________________________________________________________ 34
3.2.2 Klinische indeling van glomerulonefritis _______________________________________________ 36
3.2.3 Histologische indeling van glomerulonefritis ___________________________________________ 36
3.2.4 Beschrijving van de belangrijke types van idiopathische glomerulonefritis ____________________ 36
Acute post-streptokokken glomerulonefritis______________________________________________ 36
Glomerulonefritis in samenhang met andere infecties ______________________________________ 39
Rapidly progressive glomerulonephritis _________________________________________________ 41
Focaal lokale glomerulonefritis met mesangiaal IgA (IgA nefritis of ziekte van Berger) _____________ 42
Membraanproliferatieve glomerulonefritis _______________________________________________ 43
Membraneuze glomerulopathie _______________________________________________________ 44
Focale en segmentaire glomerulosclerose _______________________________________________ 45
Minimal changes glomerulopathie _____________________________________________________ 47
3.3 Glomerulonefritis bij systeemziekten _____________________________________________________ 48
3.3.1 Nieraandoeningen bij lupus erythemathosus disseminatus (LED) ___________________________ 48
Pathogenese _______________________________________________________________________ 48



2

, Histologie van renale letsels __________________________________________________________ 48
Kliniek ____________________________________________________________________________ 50
Laboratoriumdiagnostiek _____________________________________________________________ 51
Therapie __________________________________________________________________________ 51
3.3.2 Nieraandoeningen bij diffuse bindweefselziekten (diffuse connective tissue diseases) __________ 51
Mixed connective tissue disease (MCTD) ________________________________________________ 52
Reumatoïde artritis (RA)______________________________________________________________ 52
Sclerodermie ______________________________________________________________________ 52
Ziekte van Sjögren __________________________________________________________________ 52
Immunoglobuline G4-gerelateerde ziekte (IgG4-RD) ________________________________________ 53
3.3.3 nieraandoeningen bij cryoglobulinemie _______________________________________________ 53
3.4 Glomerulonefritis bij vasculitis __________________________________________________________ 53
3.4.1 Definitie ________________________________________________________________________ 54
3.4.2 Pathogenese ____________________________________________________________________ 55
3.4.3 Beschrijving van de belangrijkste ziektebeelden ________________________________________ 55
Granulomatosis met polyangitiis (GPA, ziekte van Wegener) _________________________________ 55
Microscopische polyangiitis (microscopische polyarteritis nodosa (MPA)) ______________________ 56
Henoch-Schönlein vasculitis ___________________________________________________________ 57
3.5 Nieraandoeningen bij vaatpathologie ____________________________________________________ 58
3.5.1 Nieraandoeningen micro-angiopathie ________________________________________________ 58
Trombotische microangiopathie (TMA): hemolytisch uremisch syndroom (HUS) en trombotische
trombocytopenische purpura (TTP) _____________________________________________________ 58
3.5.2 Nieraantasting bij hypertensie ______________________________________________________ 61
Maligne hypertensie_________________________________________________________________ 61
Nefroangiosclerose _________________________________________________________________ 62
Cholesterolembolen _________________________________________________________________ 63
3.5.3 Nieraantasting bij micro-angiopathie _________________________________________________ 64
Arteriële trombose en embolen________________________________________________________ 64
Stenose van de arteria renalis _________________________________________________________ 64
3.6 Diabetische nefropathie _______________________________________________________________ 65
3.7 Nieraandoeningen bij plasmaceldyscrasieën en amyloïdose ___________________________________ 66
3.7.1 Nieraandoeningen bij plasmaceldyscrasieën ___________________________________________ 66
Myeloma cast nephropathy ___________________________________________________________ 67
Fanconi syndroom __________________________________________________________________ 70
Lichte keten nefropathie (light chain desposition disease) ___________________________________ 70
3.7.2 Renale amyloïdose________________________________________________________________ 71
3.8 Tubulo-interstitiële nefritis _____________________________________________________________ 74
3.8.1 Acute allergische interstitiële nefritis _________________________________________________ 74
3.8.2 Acute pyelonefritis________________________________________________________________ 75
3.8.3 Chronische tubulo-interstitiële nefritis ________________________________________________ 76
Analgetica nefropathie (AN)___________________________________________________________ 76
Chinese kruiden nefropathie __________________________________________________________ 77
Balkan nefropathie __________________________________________________________________ 77
Chronische pyelonefritis en reflux nefropathie ____________________________________________ 77
Calcineurine-inhibitor geïnduceerde nefropathie (CNIT) ____________________________________ 77

4. Nierfunctievervangende therapie __________________________________________________________ 78
4.1 Hemodialyse ________________________________________________________________________ 78
4.2 Peritoneaal dialyse ___________________________________________________________________ 78
4.3 Niertransplantatie ____________________________________________________________________ 79



3

,4.3.1 Transplantatieantigenen ___________________________________________________________ 79
4.3.2 Immuunsuppressieve therapie ______________________________________________________ 79
4.3.3 Verwikkelingen na niertransplantatie _________________________________________________ 80
4.3.4 Resultaten ______________________________________________________________________ 80




4

,Ex: Normaalwaarden nk (wel nierfunctie, GFR, creatinine)

Pathologie: casusvragen en theorievragen (50/50)


INLEIDING: ANATOMIE VAN DE NIER
- 11 x 6 x 2,5cm
- Liggen in retroperitoneaal vet, onmiddellijk onder diafragma
- Rechternier 1,5 cm lager dan linker (door lever)
- Normaal zelden palpeerbaar
- 1 arterie en 1 vene per nier, variaties mogelijk
- Re-arterie langer dan li-arterie en re-vene korter dan li-vene
- Macroscopisch
o Nierkapsel
o Cortex: 1 cm dik
o Medulla
- 800 000 nefronen per nier = kleinste functionele eenheid
- Nefron = glomerulus en tubuli
- Corticale, midcorticale en juxtamedullaire nefronen afhankelijk van ligging in cortex
- Glomerulus = vaatkluwen omsloten door kapsel van Bowman
- Vaatkluwen vertakt in 5 lobben -> capillairen
- Capillairen zijn omgeven door endotheel en glomerulaire basale membraan
- Filtratiebarrière
o Gefenestreerd endotheel van glomerulaire capillairen
o Glomerulaire basale membraan: gevormd door viscerale epitheelcellen
§ Epitheelvoetjes: vasthechting aan buitenzijde basale membraan
§ Slitmembraantjes: vasthechting aan elkaar
- Vorming primaire urine door ultrafiltratie van water, elektrolieten en kleine moleculen
o Door hydrostatische drukverschil tussen capillairen en ruimte van Bowman
- Tubuli: primaire urine -> uiteindelijke urine -> via verzamelbuizen in nierpapillen -> nierbekken
-> blaas
o Kronkelende en rechte deel van proximale tubulus
o Afdalende en stijgende deel van lis van Henle
o Rechte en kronkelende deel van distale tubulus
o Tubuli colligentes (afvoerbuisjes)
o Ductuli colligentes (verzamelbuisjes)
o Omgeven door interstitieel weefsel: peritubulaire
capillairen, lymfevaten, zenuwen en interstitieel cellen
- Glomerulaire barrière: meer doorlaatbaar voor kleine en positief
geladen moleculen
o Is zelf negatief geladen
o Normaal: zo goed als geen eiwitten in glomerulair filtraat
o Albumine is – geladen, Bence Jones eiwit is + geladen
- Glomerulaire capillairen worden bij elkaar gehouden dmv mesangium -> geen filtratie
ertussen -> grote moleculen en cellen kunnen in mesangium binnendringen
- Functies nier
o Zuurbase evenwicht
o Homeostase water, elektrolieten en moleculen
o Productie van hormonen


5

, § RAAS: essentieel voor gebruiken van functioneel reserve




-
§ EPO secretie -> proliferatie RBC
§ Activatie vitamine D




6

, 1. DIAGNOSTIEK BIJ DE NEFROLOGISCHE PATIËNT
- Nieraandoening -> weinig klachten tot ernstige nierfunctiebeperking aanwezig is
o Meestal eerder toevallige vondst tijdens routineonderzoek van urine (dipstick)
o Dipstick positief -> meer onderzoek nodig

1.1 LABORATORIUMDIAGNOSTIEK
TESTSTROOK
- Vaak eerste onderzoek
- Combur test
- Leukocyten, nitriet, eiwit, glucose, ketonen, hemglobine (rbc) en pH
- Vers urinestaal
- Afwijking tov referentiestrook -> meer nauwkeurig onderzoek aanvragen in klinisch labo
1.1.1 ERYTHROCYTURIE EN/OF HEMATURIE
- Normaal: (zo goed als) geen rbc in urine
- Als teststrook positief is voor Hb
o Betekent niet per se dat er rbc aanwezig zijn
o Kan ook door verhoogd vrij Hb in bloed (vb door forse hemolyse)
- Microscopisch onderzoek van gecentrifugeerd urinesediment
o Vroeger: handmatig onderzoek van urine onder lichtmicroscoop
o Nu: flowcytometrie
§ > 20 rbc/microliter = pathologisch
o Rbc tellen in speciale telkamer
§ > 6 rbc = pathologisch
- Hematurie: door glomerulaire pathologie of urologische pathologie
o Dysmorfe of glomerulaire hematurie
§ Rbc cilinders
§ Doorgang door hyperosmolair milieu van tubuli -> rbc verliezen hun typisch
biconcave vorm en worden onregelmatig van vorm (kleine uitstulpingen op de
wand, opgeblazen met korreltjes, acanthocyten)
§ Vw: verse (niet-ochtend) urine en geen menstrueel bloed
o Urologisch: pathologie van urinair afvoersysteem
§ Pelvisch, urether, blaas
§ Isomorfe rbc
1.1.2 CILINDRURIE
- Niet altijd pathologisch
- Ontstaan bij verminderde urinestroom en hoge concentraties van eiwitten en abnormale
ionen
- Cilinders = afgietsels van tubulair lumen, bestaan uit Tamm-Horsfall glycoproteïnen (worden
gesecreteerd door distale tubulus) -> vormen geleiachtige substantie bij een zure pH, waarin
cellen vanuit het tubulair lumen worden ingesloten
- Hyalijne cilinders (zonder cellen) komen voor in normale urine
- Rbc cilinders en Hb-cilinders -> glomerulaire hematurie vb door actieve glomerulonefritis
- Wbc cilinders -> ernstige pyelonefritis of interstitiële nefritis
- Wascilinders -> zware proteïnurie
- Granulaire, donkerbruine cilinders -> acute tubulusnecrose




7

, - Afgeschilferde tubuluscellen
o In normale urine
o Als veel vet in hun cytoplasma -> ernstige proteïnurie
- Pyurie (pus in urine)
o Als > 10 wbc/mm3
o Urinaire infectie
o Steriele pyurie -> renale tbc of vormen van interstitiële nefritis




1.1.3 PROTEÏNURIE
HOE PROTEÏNURIE OPSPOREN?
- Normaal: 100-150 mg/dag eiwit in urine
- Proteïnurie: > 150 mg/dag
- Nefrotische range proteïnurie: > 3,5g/dag
- Teststrook (dipstick)
o Onbetrouwbaar bij concentratie van < 150-250 mg/l
o Gevoeliger voor - geladen eiwitten dan + geladen eiwitten -> VN resultaten voor +
geladen eiwitten
o VP: jodiumhoudende contraststoffen, sterk alkalische urine (pH>8), uitgesproken
hematurie en gebruik van antiseptica
- 24 uurs collectie
o Noodzakelijk voor nauwkeurige bepaling van proteïnurie
o Meten totale hoeveelheid eiwitten en niet aanwezigheid van specifieke proteïnen
o Radio-immuno-assay -> albumin excretion rate meten
§ Normaal: <30 mg/dag
§ Opsporen diabetische nefropathie
§ Micro-albuminurie: 30-300 mg/dag albumin
§ Vroege merker van nierschade bij DM, AHT en glomerulair lijden + merker
voor CV risico
o Urine proteïne/creatinine ratio (UPCR)
§ 24u proteïnurie inschatten bij pt’n met gekend nierlijden
§ Gemeten op vers urinestaal, maakt 24u collectie overbodig
§ Onbetrouwbaar bij: zeer uitgesproken proteïnurie, zeer hoge of zeer lage
spiermassa


8

,HOE ONTSTAAT PROTEÏNURIE?
- Glomerulaire proteïnurie
o = proteïnurie die het gevolg is van een verhoogde doorlaatbaarheid van de
glomerulaire filter voor proteïnen
o Normaal: capillaire wand van glomerulus belemmert passage van grote moleculen
door poriën tussen epitheelvoetjes van viscerale epitheel en van slitmembraan
o Beschadiging visceraal epitheel en slitmembraan -> lek voor eiwitten < 500 kD ->
proteïnurie met albumine en complementfactoren (IgM (900 kD) blijft in capillair
lumen)
o Negatief (anionische) albumine minder makkelijk door filter dan sterk kationische
Bence-Jones eiwitten
o Kleine (albumine) en grote (Ig) proteïnen in de urine
§ Klaring grote proteïnen / klaring kleine proteïnen = selectiviteitsindex
• Als < 0,2 = selectieve proteïnurie -> ‘minimal changes’
glomerulonefritis
- Tubulaire proteïnurie
o Door tubulaire aandoening bij normale glomerulaire doorlaatbaarheid
o Vb syndroom van Fanconi, intoxicatie met zware metalen, cystinose
o Nooit > 2g/dag en altijd volledige, kleine proteïnen
- Overloop proteïnurie
o Door abnormaal hoge plasmaconcentraties van eiwitten die normaal na glomerulaire
filtratie volledig gereabsorbeerd worden
o Te hoge filtratie -> tubuli kunnen niet voldoende reabsorberen -> overloop
proteïnurie
o Igv myoglobinurie (rhabdomyolyse), hemoglobinurie (hemolyse), amylasurie
(pancreatitis), paraproteinurie (plasmaceldyscrasie)
- Post-renale proteïnurie
o In beperkte mate bij urinaire infecties -> ook wbc, van niet-albumine origine
o Bij lithiasis of tumoren




DIAGNOSTISCHE BENADERING VAN EEN PATIËNT MET PROTEÏNURIE
- Meestal door teststrook onderzoek
o Geringe incidentele proteïnurie door hoge koorts, zware inspanning,
hartsdecompensatie, na epileptisch insult
o Moet normaliseren na wegnemen uitlokkende factor


9

, - Kwantitatieve bepaling op 24-uurs urine
- Denken aan orthostatische proteïnurie bij jonge, snelgroeiende adolescenten -> nachturine
negatief, dag-urine positief
- Permanent aantoonbare proteïnurie -> verdere diagnostische benadering nodig
o Geïsoleerde proteïnurie (= geen urinesedimentafwijkingen of erythrocyturie) ->
tubulaire en overloop proteïnurie uitsluiten
§ Wanneer uitgesloten, nierfunctie en BP normaal en proteïnurie <1g ->
opvolging
o Proteïnurie > 1g en/of andere urinesedimentafwijkingen -> nierbiopsie




1.1.4 NIERFUNCTIE
= glomerulaire functie = glomerulaire filtratie
Meten tubulaire functie heel uitzonderlijk
DE GLOMERULAIRE FUNCTIE – GFR
- Pt zonder vermoeden van nierlijden (vb pre-op) -> meten serumcreatinine is voldoende om
idee te krijgen over GRF
o Wordt beïnvloed door spiermassa en vleesinname
o ! verhouding serumcreatinine tov glomerulaire filtratie is
niet lineair
Stel creatinine stijging van 2 naar 3 = sterke daling van
de nierfunctie
Stel creatinine van 6 naar 7: nierfunctie was al slecht, is
nu gewoon nog beetje slechter
o Serum cystatine C
§ Laag moleculair gewicht eiwit dat glomerulair
gefilterd worden en niet tubulair
gereabsorbeerd
§ Niet echt voordeel tov creatinine -> wel als
creatinine niet betrouwbaar is (vb door
interferentie van medicatie)
- Pt met vermoeden van nierlijden -> glomerulaire functie op
meer nauwkeurige manier meten
o Door meten renale uitscheiding (klaring) van een bepaalde stof



10

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Gnkkuleuven. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69052 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€12,49  5x  verkocht
  • (2)
In winkelwagen
Toegevoegd